Hayâlî Bey’in “-miz kaldı” Redifli Gazelinin Düşünce Alanı Merkezli Metin Çözümleme Yöntemine Göre Şerhi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 478 - 489, 30.04.2023

Nuri Said Akgül

https://doi.org/10.34083/akaded.1266030

Öz

Metin şerhleri, Klasik Türk edebiyatı metinlerini anlama ve yorumlamamız açısından önemlidir. Metin şerhleri yapılırken çoğu zaman klasik usûller uygulanır, Klasik usûller, beyitleri çözümlemede her zaman uygulanabilecek, geçerli yöntemlerdir ancak metinleri çözümlemede yeni yöntemlerin uygulanması da gerekir. Yeni yöntemlerin uygulanması bize farklı bakış açıları kazandırır. Farklı bakış açılarıyla metinlerin şerh edilmesi Klasik Türk edebiyatını daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır. Bu çalışmamızda yeni yöntemlerden biri olan Ziya Avşar’ın geliştirdiği ve çerçevesini belirlediği Düşünce Alanı Merkezli (DAM) metin çözümleme yöntemini uygulayacağız. Hayâlî Bey’in “-miz kaldı” redifli gazelini bu yeni yöntemle çözümlerken kelimelerin anlamlarından hareketle, çeşitli anlam tabakalarına ulaşmaya gayret göstereceğiz.

Anahtar Kelimeler

Hayâlî Bey, metin şerhi, metin çözümleme yöntemi.

“-miz kaldı” Repeated Word Ghazel of Sheihe Hayâlî’s Commentary According to Method of Thought Zone Based Text Analyzing

Öz

Text commentaries are important for our understanding and interpretation of Classical Turkish literature texts. Most of the time, classical methods are applied while making text annotations. Classical methods are valid methods that can always be applied in analyzing couplets. however, new methods of analyzing texts also need to be applied. The application of new methods gives us different perspectives. Annotation of texts from different perspectives will help us better understand Classical Turkish literature. In this study, we will apply one of the new methods, the Thought Field Centered (DAM) text analysis method, developed and framed by Ziya Avşar. While analyzing Hayâlî Bey's ghazal with the redif "-miz kaldı" with this new method, we will try to reach various layers of meaning based on the meanings of the words.

Anahtar Kelimeler

Hayâlî Bey, text commentary, text analysis method.

Kaynakça

• Armutlu, S. Zâtî’nin Şem’ Ü Pervânesi (Doktora Tezi, 1998), İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. S. Xıı+788
• Avşar, Z. (2009). “Düşünce Alanı Merkezli Metin Çözümleme Yöntemi Ve Revânî’nin Bir Gazelinin Bu Yönteme Göre Şerhi”, Iıı. Klasik Türk Edebiyatı Sempozyumu (Prof. Dr. Cem Dilçin Adına), Kayseri, 13 Şubat 2009, Bildiriler, Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri 2009, S. 12-30.
• Devellioğlu, F. (2017). Ankara:Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi,.
• Kurnaz, C. (2012). Hayâlî Bey Divanının Tahlili, Ankara: Kurgan Edebiyat Yay.
• Özdemir, M. (2012). “Fuzûlî’nin ‘Yüceldün Kabrüm Ey Bîderdler Seng-i Melâmetten’ Matla’lı Gazelinin Düşünce Alanı Merkezli (DAM) Metin Çözümleme Yöntemine Göre Şerhi”, Turkish Studues – International Periodical For The Languages Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/1 Winter 2012, p. 1737-1750, TURKEY.
• Özdemir, M. (2014). “Koca Râgıp Paşa’nın ‘neye dirler’ Redifli Gazelinin Düşünce Alanı Merkezli Metin Çözümle Yöntemine (DAM) Göre Şerhi” Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, S.2, Ağustos 2014, s. 187-201.
• Pala, İ. (2020). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yay.
• Tarlan, A. N. (1992). Hayâlî Dîvânı, Ankara: Akçağ Yay.
• Uludağ, S. (2012). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yay.
• Yalap, H. (2015). “Şeyh Galib’in ‘Âteş’ Redifli Gazelinin Düşünce Alanı Metin Çözümleme Yöntemine Göre Şerhi”, International Journal of Languages Education and Teaching, Volume 3/1 April 2015 p. 179-197.
• Zavotçu, G. (2018). Klasik Türk Edebiyatı Sözlüğü, Kocaeli: Umuttepe Yay.