Qashqai Riddles

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 1568 - 1591, 30.12.2024

Muhittin Çelik

https://doi.org/10.34083/akaded.1567787

Öz

Riddles, which are products of anonymous folk literature, are one of the most common types of Turkish folklore, as in other nations. When we look at the studies on the relations that have developed in the Turkish world in recent years, we cannot say that the subject of riddles has received the attention it deserves compared to other types of folk literature. In our study, 345 Qashqai riddles compiled by Ersalan Mirzai, one of the Qashqai writers, were examined. The Qashgais, living in the Fars province of Iran, are a bilingual Turkish community with a rich oral literary culture. Our aim in this article is to introduce the riddles belonging to the Qashgais, to give the structural features of the riddles at hand and to examine them in terms of meaning. In addition, it was aimed to introduce Qashgai riddles to the scientific world and to provide cultural elements of the Qashgai people. In our study, riddles were classified in terms of their subjects and their percentage distributions were given. Thus, an attempt was made to determine which subjects Qashqai riddles focused on the most. It has been observed that Qashqai riddles mostly focus on issues related to daily life and animal husbandry. The fact that Qashqai riddles mostly focus on these issues is thought to be a result of their adopting a nomadic lifestyle.

Anahtar Kelimeler

Folk literature, Qashgai riddles, puzzles, Qashgai Turks, Riddle.

Kaşkay Bilmeceleri

Öz

Anonim halk edebiyatı ürünlerinden olan bilmeceler, diğer halklarda olduğu gibi, Türk folklorunun da en yaygın türlerinden biridir. Son yıllarda Türk dünyasında gelişen ilişkiler çerçevesindeki çalışmalara baktığımızda, bilmeceler konusunun diğer halk edebiyatı türlerine göre, hak ettiği ilgiyi gördüğünü söyleyemeyiz. Çalışmamızda, Kaşkay yazarlarından Ersalan Mirzaî’nin derlemiş olduğu 345 Kaşkay bilmecesi/tapmacası incelenmiştir. İran’ın Fars eyaletinde yaşayan Kaşkaylar, zengin bir sözlü edebiyat kültürüne sahip olan iki dilli bir Türk topluluğudur. Bu yazımızdaki amacımız, Kaşkay Türklerine ait olan bilmeceleri tanıtmak, eldeki bilmecelerin yapı özelliklerini vermek ve anlam bakımından incelemektir. Ayrıca, Kaşkay bilmecelerinin bilim dünyasına tanıtılması ve Kaşkay halkının kültürel ögelerinin verilmesi amaçlanmıştır. Çalışmamızda bilmeceler konuları bakımından tasnif edilmiş ve yüzdelik dağılımları verilmiştir. Böylelikle Kaşkay bilmecelerinin daha çok hangi konular üzerinde durulduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Kaşkay bilmecelerinin daha çok günlük hayat ve hayvancılıkla ilgili konular üzerinde durduğu görülmüştür. Kaşkay bilmecelerinde çoğunlukla bu konular üzerinde durulması, onların konar-göçer bir hayat tarzı benimsemiş olmasının bir sonucu olarak düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Halk edbiyatı, Kaşkay bilmeceleri, Tapmacalar, Kaşkay Türkleri, Bilmece.

Kaynakça

• Başgöz, İ. ve Tietze A. (1973). A corpus of Turkish riddles. University of California, Bereley-Los Angeles-London.
• Ersalan, M. (2015), Kaşkay tapmacaları/bulmacaları. Yaşıl Alma Yayınları, Şiraz.
• Heyet, C. (1990). Azerbaycan şifahi halk edebiyatı. Maarif Neşriyatı, Bakı.
• Kabadayı, A. (2007). Sosyal bir ders materyali olarak bilmecelerin çocukların gelişim alanlarına katkılarının incelenmesi: Konya örneği. Uluslararası İnsan Bilimeri Dergisi, 4(2), s. 1-17.
• Sakaoğlu, S. (1983). Bilmece terimi üzerine notlar. Türk Kültürü Araştırmaları, XVII-XXI/ 1-2, 1979-1983, s. 226-243.
• Sakaoğlu, S. (1995). Azerbaycan ve Anadolu sahası bilmecelerinde görülen yapı ortaklıkları üzerine. Kültür Bakanlığı Yayınları.