Poems with the Penname Senâyî (Senâ’î) in a Poetry Collection Registered with the Number Ms. Or. Oct. 3390 in Berlin State Library (Staatsbibliothek zu Berlin)

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 4, 1571 - 1615, 30.12.2022

Gülşah Taşkın

https://doi.org/10.34083/akaded.1203692

Öz

There are five Ottoman poets who use the penname of Senâyî (Senâ'î) between the fifteenth and sixteenth centuries. Since we do not have the collection of poems (divan) of these poets, not much is known about their poetry. Recently, twenty-eight poems with the penname of Senâyî were found in a poetry collection registered with the number Ms. or. oct. 3390 in Berlin State Library (Staatsbibliothek zu Berlin). This paper will discuss which Senâyî these twenty-eight poems in the aforementioned poetry collection belong to casting new understanding of Senâyî. The paper is divided into five sections: in the first, information is given about the life and works of the five poets who use the penname of Senâyî during the fifteenth and sixteenth centuries. The second section elucidates the poetry collection held in the Berlin State Library and its copyist. The third section discusses the possible owner of these twenty-eight poems. In the fourth section, an examination of the poems is presented. The last section consists of transcriptions of twenty-eight poems of Senâyî.

Anahtar Kelimeler

Berlin State Library, mecmua, poetry collection, Serâyî.

Berlin Devlet Kütüphanesi (Staatsbibliothek zu Berlin) Ms. Or. Oct. 3390 Numarada Kayıtlı Bir Şiir Mecmuasındaki Senâyî (Senâ’î) Mahlaslı Şiirler

Öz

Şiir mecmuaları, divan tertip etmeyen ya da divanları henüz günümüze ulaşmamamış birçok şairin bilinmeyen şiirlerini barındırmaları nedeniyle Osmanlı edebiyat tarihi açısından birer hazine değerindedir. Berlin Devlet Kütüphanesi (Staatsbibliothek zu Berlin) Ms. or. oct. 3390 numarada kayıtlı bir şiir mecmuası da bu hazinenin önemli parçalarından birini oluşturmaktadır. Sözü geçen mecmuada, şimdiye kadar ortaya çıkmamış, Senâyî mahlaslı 28 şiire rastlanmıştır. 15-16. yüzyıllarda Senâyî (Senâ’î) mahlasını kullanan beş şair tespit edilmiştir. Bu şairlerin divanları elimizde olmadığı için şiirleri hakkında fazla bilgimiz bulunmamaktadır. Bu makalenin amacı, mecmuadaki 28 şiirin hangi Senâyî’ye ait olduğunu tespit etmek ve şiirleri gün ışığına çıkarmaktır. Makale dört ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde 15-16. yüzyıllarda yaşamış Senâyî mahlaslı şairler hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölüm Berlin Devlet Kütüphanesi’ndeki mecmua ve mecmuanın müstensihinin kısaca tanıtımına ayrılmıştır. Üçüncü bölümde mecmuadaki 28 şiirin sahibinin kim olduğu tartışmaya açılmıştır. Dördüncü bölümde Senâyî’nin şiirlerine dair tespitlere yer verilmiş ve bahsedilen 28 şiirin transkripsiyonlu metinleri makalenin sonuna eklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Berlin Devlet Kütüphanesi, Senâyî, Senâ’î, Serâyî, şiir mecmuası., Berlin Devlet Kütüphanesi, Senâyî, Senâ’î, Serâyî, şiir mecmuası., Berlin State Library, mecmua, poetry collection, Serâyî.

