Jazeera-i Mathnawi and Its Annotations as a Useful and Brief Anthology Over a Detailed Book

Yıl 2016, Sayı: 1, 167 - 202, 01.12.2016

Ali Çoban

Öz

Mawlana’s Mathnawi is perhaps one of the most warmly welcomed books
after the holly books. Therefore, many annotations were written about it in
various categories. Three main elements stand out on the basis of this fact.
First, the writer’s savant personality; second, Mathnawi’s elaborate language
and thirdly, its use of figurative expressions. W hile the first two qualities led
to selections and summaries, the third one led to commentaries.
In the 16th century, Yousef Sînechâk, one of prominent Mawlawis and a
sheikh in the Mawlawikhâne of Edirne, made a selection from Mathnawi.
He gave the name Jazeera-i Mathnawi to his book. This selection met with
wide approval and over time famous Sûfîs of the Ottoman era wrote some
annotations on it.
In this article, we will introduce this work prepared as a selection from the
Mathnawi, its commentaries and their main characteristics.

Anahtar Kelimeler

Mathnawi, Jazeera-i Mathnawi, Yousef Sînechâk, Ottoman Literary Tradition

MUFASSAL BİR KİTABIN MÜFÎD VE MUHTASAR BİR SEÇKİSİ OLARAK CEZİRE MESNEVÎ VE ŞERHLERİ

Öz

Hazret-i Mevlânâ’nın Mesnevî’si kutsal kitaplar dışında belki çok az kitap
için söz konusu olan bir teveccühe mazhar olmuş, bunun neticesi olarak eser
üzerine çeşitli kategorilerde birçok çalışma yapılmıştır. Bunun temelinde üç
ana unsur göze çarpmaktadır. Yazanın mütebahhir kişiliği, eserin mufassal/
hacimli oluşu ve mecâzî dil kullanımı. Bu maddelerden özellikle ikinci madde,
seçme ve özetleme/intihâb-ihtisâr türü çalışmalara zemin hazırlarken,
birinci ve üçüncü maddeler ise şerh türü çalışmalara zemin hazırlamıştır.
XVI. yüzyıl Mevlevîlerinden Edirne Mevlevîhânesi şeyhi Yûsuf Sîneçâk,
Mesnevî’den bir seçki hazırlayarak adını Cezîre-i Mesnevî koymuştur. Bu
seçki rağbet görmüş ve üzerine Osmanlı’nın tanınmış sufîlerince bazı şerhler
yapılmıştır.
Biz bu makalemizde mufassal bir kitap olan Mesnevî’den yapılan bu seçkiyi
ve şerhlerini ele alıp temel özellikleri çerçevesinde tanıtmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Mesnevî, C ezîre-i Mesnevî, Yûsuf Sîneçâk, Osmanlı Telif Geleneği