ASYMMETRICAL CAUSALITY RELATIONSHIP BETWEEN USD/TRY AND BIST INDUSTRY AND BIST FINANCE INDEX

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 12, 409 - 425, 26.12.2019

Saffet Akdağ Hakan Yıldırım

Öz

In this study, Dollar
exchange rate has become the indicator of industry and finance sector in Turkey
and in many companies hosting BIST Finance and BIST Industry impact on the
index and the existence of a reciprocal relationship between tested. In the
study which used the daily closing prices between 01.01.2000 and 31.12.2018,
the causality relation between the variables was tested by Granger (1969)
causality analysis and Hatemi-J (2012) asymmetric causality analysis. As a
result of Granger (1969) causality analysis, it was determined that there was a
mutual causality between variables. As a result of the Hatemi-J (2012)
causality analysis, it has been determined that there is a causality from the
positive and negative shocks in the dollar exchange rate to positive and
negative shocks in both the BIST Industry and BIST Finance index. There is an
causality from Negative shocks of BIST Industry and BIST Finance to positive
and negative shocks in dollar exchange rates. However, the positive shocks in
the BIST Industry and BIST Finance sector have not been able to detect the
causality towards the positive and negative shocks in the dollar exchange rate.

Anahtar Kelimeler

Asymmetrical Causality, Sector Indices, Dollar Exchange Rate, Securities Market

DOLAR KURU İLE SEÇİLMİŞ BİST SEKTÖR ENDEKSLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: ASİMETRİK NEDENSELLİK ANALİZİ

Öz

Döviz kurlarındaki oynaklık birçok
finansal göstergeyi yakından etkilemektedir. Bu nedenle döviz kurları, hem
yatırımcılar tarafından takip edilen en önemli göstergelerden biri olarak kabul
görmekte hem de akademik çalışmalara konu olmaktadır. Bu çalışmada Dolar
kurunda meydana gelen pozitif ve negatif şokların BİST Sanayi ve BİST Finans
endeksi üzerinde etkisinin ve aralarında karşılıklı bir ilişkinin var olup
olmadığının tespit edilmesi amaçlanmıştır. 01.01.2000 ile 31.12.2018 tarihleri
arasındaki günlük kapanış fiyatlarının kullanıldığı çalışmada, değişkenler
arasındaki nedensellik ilişkisi Granger (1969) nedensellik analizi ve Hatemi-J
(2012) asimetrik nedensellik analizi ile test edilmiştir. Granger (1969)
nedensellik analizi sonucunda değişkenler arasında karşılıklı bir nedenselliğin
var olduğu, Hatemi-J (2012) nedensellik analizi sonucunda ise dolar kurundaki
pozitif ve negatif şoklardan hem BİST Sanayi hem de BİST Finans endeksindeki pozitif
ve negatif şoklara doğru bir nedenselliğin var olduğu tespit edilmiştir. BİST
Sanayi ve BİST Finans sektöründeki negatif şoklardan, Dolar kurundaki pozitif
ve negatif şoklara doğru bir nedenselliğin var olduğu; ancak BİST Sanayi ve
BİST Finans sektöründeki pozitif şoklardan, Dolar kurundaki pozitif ve negatif
şoklara doğru bir nedensellik tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Asimetrik Nedensellik, Sektör Endeksleri, Dolar Kuru, Menkul Kıymet Piyasası

