XXI. YÜZYILIN EŞİĞİNDE DEMOKRASİ VE KALKINMA

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 10, 103 - 122, 30.12.2018

Yaşar Pınar Özmen

Öz

Genel anlamda demokratik istikrar ve kalkınma düzeyi arasındaki ilişki
hem iktisadın hem de karşılaştırmalı siyaset disiplininin ortak ilgi
alanlarındandır. Demokrasi ve kalkınma arasındaki ilişkiyi nedensellik (hangisi
diğerinin sebebi) veya diğer bir ifade ile öncelik (hangisi diğerinden önce
gerçekleşiyor) açısından değerlendirmek yerine birbirini tamamlayan ve
güçlendiren bir etkileşim olduğunu söylemek daha gerçekçi bir yaklaşımdır. Ülkelerin
gelişmişliğinin çoğunlukla etkin bir demokrasinin varlığına işaret ettiği
literatürde kabul edilen bir görüştür. Etkin bir demokrasi; özgür ve adil
seçimlerin periyodik olarak uygulandığı asgari bir tanımlamadan öte, yönetimin
halka karşı sorumluluğunun bulunduğu, muhalefetin sınırlanmadığı, temel hak ve
özgürlüklerin hukuken korunduğu bir siyasal sistemi ve bir kültür atmosferini
ifade eden bir kavramdır. Bu makalede genel olarak, demokrasi ve kalkınma
ilişkisini ele alan literatür, kavramların tarihsel olgusal süreçteki anlam ve
etkileşimleri ile birlikte incelenmiştir. İdeal boyutta birbirini destekleyen
bir etkileşime sahip olan demokrasi ve kalkınma ilişkisinin belirli bir
kırılganlığı içinde barındırdığı bilinmektedir fakat bu kırılganlık XXI. yüzyıla
geçiş eşiğinde daha etkili olmuştur.

Anahtar Kelimeler

demokrasi, kalkınma

ON THE THRESHOLD OF THE 21 ST CENTURY; DEMOCRACY AND DEVELOPMENT

Öz

The relationship between democratic stability
and the level of development is a common concern of both economics and
comparative political discipline. It is a more realistic approach to say that
democracy and development have an interaction completing and strengthening each
other, rather than assessing the relationship between them as causality (i.e.
which is the reason for the other) or in other words, prioritization (i.e.
which occurs earlier than the other). It is a widely approved view in the
literature that the development of countries can be regarded as an indicator of
the existence of an effective democracy. An effective democracy; is a concept
expressing a political system and a culture atmosphere legally protected by the
basic rights and freedoms which the government has a responsibility to the
people and to which the opposition is not restricted, apart from a minimal
definition of the periodic application of free and fair elections. In this
article, the literature dealing with the relationship between democracy and
development was examined with the meaning and interaction of concepts in the
historical factual process. It is known that the relationship of democracy and
development, which has a mutually supportive interaction in an ideal dimension,
carries a particular fragility in itself, but this fragility is more effective
at the threshold of transition to the 21st century.

