KÖTÜLÜĞÜN KURGUSUNDA: DÂSİTÂN-I AHMED HARÂMÎ MESNEVÎSİ/IN THE FICTION OF EVIL: MASNAVİ OF DÂSİTÂN-I AHMED HARÂMÎ

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 6, 0 - 0, 18.12.2016

Erdem Sarıkaya

Öz

Mesnevî nazım şekli kısaca Doğu edebiyatının manzum romanı olarak tanımlanabilir. Yapısı itibariyle uzun ve iç içe geçmiş konuların rahatlıkla anlatılabildiği mesnevîler, masallara benzeyen bir atmosfere sahiptirler. XIII. yüzyıldan sonra Anadolu sahası Türk edebiyatında bu nazım şekliyle eserler kaleme alınmaya başlanır. Konuları itibariyle çeşitli gruplar altında sınıflandırabileceğimiz bu eserlerin sayısında XIV. yüzyıldan itibaren dikkate değer bir artış meydana gelir. Bu mesnevîlerin bir kısmı halk tipi olarak nitelendirilir ve destan başlığını taşır. Hikâye ve romanlarda olduğu gibi bu eserlerde de anlatının şekillenmesinde rol oynayan bir kişi kadrosu vardır. Bu kişiler anlatı boyunca tip olarak nitelendirebileceğimiz özellikleriyle değişimlere uğramadan yüklendikleri fonksiyonları yerine getirirler, çoğu kez çatışma ve gerilim unsuru olarak karşımıza çıkarlar. Bu çalışmada, XIV. yüzyıl verimlerinden Ahmed Harâmî Destanı, kötü bir kahramanın maceraları etrafında kaleme alınması dolayısıyla kötülüğün kurgusu bakımından incelenecektir. 

Anahtar Kelimeler:Eski Türk Edebiyati, Mesnevî, Ahmed Harâmî, XIV. Yüzyil, Kötülük.

Abstract
The masnavi verse form in the Eastern literature can be defined as ‘novel in verse.’ The masnavis, by structure, through which lengthy and complex subjects can easily be conveyed have a tale-like atmosphere. After the 13th century, works were produced in this form in the Anatolian Turkish literature. The number of such works that can be categorized into various groups by subject started to increase considerably in the 14th century. Some of those masnavis were classified as popular literature and had epic titles. As in stories and novels, there are a group of characters playing an important role in shaping the narration of the plot. These characters with their typological features serve their functions throughout the story without changing dramatically and appear as an element of conflict and tension. This study describes Ahmed Harami Epic of the 14th century, centering around the adventures of an evil character and examines the story in terms of the fiction of the evil.

Keywords:Old Turkish Literature, Masnavi, Ahmed Harâmî, 14th century, Evil.

Kaynakça

• AKAYDIN, H. (bty.), Ahmed Harâmî Destanı, Tercüman Gazetesi Yayınları, byy.
• ÇELEBİOĞLU, Â. (1999), Türk Edebiyatında Mesnevî (XV. Yüzyıla Kadar), Kitabevi, İstanbul.
• FUZÛLÎ. (2015), Leylâ ve Mecnûn, 7.b., Haz.: Muhammet Nûr Doğan, Yelkenli Yayınları, İstanbul.
• ONAY, A. T. (1946), Dâstân-ı Ahmed Harâmî, TDK, İstanbul.
• KOMİSYON. (2005),Türkçe Sözlük, 10. b., TDK, Ankara.
• MESÛD BİN AHMED. (2012), Süheyl ü Nev-bahâr (Kenzü’l-Bedâyî’), Haz.: Ali Cin, Eğitim Yayınları, Konya.
• SAKAOĞLU, S. (2002), Gümüşhane ve Bayburt Masalları, Akçağ Yayınevi, Ankara.
• SEYİDOĞLU, B. (1975), Erzurum Halk Masalları Üzerinde Araştırmalar (Metinler ve Açıklamalar), Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Erzurum.
• SÜLEYMÂN NAHÎFÎ. (2013), Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî Mesnevî-i Şerîf Tercümesi,11. Baskı, Çev.: Âmil Çelebioğlu, Timaş Yayınları, İstanbul.
• ŞEYYÂD HAMZA. (2008), Yûsuf u Zelîhâ, Haz.: Ümit Özgür Demirci-Şenol Korkmaz, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
• ŞEHABÜDDÎN SÜHREVERDÎ. (2010), Avârifü’l-Meârif (Tasavvufun Hakikatleri), Çev.: Abdülvehhab Öztürk, Saadet Yayınevi, İstanbul.