THE MIDDLE EAST IN TURKISH POLITICAL LIFE FOREIGN POLICY, IDENTITY AND REPRESENTATION

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 13, 47 - 77, 31.05.2020

Berkan Özgür

Öz

Turkish political history has on a large scale passed through the conflict between two political fronts. The Kemalist bloc which takes a position in favor of the new state and its Western orientation, and conservative bloc which tries to protect Ottoman’s cultural and political heritage have been two main actors of this conflict. The actors in question have made foreign policy a part of this conflict. The Middle East, as an important part of Ottoman, have been at the heart of this conflict in both domestic and foreign policy. Thus, with reference to post-structuralist theory’s main argument which problematize classical theories in International Relations, the paper argues that political blocs in Turkish politics instrumentalizes Turkish foreign policy in order to consolidate their own identity. Accordingly, the present paper examines the imagination of the Middle East from the perspectives of particular political blocs in Turkish politics, namely Kemalist and conservative. It argues that those imaginations construct a discourse which serves to (1) construct the political identity of actors; (2) marginalize other/rival discourses. By doing so, the paper begins with multi party period as Turkish political life witnessed alternative political discourses with multi-party system. Finally, it continues until 2010s because it aims to find out pattern in representations. 

TÜRK SİYASAL HAYATINDA ORTADOĞU: DIŞ POLİTİKA, KİMLİK VE TEMSİL

Öz

Türkiye siyasi tarihi, çoğunlukla siyasal kutuplaşmaların mücadelesi ile geçti. Bu mücadelenin başat aktörleri ise devletin ve Batıcı eğiliminin muhafızlığını üstlenen Kemalist zihniyet ile Osmanlı’nın kültürel mirasını sahiplenen muhafazakâr zihniyet oldu. Söz konusu aktörler sadece iç politikada çatışma halinde olmakla kalmadı aynı zamanda dış politikayı da bu mücadelenin bir parçası haline getirdiler. Osmanlı’nın önemli bir parçası olan Ortadoğu ise hem iç politikada hem de dış politikada bu mücadelenin merkezinde yer aldı. Buradan hareketle, post-yapısalcı teorinin dış politika-iç politika ayrımını sorunsallaştırmasından yola çıkan makale, Türkiye’deki siyasi blokların dış politikayı, iç politikada kendi kimliklerini yeniden inşa etmede araçsallaştırdığını, Türkiye’nin Ortadoğu dış politikasını da bu amaca hizmet eden bir alana dönüştürdüklerini iddia etmektedir. Bu bağlamda makale, Kemalist ve muhafazakâr siyasi cephelerin Ortadoğu tasavvurunu incelemekte; bu tasavvurun birinci olarak iç politikada kendi kimliklerini güçlendirme işini gördüğünü ikinci olarak ise diğer/rakip siyasi söylemleri marjinalleştirme amacı taşıdığını iddia etmektedir. Alternatif siyasi söylemleri inceleyebilmek için analizine çok partili dönem ile başlayacak olan makale, temsillerdeki süreklilikleri ve örüntüleri yakalayabilmek için ise analizini 2010’lu yıllara kadar götürecektir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Ortadoğu, Post-yapısalcılık, kimlik