Anahtar Kelimeler

democracy, development

Kaynakça

• Acar Savran, G. (1987). Marx’ın Düşüncesinde Demokrasi. 11. Tez Kitap Dizisi, 6, 52-66. Web:https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/36349765/demokrasi-markx.pdf?AWSAccessKeyId=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A&Expires=1503436975&Signature=nDmPCAb24LahUBl%2BAdLSrvC69bE%3D&response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DMarxin_Dusuncesinde_Demokrasi.pdf adresinden 22 Ağustos 2017’de alınmıştır.
• Acemoğlu, D., Gallego, F. A. and Robinson, J. A. (2014). Institutions, human capital, and development. Annu. Rev. Econ., 6(1), 875-912.
• Barro, R. J. (1999). Determinants of democracy. Journal of Political Economy, 107(6): 158-183.
• Beriş, H. E. (2016). Siyasetin Yüzleri – Antik Yunan’dan Postmodern Döneme Kavramlar ve Süreçler. İstanbul: Tezkire Yayıncılık, 80, 144.
• Bollen, K. (1979). Political Democracy and the Timing of Development. American Sociological Review, 44: 572-87.
• Bollen, K. (1993). Liberal democracy: Validity and method factors in cross-national measures. American Journal of Political Science, 1207-1230.
• Bollen, K. A. and Jackman R.W. (1985). Political Democracy and the Size Distribution of Income. American Sociological Review, 50: 438-57.
• Canar, B. (2012). Soğuk Savaş Sonrasında Amerika Birleşik Devletleri’nin Karadeniz Politikası. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 67(01), 49-80.
• Cohen, Y. (1985). The impact of bureaucratic-authoritarian rule on economic growth. Comparative Political Studies, 18(1), 123-136.
• Csányi, P. (2008). Political Systems of Central European Countries: The Founding of Democracy in This Area. Journal of Comparative Politics, 1(1), 73-96.
• Cutright, P. (1963). National political development: Measurement and analysis. American Sociological Review, 28: 253–264.
• Dahl, R. A. (2010). Demokrasi Üzerine. (Çev. B. Kadıoğlu). Ankara: Phoenix Yayınevi. (Eserin orijinali 1998’de yayımlandı), 21-24, 8, 71, 97, 99-100, 156, 164, 173, 225.
• Diamond, L. (1999). Developing democracy: Toward consolidation. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Ediz, İ. (2014). Modern Sömürgecilik. A. Özcan (Editör). Sömürgecilik Tarihi (Afrika-Asya). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları. No: 2029, 117-122.
• Gills, B. and Rocamora, J. (1992). Low intensity democracy. Third World Quarterly, 13(3), 501-523.
• Gözler, K. (2004). Türk Anayasa Hukuku Sitesi. Anayasa Hukukuna Giriş. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları. Web: http://www.anayasa.gen.tr/index-konular.htm adresinden Hükümet Sistemleri ve Demokrasi bölümünden 3 Aralık 2016’da alınmıştır.
• Hanson, J. K. (2007). Political Institutions and Stages of Development: Investigating the Context-Dependent Relationships of Institutions and Economic Performance. Doctoral Dissertation (3287533), The University of Michigan, United States. Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (304847005).
• Huntington, S. P. (1968). Political Order in Changing Societies. New Haven: Yale University Press.
• Karaca, O. (2015). Demokrasi ve İktisadi Kalkınma Arasındaki İlişki Üzerine Ampirik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karaoğlu, M. (2009). Siyasal Katılım ve Demokrasi Teorileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kazgan, G. (2016). İktisadi Düşünce: Politik İktisadın Evrimi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 263-283.
• Kılıçbay, A. (1994). Politika ve Ekonomi. Ankara: T. İş Bankası Kültür Yayınları, Genel Yayın No: 338, Ekonomi Dizisi:27, 31.
• King, D. Y. (1981). Regime Type and Performance Authoritarian Rule, Semi-Capitalist Development, and Rural Inequality in Asia. Comparative Political Studies, 13(4), 477-504.
• Koçak, E. (2016). Demokrasi, Ekonomik Özgürlükler ve Büyüme: Teori ve Ampirik Uygulama. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Köktaş, E. (2002). Demokrasi Ölçümleri Bağlamında Türkiye’de Demokrasi. Türk İdare Dergisi, Haziran, 117-129. Web: http://www.tid.gov.tr/Sayfalar/makale.aspx?mID=334 adresinden 17 Nisan 2014'te alınmıştır.
• Levitsky, S. and Murillo, M. V. (2009). Variation in institutional strength. Annual Review of Political Science, 12, 115-133.