Kaynakça

• Açık, N. (2007). Senâ’î. Türk dünyası edebiyatçıları ansiklopedisi (C. 7). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Akbayar, N. & Kahraman, S. A. (Haz.) (1996). Mehmed Süreyya-sicilli Osmanî (C. 5). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Akçay, A. İ. (2010). Ahmet Paşa döneminde Bursa’da şiir. Kemikli, Bilal (Ed.), Bursalı şair Ahmet Paşa ve dönemi (s. 53-59). Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları. Arslan, Ö. (2022). XVI. Yüzyıl şairlerinden Senâyî’nin “Neyistân-ı Zülâl”i. Külliyat OsmanlıAraştırmaları Dergisi (17) (s. 21-39). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2533705.
• Atik, A. & Doğan-Averbek, G. (Haz.) (2021). Ruhların gıdası: 15. asır şairi Feyzî’nin Kût-ı Rûhî isimli mevlidi. Ötüken Neşriyat.
• Canım, R. (Haz.) (2000). Latîfî-tezkiretü’ş-şu’arâ ve tabsıratü’n-nuzamâ (inceleme-metin). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Cunbur, M. (2007a). Senâ’î (15. yy). Türk dünyası edebiyatçıları ansiklopedisi (C. 7). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Cunbur, M. (2007b). Senâ’î (16. yy). Türk dünyası edebiyatçıları ansiklopedisi (C. 7). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Cunbur, M. (2007c). Senâ’î (?-1533). Türk dünyası edebiyatçıları ansiklopedisi (C. 7). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Dörtbudak, M. V. (2004). Manisalı Mehmed Senâyî Çelebi ve risâle-i menâkıb-ı Emîr Sultân (Keşif-nâme) adlı eseri. Bursa’da dünden bugüne tasavvuf kültürü-3 (s. 205-218). Bursa Kültür Sanat ve Turizm Vakfı Yayınları.
• Erdem, S. (2004). XV ve XVI. Yüzyılda yaşamış Manisalı divan şairleri, Türkbilig, (8), s. 74-107.
• Ertek-Morkoç, Y. (2003). Eğridirli Hacı Kemal’in Câmiü’n-Nezâir’i-metin ve mecmua geleneği üzerine bir inceleme (Tez No. 135154) [Doktora tezi, Ege Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Erünsal, İ. E. (1981). Türk edebiyatı tarihinin arşiv kaynakları I: II. Bâyezid devrine ait bir in‘âmât defteri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, (10-11), s. 303-342.
• Erünsal, İ. (1984). Türk edebiyatı tarihinin arşiv kaynakları II: Kanunî Sultan Süleyman devrine ait bir in’âmât defteri. Osmanlı Araştırmaları Dergisi (Journal of Ottoman Studies) (IV), s. 1-17.
• Erünsal, İ. E. (1993). Türk edebiyatı tarihinin arşiv kaynakları V: XVI. asır divan şâirleriyle ilgili bazı arşiv kayıtları. Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türklük Araştırmaları Dergisi (Ayrı Basım), (7), s. 243- 258.
• Genç, İ. (Haz.) (2000). Esrar Dede-tezkire-i şu’arâ-yı Mevleviyye. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Gıynaş, K. A. (2017). Pervâne Bey mecmuası. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55832,pervane-bey-mecmuasi-pdf.pdf?0.
• İpekten, H., İsen, M., Toparlı, R., Okçu, N., & Karabey, T. (1988). Tezkirelere göre divan edebiyatı isimler sözlüğü. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• İpekten, H. (1996). Divan edebiyatında edebî muhitler. M.E.B. Yayınları.
• İsen, M. (Haz.) (1994). Künhü’l-ahbâr’ın tezkire kısmı. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• İsen, M. (Haz.) (1999). Latîfî tezkiresi. Akçağ Yayınları.
• Kaplan, Y. (2014, 10 Temmuz). Senâyî, Mehmed Senâyî Çelebi. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/senayi-mehmed-senayi-celebi.
• Kaplan, Y. (2014, 10 Temmuz). Senâyî, Senâyî Çelebi. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/senayi-senayi-celebi.
• Karagözlü, Volkan (2014, 12 Ocak). Senâyî. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/senayi.
• Kılıç, F. (Haz.) (2010). Meşâ‘irü’ş-şu‘arâ (inceleme-metin) (C.3). İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
• Kolunsağ, İ. (2019). Serâyî-divan (notlandırılmış metin-inceleme). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Köksal, M. F. (2017). Edirneli Nazmî-Mecma‘u’n-neza’ir (inceleme-metin). https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56057,mecmaun-nezair-edirneli-nazmi- pdf.pdf?0.
• Kurnaz, C.& Kartal, A. (Haz.) (2001). Mehmet Naili Tuman, Tuhfe-i Naili: divan şairlerinin muhtasar biyografileri. Bizim Büro Yayınları.
• Kut-Alpay, G. (1978). Fürkat-nâme. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten (1977) (25) (s. 333-353). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/633502
• Saraç, M. Y. (Haz.) (2016). Osmanlı müellifleri-Bursalı Mehmed Tahir (C. 2). Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA).
• Selçuk, E. (2014, 27 Haziran). Senâî/Senâyî, Mehmed Efendi. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/senai-senayi-mehmed- efendi.
• Senâyî Mehmed Çelebi (1289/1872). Menâkıb-ı Emîr Sultân. İzzet Efendi Matbaası.
• Solmaz, S. (Haz.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı (inceleme-metin). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Sungurhan, A. (2017a). Kınalızâde Hasan Çelebi-Tezkiretü’ş-şu’arâ. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55834,kinalizade-hasan-celebipdf.pdf?0.
• Sungurhan, A. (2017b). Beyânî-Tezkiretü’ş-şu’arâ. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55835,beyani-tezkiresipdf.pdf?0
• Tarlan, A. N. (1966). Ahmed Paşa divanı. Millî Eğitim Basımevi.
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi-Devirler/İsimler/Eserler/Terimler (1990a). Senâî Çelebi (Manisalı) (s. 514). Dergâh Yayınları
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi-Devirler/İsimler/Eserler/Terimler (1990b). Senâî Çelebi (Merzifonlu) (s. 514). Dergâh Yayınları. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi-Devirler/İsimler/Eserler/Terimler (1990c). Senâî Halîl (Derviş) (s. 514). Dergâh Yayınları.
• Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi-Devirler/İsimler/Eserler/Terimler (1990d). Senâî Mehmed Efendi (Balıkesirli) (s. 515). Dergâh Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1999). Karesi meşâhiri. Sarı, Mehmet; Karaman, Ahmet (Haz.). Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı.
• Ünver, İ. (2008). Çevriyazıda yazım birliği üzerine öneriler. Turkish Studies International Periodical for the Languagesi Literature and History of Turkish or Turkic (3), 6, s. 1-46.
• Śerāyī, Mecmu‘a-i Eş‘ār, Berlin Devlet Kütüphanesi (Staatsbibliothek zu Berlin)Ms. or. oct., No: 3390. Sohrweide, Hanna (1981). Türkische handschriften (Volume 5). Franz Steiner Werlag GMBH.
• Şemseddîn Sâmî. (1308/1892-93). Kâmûsu’l-a‘lâm (C. 3). Mihrân Matbaası.
• Yeniterzi, E. (2014, 14 Nisan). Senâyî. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/senayi-mdbir.