Kaynakça

• Acar Boyacıoğlu, M. ve Çürük, D. (2016). Döviz Kuru Değişimlerinin Hisse Senedi Getirisine Etkisi: Borsa İstanbul 100 Endeksi Üzerine Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi. 70. ss.143-156.
• Aggarwal, R. (1981). Exchange Rates and Stock Prices: A Study of U.S. Capital Market under Floating Exchange Rates. Akron Business and Economic Review. 12(2). ss.7-12.
• Aktaş, M. ve Akdağ, S. (2013). Türkiye’de Ekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatları İle İlişkilerinin Araştırılması. International Journal of Social Science Research. 2(1). ss.50-67.
• Albeni, M. ve Demir, Y. (2005). Makro Ekonomik Göstergelerin Mali Sektör Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi (IMKB Uygulamalı). Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 1(14). ss.1-18.
• Asteriou, D. ve Hall, S. G. (2011). Applied Econometrics. UK: Macmillan International Higher Education.
• Belen, M., & Karamelikli, H. (2016). Türkiye’de Hisse Senedi Getirileri ile Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: ARDL Yaklaşımı. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 45(1). ss.34-42.
• Berke, B. (2012). Döviz Kuru ve İMKB100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test. Maliye Dergisi. 163. ss.243-257.
• Ceylan, S. ve Yılmaz Şahin, B. (2015). Hisse Senedi Fiyatları ve Döviz Kuru İlişkisi. The Journal of Academic Social Science Studies. 37. ss.399-408.
• Dickey, D. A., ve Fuller, W. A. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with A Unit Root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 49(4). ss.1057-1072.
• Dimitrova, D. (2005). The Relationship between Exchange Rates and Stock Prices: Studied in a Multivariate Model. Issues in Political Economy, 14(1). ss.3-9.
• Doğru, B. ve Recepoğlu, M. (2013). Türkiye’de Hisse Senedi Fiyatları ve Döviz Kuru Arasında Doğrusal ve Doğrusal Olmayan Eş Bütünleşme İlişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2013 Özel Sayısı. ss.17-34.
• Eyüboğlu, S. ve Eyüboğlu, K. (2018). Borsa İstanbul Sektör Endeksleri İle Döviz Kurları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: ARDL Modeli. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 11(1). ss.8-28.
• Fabozzi, F. J., Focardi, S. M., Rachev, S. T. ve Arshanapalli, B. G. (2014). The Basics of Financial Econometrics: Tools, Concepts, and Asset Management Applications. John Wiley & Sons, Inc.
• Granger, C. W. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-Spectral Methods. Econometrica: Journal of the Econometric Society. 37(3). ss.424-438.
• Granger, C. W. ve Newbold, P. (1974). Spurious Regressions in Econometrics. Journal of Econometrics. 2(2). ss.111-120.
• Granger, C.W.J. ve Yoon, G. (2002). Hidden Cointegration. Department of Economics Working Paper University of California, No:2002-02.
• Hatemi-J, A. (2012). Asymmetric Causality Tests with An Application. Empirical Economics. 43(1). ss.447-456.
• Hatemi-J, A. ve Irandoust, M. (2002). On the Causality between Exchange Rates and Stock Prices: A Note. Bulletin of Economic Research. 54(2). ss.197-203.
• He J.ve Ng L.K., (1998). The Foreign Exchange Exposure of Japanese Multinational Corporation. Journal of Finance. 53. ss.733-753.
• Ibrahim, M. H. (2008). The Exchange-Rate Exposure Of Sectoral Stock Returns: Evidence From Malaysia. International Journal Of Economic Perspectives. 2(2). ss.64-76. İskenderoğlu, Ö. ve Akdağ, S. (2019). Risk İştahı ile Petrol Fiyatları, Döviz Kuru, Altın Fiyatları ve Faiz Oranları Arasında Nedensellik Analizi: Türkiye Örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi. 20(1). ss.1-14
• Jorion, P. (1990). The Exchange Rate Exposure Of US Multinationals. Journal Of Business. 63(3). ss.331-345.
• Joseph, L. N. (2002). Modelling The Impacts Of Interest Rate And Exchange Rate Changes On UK Stock Returns. Derivatives Use, Trading & Regulation. 7(4). ss.306-323.
• Kasman, S. (2003). The Relationship Between Exchange Rates and Stock Prices: A Causality Analysis. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5(2). ss.70- 79.
• Kendirli, S. ve Çankaya, M. (2016). Döviz Kuru ve Enflasyonun BİST Banka Endeksi Üzerindeki Etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5(3). ss.215-227.
• Kutty, G. (2010). The Relationship Between Exchange Rates And Stock Prices: The Case Of Mexico. North American Journal Of Finance And Banking Research. 4(4). ss.1-12.
• Maysami, Ramin C. ve Koh, Tiong Sim (2000). A Vector Error Correction Model of The Singapore Stock Market. International Review of Economics and Finance. 9(1). ss.79-96.
• Mok, H. (1993). Causality of Interest Rate, Exchange Rate and Stock Prices at Stock Market Open and Close in Hong Kong. Asia Pasific Journal of Management, 10(2). ss.123-143.
• Nelson, C.R. ve Plosser, C.R. (1982). Trends and Random Walks in Macroeconomic Time Series: Some Evidence and Implications. Journal of Monetary Economics. 10. ss.139-162.
• Phillips, P.C.B. ve Perron, P. (1988). Testing For A Unit Root in Time Series Regression. Biometrika. 75. ss.335-346.
• Poyraz, E. ve Tepeli, Y. (2014). Seçilmiş Makro Ekonomik Göstergelerin Borsa İstanbul XU100 Endeksi Üzerindeki Etkisinin Analizi. Paradoks. The Journal of Economics, Sociology & Politics. 11(2). ss.102-128.
• Schmukler, S. L., Zoido, P. ve Halac, M. (2003). Financial Globalization, Crises, and Contagion. Globalization World Bank Policy Research Report.
• Solnik, B. (1987). Using Financial Prices to Test Exchange Rate Models: A Note. The Journal of Finance. 42. ss.141-149.
• Şentürk, M. ve Dücan, E. (2014). Türkiye'de Döviz Kuru-Faiz Orani ve Borsa Getirisi Iliskisi: Ampirik Bir Analiz. Business and Economics Research Journal. 5(3). ss.67-80.
• Şentürk, M. ve Akbaş, Y. (2012). Finansal Aktif Fiyatları ve Borsa Getirisi İlişkisi: Türkiye Örneği Üzerine Bir Uygulama. Finansal Araştırmalar Dergisi. 3(6). ss.41-53.
• Tabak, B.M. (2006). The Dynamic Realationship Between Stock Prices and Exchnage Rates: Evidence for Brasil, Bank of Brasil Working Paper Series 124.
• Yılmazer, M. (2010). Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Deneme. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8(1). ss.241-260.
• Yule, G.U. (1926). Why Do We Sometimes Get Nonsense-Correlations between Time-Series? – A Study in Sampling And The Nature Of Time-Series. Journal of the Royal Statistical Society, 89(1). ss.1-63.
• Zügül, M. ve Şahin, C. (2009). İMKB 100 Endeksi İle Bazı Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkiyi İncelemeye Yönelik Bir Uygulama. Akademik Bakış. 16. ss.1-16.