Fasîh’in Kalem Makalesi Veya Peygamberler Kıssası Adlı Eseri

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 1847 - 1877, 30.12.2023

Ahmet İçli

https://doi.org/10.34083/akaded.1388085

Öz

Fasih Ahmed, 17. asırda yaşamış, ressam, müzisyen, hattat bir şair ve yazar olmanın yanında devlet görevlerinde bulunmuş önemli bir şahsiyettir. Farsça ve Türkçe divanları olan şairin, inşa örnekleri arasında sayılan eserleri vardır. Birçok hattat, şair, müzisyen ve ressam da yetiştiren Fasîh’in kendi hattıyla Fars, Türk ve Arap şairlere ait şiirleri/eserleri derlediği mecmuaları bulunmaktadır. Fasîh Ahmed’in sade bir dil kullanarak yazdığı eserlerinin/şiirlerinin yanında sembollerle örülü, istiare, teşbih/benzetme, mecazlı, imge ve metaforik ifade tarzını kullandığı eserleri vardır. Bunlardan biri de başlığından ve içeriğinden hareketle Kalem Makalesi olarak anılan, ancak peygamberlerin hayatlarını da konu edinen eseridir. Kaynaklarda şairin bu isimle anılan bir eseri bulunmamakla birlikte bazı küçük makalelerinin varlığına dair bilgiler vardır. Eldeki nüshalara göre girişte manzum bir bölümle başlayan eser, kimi manzum metinleri içermekle birlikte düzyazı formunda kaleme alınmıştır. Eserde kalemin önemine ve işlevine değinilmiş, bazı peygamberlerin mücadelesi ile kalem arasında benzerlik ilişkisi kurulmuş ve bu çerçevede anlam örüntüleri oluşturulmuştur. Eserde, Kalem Makalesinin yanında iki makale formunda Âdem Peygamber ve İbrahim Peygamberin yaşamlarından kesitlerin sunulduğu bölümler bulunur. Eserin bugüne kadar tam metninin verildiği Latin harfli bir yayımı bulunmamaktadır. Çalışmamız, kalem ve iki peygamber eksenli yazılan makalenin kütüphanelerde tespit edilebilen yazma nüshalarının tanıtımı ve bir nüshasının Latin harflerine aktarılmış yayınıdır.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Fasih, Kalem makalesi, Âdem Peygamber, İbrahim Peygamber, Peygamber, Kıssa

Fasih's Work Named Pen Essay Or The Story of the Prophets

Öz

Fasih Ahmed is an important figure who lived in the 17th century, was a painter, musician, calligrapher, poet and writer, as well as held public offices. The poet, who has divans in Persian and Turkish, has works that are considered examples of ornate and artistic prose. Fasih, who trained many calligraphers, poets, musicians and painters, has compilations in which he compiles poems/works of Persian, Turkish and Arab poets in his own writing. In addition to his works/poems written using simple narrative and expression, Fasih Ahmed also has works woven with symbols, metaphors, similes, figures of speech, images and metaphorical expression styles. One of these is his work, which is called Pen Article based on its title and content, but also deals with the lives of the prophets. Although there is no work of the poet with this name in the sources, there is information about the existence of some of his small articles. According to the available copies, the work, which begins with a verse section in the introduction, was written in prose form, including verse texts. In the work, the importance and function of the pen was mentioned, a similarity relationship was established between the lives of some prophets and the pen, and meaning patterns were created within this framework. In the work, following the Pen Article, there are sections in two article formats where sections from the lives of the prophets Adam and Abraham are presented. To date, there is no publication of this work in Latin letters in which the full text is given. Our study is the introduction of the manuscripts that can be found in libraries of the article written with a pen and two prophets, and the publication of one copy translated into Latin letters.

