The Concept of Four Doors And Forty Maqaams In The Wısdoms of Ahmed Yesevi

Yıl 2017, Sayı: 2, 99 - 133, 20.06.2017

Kadir Özköse

Öz

Ahmet Yesevi puts forward the stages of the sufistic journey on the spiritual path (i.e. seyr u süluk) on the basis of four and forty doors concept. The four doors of sharia, tariqa, marifa and haqiqa is the search for the truth of the spiritual voyager. The Sharia path is the main path covering the others. Tariqa, marifa and haqiqa stages are the phases of development along the range of Sharia.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Yesevi, Shariah, sufism (tasawwuf), tariqa, marifa (mystical awareness), haqiqa (mystical trut

Ahmed Yesevi’nin Hikmetlerinde Dört Kapı ve Kırk Makam Anlayışı

Öz

Ahmet Yesevi seyr u sülük aşamalarını dört ve kırk makam esasıyla ortaya koymaktadır. Şeriat, tarikat, marifet ve hakikat kapıları maneviyat yolcusunun anlam arayışıdır. Şeriat çizgisi diğer aşamaları da içerisine alan ana çizgidir. Tarikat, marifet ve hakikat aşamaları şeriat dairesi içerisindeki gelişim safhalarıdır. Ahmet Yesevi dervişlik eğitimi alan dervişlerin; Hak Taâlâ'nın birliğine, varlığına, sıfatlarına ve zâtına iman etmek, namaz kılmak, oruç tutmak, zekât vermek, haccetmek, yumuşak konuşmak, ilim öğrenmek, sünnet-i seniyyeyi uygulamak, emr-i bi’l-marufu yerine getirmek, nehy-i ani’l-münkeri yerine getirmek şeklinde sıralanan şeriatın on makamını yerine getirmelerini şart koşar. İkinci aşamada; tövbe etmek, pîre el vermek, vird-i evkâtı yerine getirmek, pîrin hiz¬metinde olmak, tecrîd olmak, tefrîd olmak, havf, rec?, pîrin izni ile konuşmak, nasihat dinlemek diye sıralanan tarikat kapısının on makamının hakkını vermek esastır. Üçüncü aşamada; fena' olmak, dervişliği kabul etmek, her işe tahammül et¬mek, helâl ve güzel istekte bulunmak, marifet olmak, şeriat ve tarikatı ayakta tutmak, dünyayı terk etmek, ahiret'i seçmek¬, vücûd makamını bilmek hakikat sırlarını bilmek gibi marifet makamlarını gerçekleştirmek gerekmektedir. Dördüncü aşamada ise hakikat kapısının makamlarını icra etmek gerekmektedir. Hakikat kapısının on makamını; herkesin yolunun top¬rağı olmak, iyiyi ve kötüyü tanımak, bir parça lokmaya el uzatmamak ve fazlaya kanaat etmek, lokmayı Hak yolunda sebil et¬mek, kimseyi incitmemek, fakirliği inkâr etmemek, seyr u sülûk kılmak, herkes¬ten sırrını saklamak, şeriat, tarikat, marifet ve hakikat makamlarını bilmek ve amel etmek, vuslat olarak sıralamaktadır.The Concept of Four Doors And Forty Maqaams In The Wısdoms of Ahmed Yesevi

Anahtar Kelimeler

Ahmet Yesevi, şeriat, tasavvuf, tarikat, marifet, hakikat

Kaynakça

• Şeker, Fatih M., İslamlaşma Sürecinde Türklerin İslam Tasavvuru, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 2010. Yesevî, Ahmed, Divân-ı Hikmet Seçmeler, haz. Kemal Eraslan, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay., 1991. Yesevî, Ahmet, Fakr-nȃme, haz. Abdurrahman Güzel, Ankara: Öncü Basımevi, 2007. Yıldırım, Ahmet, “Hoca Ahmed Yesevȋ”, Doğu’dan Batı’ya Düşüncenin Serüveni, ed. Bayram Ali Çetinkaya, İstanbul: İnsan Yay., 2015, c. VII.