EKONOMİK KARMAŞIKLIK SEVİYESİNİN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİ: GEÇİŞ ÜLKELERİ İÇİN BİR PANEL ZAMAN SERİSİ ANALİZİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 12, 357 - 386, 26.12.2019

Semra Boğa

Öz

Bu çalışmanın amacı ekonomik karmaşıklık seviyesinin
ekonomik büyüme üzerindeki etkisini ölçmektir. Çalışmada, Avrupa kıtasında yer
alan 13 geçiş ülkesinin (Arnavutluk, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Estonya,
Hırvatistan, Kuzey Makedonya, Letonya, Litvanya, Macaristan, Polonya, Romanya,
Slovakya, Slovenya) 1995-2017 dönemine ait yıllık verileri kullanılarak panel
zaman serisi analizi yapılmıştır. Gelişmişlik seviyesine göre ülkeleri iki
gruba ayırarak yapılan analizde birimler arası
korelasyonun test edilmesi amacıyla Pesaran (2015) CD_NT Testi
uygulanmıştır.  Değişkenlere ait birim
kökün varlığı Im, Pesaran ve Shin (IPS) testi ve Yatay Kesit Genişletilmiş Im,
Pesaran ve Shin (CIPS) birim kök testleri ile sınanmıştır. Modelde
parametrelerin homojenliği Swamy S testi ile, birimler arası korelasyon ise
Breusch-Pagan LM testi ile araştırılmıştır. Model, birimler arasında korelasyon
ve heterojenitenin olduğu modellerde en iyi sonucu veren Görünürde İlişkisiz
Regresyon (SUR) tahmincisiyle tahmin edilmiştir. Tahmin sonuçlarına göre
birinci grubu oluşturan ülkelerde ekonomik karmaşıklığın ekonomik büyüme
üzerindeki etkisinin pozitif ve oldukça güçlü olduğu, ikinci grup ülkelerinde
ise istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olmadığı görülmüştür. Bu
bağlamda,  ekonomik büyümelerini
hızlandırmaları açısından birinci grubu oluşturan ülkeler ihracat sepetlerinde
bulunan ürünlerin karmaşıklığına yakın ürünler üretmeli ve bu ürünlerin
ihracatını yapmalıdır. Diğer taraftan ikinci 
grubu oluşturan ülkelerde ise ekonomik büyümenin en önemli unsuru olarak
bulunan yurtiçi yatırımların, daha sofistike ürünlerin üretilmesine
yönlendirilmesi ve bu ürünlerin ülkenin ihracat sepetine dâhil edilmesi
ekonomik büyümeyi artıracak bir strateji olarak değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Karmaşıklık, Ekonomik Büyüme

Kaynakça

• Baltagi, B. H. ve Feng, Q., Kao, C. (2012). A Lagrange Multiplier Test for Cross-Sectional Dependence in a Fixed Effects Panel Data Model. Journal of Econometrics. 170(1), ss.164-177.
• Breusch, T. ve Pagan, A. (1980). The Lagrange Multiplier Test and Its Applications to Model Specification in Econometrics. Review of Economic Studies. 47(1), ss.239-253.
• Britto, G., Romero, J. P., Freitas, E. ve Coelho, C. (2016). The Great Divide: Economic Complexity and Development Paths in Brazil and South Korea. Cepal Review, 127, ss.191-213.
• Chávez, J. C., Mosqueda, M. T. ve Gómez-Zaldívar, M. (2017). Economic Complexity and Regional Growth Performance: Evidence from the Mexican Economy. The Review of Regional Studies, 47(2), ss.201-219.
• Çeştepe, H. ve Çağlar, O. (2017). Ürün Sofistikasyonu ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICMEB17 Özel Sayısı, ss.992–1000.
• Demiral, M. (2016). Knowledge, Complexity and Economic Growth: Multi-country Evidence by Development Stages. Journal of Knowledge Management, Economics and Information Technology, 6(1), ss.1-27.
• Douglas, P. H. (1976). The Cobb-Douglas Production Function Once Again: Its History, Its Testing, and Some New Empirical Values. The Journal of Political Economy, 84(5), ss.903–915.
• Felipe, J., Abdon, A. ve Kumar, U. (2012) Tracking the Middle Income Trap: What is it, Who is in it, and Why? Levy Economics Institute of Bard College Working Paper, No. 715.
• Ferrarini, B. ve Scaramozzino, P. (2017). Production Complexity, Adaptability and Economic Growth. Structural Change and Economic Dynamics, 37, ss.52-61.
• Fortunato, P. ve Carlos, R. (2014). Export Sophistication, Growth and the Middle-income Trap. José M. Salazar-Xirinachs, Irmgard Nübler ve Richard Kozul- Wright (eds.), Transforming Economies: Making Industrial Policy Work for Growth, Jobs and Development içinde (ss. 267-284). Geneva: International Labour Office.
• Furtado, C. (1961). Desenvolvimento e Subdesenvolvimento, Rio de Janeiro, RJ: Fundo de Cultura.
• Furtado, C. (1964). Dialética do Desenvolvimento. Rio de Janeiro: Fundo de Cultura.