Anahtar Kelimeler

Fasih, Pen Essay, Prophet Adam, Prophet Abraham, Prophet, Story

Kaynakça

• Çıpan M. (1991). Fasîh Ahmed Dede Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve Divanının Tenkidli Metni, [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çıpan M. (2003). Fasîh Divanı, İnceleme-Tenkidli Metin, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları
• Çıpan, M. (1995). “Fasîh Ahmed Dede”, DİA, C.12, Ankara 1995, s. 213-214
• Fasîh, Kalem Makalesi, Avusturya Milli Kütüphanesi, Flügel Mixt.22, yk.102b-107a (Österreichische Nationalbibliothek, Flügel Cod. Mixt.22, fol.102b-107a)
• Fasîh, Kalem Makalesi, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY 10306, İbn 2833, yk. 62b-64b
• Fasîh, Kalem Makalesi, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TY 5561 yk. 101a-104b
• Fasîh, Kalem Makalesi, Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Manzum 328 yk. 102b-106a
• Fasîh, Kalem Makalesi, Milli Kütüphane “06 Mil Yz A 3554/6, yk. 40b-42a
• Fasîh, Kalem Makalesi, Milli Kütüphane, 06 Mil Yz A 4412/4 yk 156a-158b
• Fasîh, Kalem Makalesi, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Reşid Efendi 855, yk. 259a-263b
• İçli, A. (2014a). Fasih-i Mevlevî, Gül ü Mül. Ankara: Karadeniz Dergi Yayınları.
• İçli, A. (2014b). Fasîh’in Rûz u Şeb Münâzarası. Ekev Akademi Dergisi (Ekev Academy Journal)(60 ), 513-537.
• İçli, A. (2014c). Fasîh’in Tenbâkû-nâmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (The Journal of International Social Research), 7(31), 149-157.
• İçli, A. (2015a). Fasîh ve Sâib’in “Tenbâkû-nâme”lerinin Karşılaştırılması-Tütünün Anlam Örüntülerine Bakış-. " Bilimsel Eksen-Sicientific Axis-Научный Меридиан ( ISSN: 1309-5811) Yıl-Year-Год 2015/Sayı-Number-Число(15), 55-82.
• İçli, A. (2015b). Fasîh’in Yayınlanmamış Türkçe Şiirleri, Gazeller. Belgü Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 49-73.
• İçli, A. (2015c). “Fasîh’in Yayınlanmamış Türkçe Rubâileri”. Türk Dünyası Araştırmaları(219), 209-222. İçli, A. (2016a). Risâletin Kalem’i, Kalem’in Risâlet’i: Fasîh’in Peygamberler Risâlesi veya Risâle-i Enbiyâsı” . Karadeniz-Black Sea(32), 53-63.
• İçli, A. (2016b). Fasîh’in Yeni Türkçe Şiirleri. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 2(1), 189-204.
• İçli, A. (2021). Eserleri Bağlamında Ahmed Fasîh Ve Fars Edebiyatı, III. Uluslararası Türkiye-İran Dil ve Edebiyat İlişkileri Sempozyumu. III. Uluslararası Türkiye-İran Dil ve Edebiyat İlişkileri Sempozyumu (s. 1-16). İstanbul: Demavend Yayınları.
• İçli, A. (2022). Risâle-i Enbiyâ (Fasîh, Ahmed Dede). Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. İçinde, Haziran 2023 tarihinde http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/risale-i-enbiya-fasih-ahmed-dede adresinden alındı
• İnce, A. (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• İnce, A. (2018). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Mîrzâ-zâde Mehmed Efendi. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, e-kitap.
• Mustafa Sâkıb Dede (1283). Sefine-i Nefîse-i Mevleviyân C. 3. Matbaa-i Vehbiyye
• Odunkıran, F. (2020), Mevlevî Tezkiresi: Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyân (İnceleme-Metin), [Yayımlanmamış Doktora Tezi] İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sevindik, H. (2010). Fasîh Ahmed Dede‟nin Behişt-âbâd Mesnevisi. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi(23), 37-46.
• Sevindik, H. (2011). Sevindik, Hakan (2011), Fasîh Ahmed Dede’nin Behişt-Âbâd Adlı Mesnevisi, (İnceleme-Metin-Dizin), [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Selçuk Üniversitesi.