Kaynakça

• Anadolu Ajansı, Cumhurbaşkanı Erdoğan: Mısır'ın uluslararası mahkemelerde yargılanması için gerekeni yapacağız, 19 Haziran 2019.
• Akdoğan, Y. (2004). AK Parti ve Muhafazakar Demokrasi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Ashley, R. (1987). Foreign Policy as Political Performance. International Studies Notes, 13(2), 51-54.
• Bağcı, H. (2001). Türk Dış Politikasında 1950’li Yıllar. Ankara: METÜ Press.
• Balcı, A. (2007). Diskors ve Pratik Olarak Dış Politika. Uluslararası İlişkiler, 4(15), 67-87.
• Balcı, A. (2011). "Dış Politika”: Yeni Bir Kavramsallaştırma Bağlamında Egemenlik Mitinin Analizi. Uluslararası İlişkiler, 7(28), 3-29.
• Barlas, M. (2001). Turgut Özal’ın anıları. İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Belge, M. (2006). Muhafazakârlık Üzerine. In M. G. Tavul Bora (Ed.), Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce 5 Cilt 5 Muhafazakarlık (pp. 92-100). İstanbul: iletişim Yayınları.
• Bir, Ç. M. S. (2002). Formula for Stability: Turkey Plus Israel. Middle East Quarterly, 9(2).
• Bora, T. (2003). Türk Sağının Üç Hali. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Bora, T. (2017). Cereyanlar Türkiye’de Siyasi İdeolojiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bozdağlıoğlu, Y. (2003). Turkish Foreign Policy and Turkish Identity: A Constructivist Approach. London: Routledge.
• Campbell, D. (1992). Writing Security: United States Foreign Policy and the Politics of Identity: University of Minnesota Press.
• Caporaso, J. A. H., Charles F., Kegley, Charles W., Rosenau, James N., Zinnes, Dina A. (1987). The Comparative Study of Foreign Policy: Perspectives on the Future. International Studies Notes, 13(2), 32-46.
• Cemal, H. (1989). Özal’ın Hikayesi. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Cengiz, E. (Ed.) (2002). Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in Söylev ve Demeçleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• cnntürk.com.tr. (8 Ekim 2014). Türkiye, Ortadoğu bataklığını kendi ülkesinin içine çekti. cnntürk.com.tr.
• Cumhuriyet. (12 Aralık 1991). Özal: Kürtler Konusunda Demirel ile paraleliz. Cumhuriyet, p. 19.
• Cumhuriyet. (12 Aralık 1991). Yabancı gazetecilerin Başbakan Demirel’e soruları: Türkiye’nin BAB dışında kalması tehlikeli değil. Cumhuriyet, p. 5.
• Cumhuriyet. (12 Haziran 1997). Laik Cumhuriyet Tehdit Ediliyor. Cumhuriyet.
• Cumhuriyet. (13 Haziran 1967). Türk Hükümeti, Amerika’nın teklifini kabul etmedi. Cumhuriyet.
• Cumhuriyet. (17 Kasım 2013). İşte Barzani’nin Kürdistan haritası. Cumhuriyet.
• Cumhuriyet. (26 Ocak 1993). Teröre lanet. Cumhuriyet.
• Çakır, R. (2005). Milli Görüş Hareketi. içinde M. G. Tanıl Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, İslamcılık Cilt 6 (2 ed.). İletişim: İletişim Yayınları.
• Çalış, Ş. H. (2005). İslamcıların Dünyası Uluslararası İlişkilerin Dini-Politiği. In M. G. Tanıl Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, İslamcılık Cilt 6. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Davutoğlu, A. (14 Ekim 2014). Başbakan Davutoğlu’nun, 14 Ekim tarihli TBMM Grup Toplantısı
• Davutoğlu, A. (2004). Stratejik Derinlik Türkiye'nin Uluslararası Konumu (14 ed.). İstanbul: Küre Yayınları.
• Demirel, S. (1977). Anayasa ve Devlet İdaresi. İstanbul: Göktürk Yayınları.
