TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNDE AKTİF KÂRLILIĞI, MAKROEKONOMİK VE FİNANSAL PERFORMANS GÖSTERGELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ, 1990-2017

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 11, 367 - 383, 28.05.2019

İsmail Erkan Çelik

Öz

Sürdürülebilir bir büyüme için istikrarlı
ve güçlü bir bankacılık sektörünün varlığı zorunlu olmakla birlikte, bankaların
da güven veren bir ekonomik ortamda sağlıklı işleyebilmeleri, banka ve makroekonomik
performans göstergelerinin sağlıklı olmasına bağlıdır. Türkiye ekonomisi finansal
serbestleşme sürecinin ardından 1994 yılında ilkini yaşadığı finansal krizi
takiben 1997 Asya krizinden etkilenmiş, 2001 Bankacılık, 2008 Global krizi ve
2018 Ağustos ayında da kur dalgalanması yaşamıştır. Türkiye’nin bu dönemlere ilişkin
verileri incelendiğinde, bankaların ve makroekonominin performans göstergelerinde
sürekli bir dalgalanma gözlemlenmektedir. Bu dalgalanmalar dolayısıyla ortaya
çıkan olumsuzluklar bankacılık sektörüne getirilen yeni düzenlemelerle ortadan
kaldırılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada 1990 sonrası Türk Bankacılık sektörü aktif
kârlılığı ile makroekonomik performans ve bankacılık sektörü finansal
göstergeleri arasındaki uzun dönem ilişki araştırılmıştır. Türk Bankalar
Birliği tarafından sunulan yıllık bilanço verileri ile TÜİK 1990-2017 yıllık verilerinin
kullanıldığı çalışmada, bankaların aktif kârlılığı ile makroekonomik performans
ve sektörel finansal göstergeler arasında uzun dönem eşbütünleşme ilişkisi
bulunmuştur. Ayrıca bankaların aktif
kârlılığı ile sektörel
finansal göstergeleri arasında karşılıklı çift yönlü nedensellik ilişkisi
mevcutken, makroekonomik performans ve sektörel finansal göstergeler arasında
böyle bir ilişki belirlenememiştir. Bununla birlikte banka aktif kârlılığından,
makroekonomik performansa doğru tek yönlü bir ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk bankacılık sektörü, makroekonomik performans endeksi, bankacılık sektörü finansal gösterge endeski, VAR eşbütünleşme

AN ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP AMONG RETURN ON ASSETS, MACROECONOMIC AND FINANCIAL PERFORMANCE INDICATORS, 1990-2017

Öz

Although the strong and stable banking sector is essential for sustainable growth, having stable and sound banking financial indicators and macroeconomic performance indicators is also important for the banks to function properly in a reliable economic environment. 1Following the implementation of financial liberalization policies, the Turkish economy faced its first financial crisis in 1994, had been affected from the Asian crisis in 1997, and had suffered from 2001 Banking and 2008 Global crisis and from the 2018 August foreign exchange volatility. Examination of the Turkish data for the period, it is observed that there are lots of sharp and sustained fluctuations in the banking and macroeconomic performance indicators. To overcome the economic problems emerged from these fluctuations, new regulations were introduced to the banking sector. This study investigates the long-term relationship between return on assets, macroeconomic performance and financial indicators of the banking sector. The annual balance sheet data obtained from the Turkish Banking Association and the annual data of TURKSTAT over the period 1990-2017 are used in this study. The results indicates that there is a long-term cointegration relationship between banks' return on assets and macroeconomic performance and sectoral financial indicators indices. The results show that while there is no causal relationship between macroeconomic performance indicators and sectoral financial indicators, there is a two-way Granger causality relationship among banking profitability and sectoral financial indicators. However, the results indicate that there exists a one-way Granger causality relationship running from the banking sector profitability to macroeconomic performance index. 

Anahtar Kelimeler

Turkish Banking Sector, Macroeconomic Performance İndex, Banking Sector Financial Index, VAR Cointegration

Kaynakça

• Acaravcı, Songül K. ve Ahmet Ertuğrul Çalım (2013). Turkish Banking Sector’s Profitability Factors. International Journal of Economics and Financial Issues, Vol. 3, No. 1: 27-41.
• Ahmad, R, Eric H. Y. Koh, and Shahrin Saaid Shaharuddin (2016). Determinants of bank profitability: A comparativestudy of East Asia and Latin America. International Journal of Banking, Accounting and Finance, 7: 34–51
• Arabacı, H. (2018), Türkiye’de Bankacılık Sektörünün Gelişimi (2000-2016). Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, Yıl: 2018: 25-42
• Cömert, Z. (2015). Temel Bileşenler Analizine Genel Bir Bakış, zafercomert.com (10.04.2019).
• Çelik, T. (2013). 2000’li Yıllarda Türk Bankacılık Sektörü. Prof. Dr. Cihan Dura’ya Armağan: 2000’li Yıllarda Türkiye Ekonomisi, Ed: Prof. Dr. Hayriye Atik, Nobel Yayınevi, Ankara.
• Çelik, T. ve Levent Citak (2016). Banking Competition, Financial Liberalization and Economic Growth: Evidence from Turkish Economy during the 1990-2014 Period. International Journal of Economics and Financial Issues, 6(4):1750-1755.
• Demirgüç-Kunt, A. and Harry Huizinga (1999) Determinants of commercial bank interest margins andprofitability: Some international evidence. The World Bank Economic Review13: 379–408.
• Demirgüç-Kunt, A., and Vojislav Maksimovic (1998) Law, finance, and firm growth. The Journal of Finance, 53:2107–2137.
• Dickey, D. and Wayne .A. Fuller (1979). Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of the American Statistical Association, 74: 427–431.
• Enders, W. (2014). Applied Econometric Time Series, 4th Edition ISBN: 978-1-118-80856-6, November 2014, Wiley Pub.
• Fatma G. ve Hayati Aksu (2011). Mevduat Bankacılığında Karlılık ve Makroekonomik Değişkenler İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı.
• Goddard, J. Phil Molyneux, and John O. Wilson (2004). The profitability of European banks: A cross-sectionaland dynamic panel analysis. The Manchester School,72: 363–81
• Granger, C. W. J. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-spectral Methods. Econometrica, 37 (3): 424–438.
• Hasan E. (2007). Bankalarda Net Faiz Marjının Belirleyicileri: Risk Duyarlılığı ve Politika Önerileri, uzmanlık tezi, TCMB, Ankara.
• Johansen, S. (1995). Likelihood-based Inference in Cointegrated Vector Autoregressive Models. Oxford University Press.
• Klara, G. (2018). Macroeconomic Determinants of Bank Profitability: Evidence from Georgia, Ecoforum, Vol 7, No 3:4-17.
• Molyneux, P., and John Thornton (1992). Determinants of European bank profitability: A note. Journal of Banking & Finance, 16: 1173–1187.
• OECD (1987), Economic Outlook, 41 (Paris: OECD).
• Rami O. and Mohammed Adeinat (2017). Determinants of Net Interest Margin: An Analytical Study on the Commercial Banks Operating in Jordan (2005-2015), International Journal of Economics and Financial Issues, 7(4): 515-525.
• Tunay, K. B. ve A. Murat Silpar (2006). Türk Ticari Bankacılık Sektöründe Karlılığa Dayalı Performans Analizi-I.Araştırma Tebligleri Serisi, Istanbul: Türkiye Bankalar Birligi.