OKUL SOSYAL HİZMETİ BAĞLAMINDA İLKOKUL ORTAOKUL VE LİSE ÖĞRENCİLERİNİN DEVAMSIZLIK PROBLEMLERİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 9, 171 - 194, 31.05.2018

Adem Dağ

Öz

Tüm dünyada eğitim sisteminin en önemli
problemlerinden bir tanesi devamsızlık ve tekrar eden özürsüz devamsızlıkla
ortaya çıkan okul terkidir.  Bu bağlamda
araştırmanın amacı Türkiye’de ilkokul, ortaokul ve lise öğrencilerinin
devamsızlık nedenlerini ortaya çıkartmak ve çözüm önerileri sunmaktır.
Araştırma Sakarya’da 6 farklı okulda 7 okul idarecisi (2 okul müdürü ve 5 müdür
yardımcısı) ile gerçekleştirilmiştir. Devamsızlık hem bir neden hem de bir
sonuç olarak farklı faktörlerden kaynaklandığından araştırmaya en uygun desen
olarak nitel araştırma deseni seçilmiştir. Katılımcılara 4 bölümden oluşan
derinlemesine görüşme formu uygulanmıştır. Araştırma sürecinden elde edilen
veriler nitel analize tabi tutulmuş ve 4 temaya ayrılmıştır. Daha sonra her
temanın ayrı ayrı kodları oluşturulmuştur. Devamsızlık, eğitimin farklı
kademelerinde, farklı nedenlerle ortaya çıkmaktadır. Devamsızlık oranlarının
artmasındaki en önemli nedenlerden bir tanesi öğrenci velisinin yaşadığı
ekonomik problemler olduğu sonucu bulunmuştur. Ailenin eğitim seviyesi ile
devamsızlık arasında önemli bir bağlantı olduğu, eğitim seviyesi düştükçe
öğrencinin okul devamsızlığı yapma ihtimalinin arttığı sonucu bulunmuştur.
Parçalanmış ailede yaşayan öğrenciler, sığınmacı öğrenciler ve eğitim başarısı
düşük olan öğrenciler daha fazla okul devamsızlığı yapmaktadır. Aynı zamanda
fiziksel ya da zihinsel engeli bulunan öğrenciler ve eğitim başarısı düşük olan
öğrenciler (özellikle 9. Sınıf) daha çok devamsızlık yapmaktadır. Cinsiyet ile
okul devamsızlığı arasında bir ilişki bulunamamıştır. Okul devamsızlığı
öğrencilerin eğitim başarısını düşürmektedir. Okulda görülen devamsızlık
problemi sadece öğrenci dikkate alınarak çözülemez. Çünkü devamsızlığın
nedenleri çok boyutlu ve karmaşık yapıdadır. Okul ortamında devamsızlık
probleminin ortadan kaldırılması ya da en aza indirilmesi için ekolojik teorik
bakış açısı doğrultusunda öğrenci merkezli müdahaleler gerçekleştirmesi için
okul sosyal hizmet uzmanına gereksinim vardır.

Anahtar Kelimeler

Devamsızlık, Devamsızlık Faktörleri, Okul Sosyal Hizmeti

ABSENTEEISM PROBLEMS OF PRIMARY, SECONDARY AND HIGH SCHOOL STUDENTS IN THE CONTEXT OF SCHOOL SOCIAL SERVICE

Öz

One of the most important problems of the education
system all over the world is absenteeism and dropping out of school due to
absenteeism.  In this context, the
purpose of the research is to reveal the reasons for absenteeism of primary, secondary
and high school students in Turkey and to propose solutions. The research was
conducted in Sakarya in 6 different schools with 7 school administrators (2
principals and 5 assistant principals). Because absenteeism both as a cause and
as a result is caused by different factors, qualitative research design was
chosen as the most suitable design for the research. An in-depth interview form
consisting of 4 chapters was applied to the participants. The data obtained
from the research were subjected to qualitative analysis and divided into four
themes. Subsequently, separate codes were created for each theme. Absenteeism
emerges due to different reasons at different stages of education. It was found
that one of the most important reasons for the increase in absenteeism rates is
the economic problems experienced by the student and his / her family. There
was also found a significant connection between the education level of the
family and absenteeism, and the lower the level of education was, the more likely
it was that the student would be absent from school. Students in fragmented
families, asylum-seeker students, and students with poor educational
achievement are more frequently absent from school. In addition, students with
physical or mental disabilities and those with low educational achievement
(especially 9th graders) are more frequently absent from their schools. There
was no relationship between gender and absenteeism from school. Absenteeism
decreases the educational achievement of students. The problem of absenteeism
in schools cannot be solved by only considering students. For, the causes of
absenteeism are multidimensional and complex. To eliminate or minimize the
absenteeism problem in schools, school social workers are needed to carry out
student-centered interventions in the direction of ecological theoretical
perspectives.