• Demirel, S. (1991). Demirel’in Meclis’te konuşması. TBMM’nin Tutanak Dergisi.
• Duman, M. Z. (2010). Türkiye’de Liberal Muhafazakar Siyaset ve Turgut Özal. Ankara: Kadim Yayınları.
• dünyabülteni.org. (18.08.2009). Mümtaz Soysal: En iyi çözüm mübadeledir! dünyabülteni.org.
• Ecevit, B. (08.11.1956). İsrail’in Durumu. Ulus.
• Ecevit, B. (1990). Ayın Tarihi.
• Elhan, N. (2016). İran Devrimi'nin Türkiye'de Yansımaları: "İrancılık ve "İrancı" İslamcılık. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 3(2), 28-57.
• Erdoğan, R. T. (15 Mayıs 2012). Başbakan Erdoğan’ın 15 Mayıs tarihli TBMM Grup Toplantısı
• Fırat, M. (1997). 1960-71 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Fırat, M., Kürkçüoğlu, Ömer. (2009). Ortadoğu'yla İlişkiler. In B. Oran (Ed.), Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (pp. 615-652). İstanbul: İletişim.
• Fuller, G. E. B., J. Henri. (2013). Türkiye’nin Kürt Meselesi (3 ed.). İstanbul: Profil Yayınları.
• Gerger, H. (2006). ABD Ortadoğu Türkiye. İstanbul: Ceylan Yayınları.
• Gözen, R. (2000). Amerikan Kıskacında Dış Politika: Körfez Savaşı, Turgut Özal ve Sonrası. Ankara: Liberte Yayınları.
• Gunter, M. M. (1993). A de facto Kurdish State in Northern Iraq. Third World Quarterly, 14(2), 295-319.
• Gürpınar, B. (2013). Milli Güvenlik Kurulu ve Dış Politika. Uluslararası İlişkiler, 10(39), 73-104.
• Haber, İ. (31.03.2011). Erdoğan: Erbil'e gitmek kolay olmadı. İlke Haber.
• HaberTürk. (30 Mayıs 2018). Kılıçdaroğlu: 'Suriyelileri bal gibi göndereceğiz'. HaberTürk.
• Hürriyet. (2 Şubat 2012). Dindar gençlik yetiştireceğiz. Hürriyet.
• Hürriyet. (3 Ekim 1996). Ecevit: Hükümet Truva atı. Hürriyet.
• Hürriyet. (6 Şubat 1997). RP, İran muhipleri derneği. Hürriyet.
• Hürriyet. (10 Mart 2011). Erdoğan 2 milyar dolarlık fabrikayı açtı, ‘paranın dini imanı olmaz’ dedi. Hürriyet.
• Hürriyet. (10.01.2004). Erdoğan: Din üzerinden siyasete karşıyız. Hürriyet.
• Hürriyet. (18 Kasım 2013). Barzani: Başbakan’ın Kürdistan demesi çok hoşuma gitti. Hürriyet.
• Hürriyet. (19 Kasım 2011). Başbakan Erdoğan, Dünya Türk Girişimciler Kurultayı'nda konuştu. Hürriyet.
• Hürriyet. (23 Ağustos 1997). Tarikat iftarı bardağı taşırdı. Hürriyet.
• Hürriyet. (26 Eylül 2001). Erdoğan: Merkez sağdaki boşluğu AKP doldurdu. Hürriyet.
• Hürriyet. (26 Kasım 2013). Bahçeli’nin Grup Konuşması. Hürriyet.
• Kılıçdaroğlu, K. (15 Temmuz 2014). 15 Temmuz 2014 tarihli TBMM Grup Toplantısı Konuşması [Press release]
• Koçak, C. (2002). Türk Milliyetçiliğinin İslam'la Buluşması. In T. Bora (Ed.), Modern Türkiye'de Syasi Düşünce Milliyetçilik. İstanbul: İletişim.
• Koçak, C. (2012). İktidar ve Demokratlar Türkiye'de İki Partili Siyasi Sistemin Kuruluş Yılları (1945-1950). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kösebalaban, H. (2014). Türk Dış Politikası. İstanbul: BigBag Yayınları.
• Küçükboz, D. (2016). Türk Dış Politikasında İslamcı-Kemalist Hesaplaşma Erbakan Dönemi Libya Örneği. In M. A. Kemal İnat (Ed.), Ortadoğu Yıllığı 2015. İstanbul: Açılım Yayınları.
• Kürkçüoğlu, Ö. (2010). Türkiye’nin Arap Ortadoğu’suna Karşı Politikası (1945-1970). Ankara: Barış Kitap.
• Laclau, E. (1990). New Reflections on the Revolution of Our Time: Ernesto Laclau: Routledge, Chapman & Hall, Incorporated.