• Gala, P., Rocha, I. ve Magacho, G. (2018) The Sructuralist Revenge: Economic Complexity as an Important Dimension to Evaluate Growth and Development, Brazilian Journal of Political Economy, 38(2), ss.219-236.
• Gengenbach, C. , Urbain, J.P. ve Palm, F. (2008). Panel Unit Root Tests in the Presence of Cross-1 Sectional Dependencies: Comparison And Implications For Modelling. Econometric Reviews, 29(2), ss.111-145.
• Hartmann, D., Guevara, M. R., Jara-Figueroa, C., Aristarán, M. ve Hidalgo, C. A. (2017). Linking Economic Complexity, Institutions and Income Inequality. World Development, 93, ss.75-93.
• Hausmann, R., Cunningham, B., Matovu, J. M., Osire, R. ve Wyett, K. (2014). How Should Uganda Grow?. Harvard Kennedy School Faculty Research Working Paper Series, Working paper no. 235.
• Hausmann, R., Hidalgo, C.A., Bustos, S., Coscia, M., Chung, S., Jimenez, J., Simões, A. ve Yildirim, M. A. (2011). The Atlas of Economics Complexity - Mapping Paths to Prosperity. Hollis: Puritan Press.
• Herzer, D., Strulik, H. ve Vollmer, S. (2012). The Long-run Determinants of Fertility: One Century of Demographic Change 1900–1999. Journal of Economic Growth, 17(4), ss.357-385.
• Hidalgo, C. A. ve Hausmann, R. (2009). The Building Blocks of Economic Complexity. Proceedings of the National Academy of Sciences, 106(26), 10570-10575.
• Hidalgo, C., Klinger, B., Barabasi, A.L. ve Hausmann, R. (2007). The Product Space Conditions the Development of Nations. Science, 317(5837), 482–487.
• Hirschman, A. O. (1958). The Strategy of Economic Development, New Haven, Conn: Yale University Press.

• Hsiao, C. (2014). Panel Macroeconometric Modeling. USC-INET Research Paper, No. 14-02.
• Hvidt, M. (2013). Economic Diversification in GCC Countries: Past Record and Future Trends. Kuwait Programme on Development, Governance and Globalisation in the Gulf States, Research Paper No. 27.
• Im, K. , Pesaran, M. H. ve Shin, Y. (2003). Testing for Unit Roots in Heterogeneous Panels. Journal of Econometrics, 115(1), ss.53-74.
• Jarreau, J. ve Poncet, S. (2012). Export Sophistication and Economic Growth: Evidence from China. Journal of Development Economics, 97(2), ss.281-292.
• Kılıç, C. ve Balan, F. (2019). Economic Complexity and Economic Growth: Panel ARDL Analysis for Selected OECD Coutries. Applied Economics and Finance & Extended with Social Sciences Conference Full Paper Proceedings içinde (ss. 96-105), 9-11 Nisan 2019, Kyrenia / North Cyprus (T.R.N.C.)
• Myrdal, G. (1957). Economic Theory and Underdeveloped Regions, New York: Harper and Row.
• Nurkse, R. (1953). Problems of Capital Formation in Underdeveloped Countries, Oxford: Oxford University Press.

• Ourens, G. (2012). Can the Method of Reflections Help Predict Future Growth? Université Catholique de Louvain, Institut de Recherches Economiques et Sociales (IRES), Documento de Trabajo/FCS-DE 17/12.
• Özgüzer, G. E. ve Binatlı, A. O. (2016). Economic Convergence in the EU: A Complexity Approach. Eastern European Economics, 54(2), ss.93-108.
• Pesaran, M. H. (2007). A Simple Panel Unit Root Test in the Presence of Cross Sectional Dependence. Journal of Applied Econometrics, 22(2), ss.265-312.
• Pesaran, M. H. (2015). Testing Weak Cross-Sectonal Dependence in Large Panels. Econometric Reviews, 34(6-10), ss.1089-1117.
• Prebisch, R. (1949). Estudo Econômico da América Latina. R. Bielschowsky (ed.) Cinqüenta Anos de Pensamento na Cepal içinde. São Paulo: Cepal/Cofecon/ Record.

• Romer, P. (1990). Endogenous Technical Change. Journal of Political Economy, 98(5), ss.71-102.
• Rosenstein-Rodan, P. (1943). Problems of Industrialisation of Eastern and South-Eastern Europe. The Economic Journal, 53(210-211), ss.202-211.

• Stojkoski, V. ve Kocarev, L. (2017). The Relationship Between Growth and Economic Complexity: Evidence from Southeastern and Central Europe, Munich Personal RePEc Archive Paper, No. 77837.
• Swamy, P. A. (1970). Efficient Inference in a Random Coefficient Regression Model. Econometrica. 38(2), ss.311-322.
• Tatoğlu, F. Y. (2017). Panel Zaman Serileri Analizi: Stata Uygulamalı. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Tatoğlu, F. Y. (2018). İleri Panel Veri Analizi: Stata Uygulamalı. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Yıldız, B. ve Akbulut Yıldız, G. (2019). Ekonomik Karmaşıklık ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Panel Bootstrap Granger Nedensellik Analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(2), ss.329-340.
• Zellner, A. (1962). An Efficient Method of Estimating Seemingly Unrelated Regressions and Tests for Aggregation Bias. Journal of American Statistical Association, 57(298), ss.348-368. Z hu, S. ve Li, R. (2018). Economic Complexity, Human Capital and Economic Growth: Empirical Research Based on Cross-Country Panel Data, Applied Economics, 49(38), ss.3815-3828.