Anahtar Kelimeler

Absenteeism, Absenteeism Factors, School Social Service

Kaynakça

• Kaynakça
• Adey. İlköğretim Okulları İçin Aşamalı Devamsızlık Yönetimi Uygulama Kılavuzu (2011). Kılavuz Hazırlama Ekibi: Kültegin Ögel, Gülşah Karadayı, MEB İlköğretim Genel Müdürlüğü
• Aküzüm, C. Yavaş, T. Tan, Ç, Uçar, B. (2015). İlköğretim Kurumu Öğrencilerinin Devamsızlık ve Okul Terki Nedenleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2015, 8/2, s.167-192.
• Altınkurt, Y. (2008). Öğrenci Devamsızlıklarının Nedenleri ve Devamsızlığın Akademik Başarıya Olan Etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:20, s.129-142.
• Bye, L. Alvarez, M. E. Haynes, J. Sweigart, C. E. (2010). Truancy Prevention And Intervention A Practical Guide. Oxford New York: Oxford Workshop Series.
• Dağ, A. (2016). 20-60-20 Okul Değişim Kuramı: Adapazarı Örneği. Çekmece İzü Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:4, Sayı:8-9 s.241-269.
• Dağ, A. (2017). Okul Sosyal Hizmeti. İstanbul: Açılım Kitap
• Dağ, A. (2018). Akran Gruplarında Dışlanma. İstanbul: Kitabi Yayınları
• Dupper, R. D. (2013). Okul Sosyal Hizmeti Etkin Uygulamalar İçin Beceri ve Müdahaleler (Türkçe’ye çeviren ve yayına hazırlayan: Yasemin Özkan & Elif Gökçearslan-Çiftçi). İstanbul: Kapital Yayınları.
• Eastman, G. Cooney, M. S. O’Connor, C. Small, A. S. (2007). Finding effective solutions to truancy. What Works, Wisconsin – Research to Practice Series, İssue:5, July 2007, p.2-15.
• Eğitime Bakış 2016 İzleme ve Değerlendirme Raporu. (2016). Eğitim-Bir-Sen Yayınları: 68.
• Ereş, F. (2014). Lise Öğrencilerinin Okuldan Kaçma Nedenlerinin Değerlendirilmesi. Gefad / Gujgef, 34(3), s.321-336
• Gökyer, N. (2012). Ortaöğretim Okullarındaki Devamsızlık Nedenlerine İlişkin Öğrenci Görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt:20, No:3, s.913-938
• Hoşgörür, V. Polat, M. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Okula Devamsızlık Nedenleri (Söke İlçesi Örneği). MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:2, Sayı:1, s.25-42.
• http://www.lee.k12.ga.us/pdf/Frequently%20Asked%20Questions.pdf’ 03.11.2017
• Illıch, I. (2015). Okulsuz Toplum (Türkçesi: Mehmet Özay). İstanbul: Şule Yayınları
• Kearney, C. A. (2016). Managing School Absenteeism at Multiple Tiers An Evidence-Based and Practical Guide for Professionals. Published in the United States of America by Oxford University Press 198 Madison Avenue, New York, NY 10016, United States of America.
• Mumyakmaz, H. (2014). Dr. Adnan Adıvar’da Bilim, Metodoloji ve İlim Zihniyeti. Tarihin Peşinde Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2014, Sayı: 11 s.127‐138
• Neuman, W. L. (2006). Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (Çeviren: Sedef Özge). Ankara: Yayın Odası
• Önder, E. (2017). Ortaöğretimde Öğrenci Devamsızlığı Buna Dönük Okul Uygulamaları ve Önerilen Politikalar. Eğitim ve Bilim, Cilt:42, Sayı:190 s.361-378
• Özbesler, C. Duyan, V. (2009). Okul Ortamlarında Sosyal Hizmet. Eğitim ve Bilim, Cilt 34, Sayı 154, s.17-25.
• Reid, K. (1999). Truancy and Schools. London Newyork: This edition published in the Taylor & Francis e-Library, 2003.
• Rivers, B. (2010). Truancy: Causes, Effects, and Solutions. Web: http://fisherpub.sjfc.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1106&context=education_ETD_masters Erişim tarihi: 11.11.2017.
• Sheafor, W. B. Horejsi, J. C. (2015). Sosyal Hizmet Uygulaması Temel Teknikler ve İlkeler (Çeviren: Onur Uraz, eserin orijinali 2012’de yayınlanmıştır). Ankara: Nika Yayınları
• Tezcan, M. (2005). Sosyolojik Kuramlarda Eğitim. Ankara: Anı Yayıncılık
• Zastrow, C. (2014). Sosyal Hizmete Giriş (Editör: Durdu Baran Çiftçi). Ankara: Nika Yayınevi.