• Linz, J. J. and Stepan, A. (1996). Toward Consolidated Democracies, Journal of Democracy, Sayı:7, 14-33.
• Lipset, S. M. (1959). Some social requisites of democracy: Economic development and political legitimacy. The American Political Science Review, 53 (1), 69-105.
• McFaul, M. (1999). The perils of a protracted transition. Journal of Democracy, 10(2), 4-XVIII.
• Mıhçı, H. (2005). Kurumsal Yapı ve Kalkınma. İktisadi Kalkınmada Sosyal, Kültürel ve Siyasal Faktörlerin Rolü. Muhsin Kar ve Sami Taban (Editörler). Bursa: Ekin Kitabevi, 53-88. Web: http://www.academia.edu/download/35883599/Kurumsal.doc adresinden 12 Şubat 2017'de alınmıştır.
• Neubauer, D. (1967). Some Conditions of Democracy. American Political Science Review, 61(4): 1002-9.
• O’Donnell, G. A. (1973) Modernization and Bureaucratic-Authoritarianism: Studies in South American Politics. Berkeley: University of California.
• O’Donnell, G. A. (1994). Delegative Democracy. Journal of Democracy, Cilt 5, No:1, 55-69.
• Olsen, M. E. (1968). Multivariate Analysis of National Political Development. American Sociological Review, 33(5): 699-712.
• Olson, M. (1993). Dictatorship, Democracy, and Development. American Political Science Review, 87(03), 567-576.
• Özalp, O. N. (2008). Türkiye demokrasilerin neresinde? Demokrasi tiplemeleri ışığında Türkiye örneğine yeni bir bakış denemesi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. LXVI, S.2, 129-162.
• Öztürk, A. (2012). Schumpeter Sartori ve Dahl Özelinde Demokratik Elit Teorileri Perspektifi Üzerine Düşünceler. Düşünen Siyaset (28), 135-158. Web: https://www.academia.edu/9733907/Schumpeter_Sartori_ve_Dahl_%C3%96zelinde_Demokratik_Elit_Teorileri_Perspektifi_%C3%9Czerine_D%C3%BC%C5%9F%C3%BCnceler adresinden 21 Ağustos 2017’de alınmıştır.
• Öztürk, N. (2015). Kalkınma Kuramlarına Eleştirel Bir Yaklaşım. Bursa: Ekin Yayınları, 45-48, 107.
• Przeworski, A. (2004). Democracy and Economic Development. E. D. Mansfield and R.Sisson (Editörler). The evolution of political knowledge: Democracy, autonomy, and conflict in comparative and international politics. Columbus: Ohio State University Press, 300-324, revize edilmiş versiyonu 27 Aralık 2014’te Web: http://politics.as.nyu.edu/docs/IO/2800/sisson.pdf adresinden alınmıştır.
• Przeworski, A., Alvarez, M. E., Cheibub J. A. and Limongi F. (2000). Democracy and Development: Political Institutions and Well-Being in the World, 1950-1990. Cambridge University Press.
• Qi, L. (2010). Power-Sharing and Democratic Development: Nested Analysis Of Political Institutions In Third-Wave Democracies. Doctoral Dissertation (3488816), University of Missouri, Columbia, United States. Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (912172563).
• Ross, M. (2006). Is democracy good for the poor? American Journal of Political Science, 50(4), 860-874.
• Saatçioğlu, C. ve Karaca, O. (2015). İktisadi Kalkınmanın Demokrasi Üzerindeki Etkisi: Panel Veri Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 29 Sayı: 4, 775-796.
• Sartori, G. (2014). Demokrasi Teorisine Geri Dönüş. (Çev. T. Karamustafaoğlu ve M. Turhan). İstanbul: Sentez Yayıncılık. (Eserin orijinali 1987’de yayımlandı), 13, 351, 445, 466, 566.
• Schumpeter, J. A. (2012). Kapitalizm, sosyalizm ve demokrasi. (Çev. H. İlhan). Alter Yayınları. (Eserin orijinali 1942’de yayımlandı), 250-283.
• Sen, A. (1999). Development as Freedom. New York: Alfred A.Knopf, 146-159.
• Somer, M. (2004). Demokratlığın Politik Ekonomisi: İnanılır Demokrasi, Düzenleyici Devlet ve AB’li Küreselleşme. Doğu Batı, Sayı 28, 227-251.
• Uslu, A. (2014). Demokrasi. Siyaset Bilimi: Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler, G. Atılgan ve E. Attila Aytekin (Editörler). İstanbul: Yordam Kitap, 137-150.
• Ünsaldı, L. (2014). Bir Ekonomizm Eleştirisi: Türkiye’de Kalkınma Fikri. Ankara: Heretik Yayınları, 89, 112.
• Yay, G. G. (2002). İktisadi gelişme ve demokrasi ilişkisi üzerine bir sınama. İktisat Fakültesi Mecmuası, 52(1), 27-54.
• Yeni, O. (2014). Sürdürülebilirlik ve Sürdürülebilir Kalkınma: Bir Yazın Taraması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16/3, 181-208.
• Yılmaz, S. (2008). Güç ve Politika. İstanbul: Alfa Yayınları, 325.
• Zakaria, F. (1997). The rise of illiberal democracy. Foreign affairs, Vol. 76, No. 6, 22-43.