• Mardin, Ş. (2005). Operasyonel Kodlarda Süreklilik, Kırılma ve Yeniden İnşa: Dün ve Bugün Türk Islaml İstisnacılığı. Doğu Batı Dün Bugün Yarın İdeolojiler 4, 8(31), 29-52.
• MecGhee, G. (1992). ABD-Türkiye-NATO-Ortadoğu. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Mert, N. (2005). Türkiye İslamcılığına Tarihsel bir Bakış. In M. G. Tanıl Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, İslamcılık Cilt 6. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Milliyet. (01.01.2003). Erbakan, Araplara AKP’yi şikayet etti. Milliyet.
• Milliyet. (04.03.2003). Üç ayda Allah cezalarını verdi.
• Milliyet. (7 Ekim 1996). Siyasilerden büyük tepki. Milliyet.
• Milliyet. (8 Ekim 1996). Liderler: Hesap sorarız. Milliyet.
• Milliyet. (17.09.1969). İslam Zirvesine Katılıyoruz. Milliyet.
• Milliyet. (17.10.1991). Ecevit: Kürt düşmanı değilim. Milliyet, p. 11.
• Milliyet. (18.03.2016). Erdoğan: Koynunuzda yılan besliyorsunuz. Milliyet.
• Milliyet. (20.01.1984). Evren: İran-Irak Savaşı’nın bitirilmesi için yardıma hazırız. Milliyet.
• Milliyet. (23.02.2003). İşte nedeni bu harita. Milliyet.
• Milliyet. (25 Şubat 1997). İsrail’e Paşa Sözü. Milliyet.
• Mütercimler, E., Mim Kemal Öke. (2004). Düşler ve Entrikalar Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası. İstanbul: Alfa Yayınları.
• ntv.com.tr. (17 Haziran 2014). 'Ortadoğu'ya bataklık demek ırkçılıktır'. ntv.com.tr.
• ntv.com.tr. (30 Ocak 2018). Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan ÖSO'ya Kuva-yi Milliye benzetmesi. ntv.com.tr.
• Özal, T. (1984). Başbakan Turgut Özal’ın Konuşma, Mesaj, Beyanat ve Mülakatları 13.12.1983-12.12.1984. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• Özgür, B. (2019). Atatürk’s Middle East: representations in the construction of state identity. Turkish Studies, 1-22. doi:10.1080/14683849.2019.1663505
• Öztürk, K. (1968). Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri ve programları. İstanbul: AK Yayınları.
• Radikal. (14.03.2006). BOP içinde ABD ile birlikte hareket ediyoruz. Radikal.
• Sabah. (22.02.2006). Türbanı çözemedik Hamas'ı çözelim hali. Sabah.
• Sabah. (26.07.2014). Erdoğan: İsrail bir terör devleti. Sabah.
• Safa, P. (24 Kasım 1956). Mısır, Suriye, İsrail ve Dünya. Milliyet.
• Sönmezoğlu, F. (2016). Soğuk Savaş Döneminde Türk Dış Politikası (1945-1991). İstanbul: Der Yayınları.
• Sözcü. (7 Temmuz 2013). Mısır, demokrasi için laikliğin zorunlu olduğunu gösterdi. Sözcü.
• Sözcü. (9 Mayıs 2017). CHP’li vekilin gözünden İstanbul’da Suriyeli dramı. Sözcü.
• sputniknews.com. (31 Ocak 2018). CHP'den hükümete ÖSO uyarısı: Başınıza iş açacaksınız. sputniknews.com.
• Yeni Şafak, (13 Ocak 2009). Erdoğan'dan Baykal'a 'BOP Eşbaşkanı' cevabı. Yeni Şafak.
• Türkeş, A. (1997). Milli Doktrin Dokuz Işık. İstanbul: Kamer Yayınları.
• Türkiye, S. (1 Şubat 2017). CHP'li Yılmaz: Askerlerimiz Suriye’de şehit oluyor, Suriyeliler Türk kızlarıyla geziyor. Sputnik Türkiye.
• William, H. (2003). Türk Dış Politikası 1774-2000 (P. Demir, Trans.). İstanbul: Mozaik.
• Yalçın, H. C. (4 Mayıs 1949). Ayın Tarihi.
• Yeşiltaş, M. (2013). The Transformation of the Geopolitical Vision in Turkish Foreign Policy. Turkish Studies, 14(4), 661-687. doi:10.1080/14683849.2013.862927
• Zürcher, E. J. (2015). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.