SUUDİ ARABİSTAN KRALLIĞI’NDA YOLSUZLUĞA TOPLUMSAL BAKIŞ VE ÇÖZÜM ARAYIŞI

Yıl 2014, Cilt: 1 , 75 - 99, 01.11.2014

İlyas Sözen

Öz

Yolsuzluk kavramı, Doğu toplumlarında, özellikle de Suudi Arabistan Krallığı’nda, Batı toplumlarına kıyasla daha farklı değerlendirilmektedir. Birçok yolsuzluk tanımında genellikle “şey” olarak kabul edilen kavram, Arap toplumlarında yüzyıllardır “hediye veya ücret” şeklinde yorumlanmaktadır. Nitekim Suudi Devletinin kuruluşundan bu yana aynı anlayış etkinliğini sürdürmektedir. Ülkenin aşiret yapısı ve katı monarşi yönetiminden dolayı hukuksal koruma ve hukuki süreçlerin eksikliğinden toplumun tüm aşamalarına yolsuzluk sirayet etmektedir. Bu nedenlerden dolayı, Suudi Arabistan Krallığı’nın devletleşme aşamalarının bilinmesi gerekir. Çünkü Arabistan topraklarında ulus devletten ziyade, tek bir ailenin devleti aşiret gibi yönetmesi, yolsuzluğun bir nedeni olarak siyasal ve kurumsal eşitsizliğe yol açmaktadır. Kral Abdullah’ın yeğeni olan Prenses Basma’nın ülkenin yüzde 95’inin hem fakirlik seviyesinin altında yaşadığı hem de su ve elektriğe ulaşamadığı, tüm zenginliğe ülkenin yüzde 5’inin sahip olduğu Press Tv, 2011 söylemi, ülkenin bir aile tarafından yönetildiği ve ulusal kaynakların elit kesim tarafından tüketildiği düşüncesine destek vermektedir. Genel olarak, Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgelerinde yolsuzluğun nedenleri; sınırlı sivil toplum hareketleri, bölgesel iç güvenlik sorunları, siyasal ve kurumsal dinamikler arasındaki orantısız güç paylaşımı/dağılımı ve aşırı petrol zenginliğidir TI, 2009:2

SUUDİ ARABİSTAN KRALLIĞI’NDA YOLSUZLUĞA TOPLUMSAL BAKIŞ VE ÇÖZÜM ARAYIŞI

Öz

Kaynakça

• Aburish Said K., The House of Saud, N.Y: St. Martins Griffin, 1996.
• Al Omran Abdulaziz, Unemployment in Saudi Arabia:A serious issue for the Saudi youth, London Business School, 2010, supervised by professor Andrew scott,http://twitmails3.s3-website-eu-west-1.amazonaws.com/ users/237286227/3/attachment/Unemployment%20In%20Saudi%20Arabia%20(version%202).pdf
• Albassam Bassam Abdullah, Political Reform in Saudi Arabia Necesity or Luxury?, Middle East Studies Online Journal, Issue 6, 3, 2011.
• Arab News, Municipal Elections in Saudi Arabia in September, 3 Haziran 2011, http://www.ccun.org/News/2011/June/4%20n/Municipal%20Elections%20 in%20Saudi%20Arabia%20in%20September,%20%2012,000%20Candidates%20Registered.htm]
• Arabnews, Anti-corruption body told to take action against uncooperative agencies, 6 Jan 2012, http://arabnews.com/saudiarabia/article559331.ece
• Arabnews, Citizens tell NACC about late projects, 18 March 2012, http://arabnews.com/saudiarabia/article588584.ece
• Arabnews, Saudi King wants lax officials punished, 21 April 2012, http://www.gulfinthemedia.com/index.php?m=&id=598410&lang=en
• Ayengin Tevhit, İslâm Hukukunun Kökeni Üzerine Bazı Düşünceler, Usul İslam Araştırmalar Dergisi, Sayı 4, 2005/2.
• BACP, Business Anti-Corruption Portal, Saudi Arabia Country Profile, http://www. business-anti-corruption.com/en/country-profiles/middle-east-north-africa/ saudi-arabia/initiatives/private-anti-corruption-initiatives/ ve, http://www. business-anti-corruption.com/en/country-profiles/middle-east-north-africa/ saudi-arabia/initiatives/public-anti-corruption-initiatives/
• BBC, Lord Goldsmith defends BAE Systems plea deal, 6 February 2010 (a), http:// news.bbc.co.uk/2/hi/business/8501916.stm
• BBC, Suudi Arabistan’da petrol parasıyla istikrar arayışı, 28 Şubat 2011 (b), http://www. bbc.co.uk/turkce/haberler/2011/02/110228_saudi_arabia_petrol.shtml
• Blanchard Christopher M., The Islamic Traditions of Wahhabism and Salafiyya, CRS Report for Congress, Congressional Research Servise, 24 Jan 2008.
• BP Statistical Review of World Energy, June 2011, http://www.bp.com/assets/ bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/reports_and_publications/statistical_energy_review_2011/STAGING/local_assets/pdf/statistical_review_of_ world_energy_full_report_2011.pdf
• BTI 2010 ve BTI 2012, Saudi Arabia Country Report. Stiftung Bertelsmann, Gütersloh Büyükkara Mehmet Ali, İhvan’dan Cüheyman’a Suudi Arabistan ve Vehhabilik, İstanbul: Rağbet Yayınları, 2004.
• Cavendish Marshall, World and Its People: Arabian Peninsula, White Plains, 2007.
• CIA, Saudi Arabia, Economy-Export Revenue, CIA factbook,2012
• CNN Türk, Suudi Prens-Prenseslerin lüks hayatına darbe! https://www.cnnturk. com/2011/yasam/diger/02/28/suudi.prens.prenseslerin.luks.hayatina.darbe/608449.0/index.html
• Cordesman Anthony H., Saudi Arabia Enters the Twenty-First Century, Westport, 2003
• Dammer Harry R. and Jay S. Albanese, Comparative Criminal Justice Systems, Wadsworth Publishing; 4 Edition, August 17, 2010.
• Dekmejian R. Hrair, “Saudi Arabia’s Consultative Council,” Middle East Journal,- vol. 52, no. 2, Spring 1998.
• Dekmejian Richard, “The Liberal Impulse in Saudi Arabia,” Middle East Journal, Vol. 57, No. 3, Summer 2003.
• Doumato Eleanor Abdella, “Manning the Barricades: Islam According to Saudi Arabia’s School. Texts,” The Middle East Journal 57:2, 2003.
• Dr. M. Al Amri & Co, Doing Business in Saudi Arabia, 2007.
• Economist, Tentative steps in Saudi Arabia. The king of Saudi Arabia shows some reformist credentials. Feb 17th 2009, http://www.economist.com/ node/13134598
• EDC Economics, Saudi Arabia, May 2012, Fiscal policy. http://www.edc.ca/EN/ Country-Info/Documents/saudi-arabia.pdf
• Financier worldwide, Fraud&Regulatory Enforcement, Saudi Arabia, Annual Review, April 2012
• Freedom House, Saudi Arabia Freedom of the Press, 2011, http://www.freedomhouse.org/report/freedom-press/2011/saudi-arabia
• Fride Fundación para las Relaciones Internacionales y el Diálogo Exterior and Carnegie Endowment for International Peace, Arab Political Systems: Baseline Information And Reforms, Carnegie Resource Page, March 6, 2008, www. Carnegieendowment.Org/2008/03/06/Arab-Political-Systems-Baseline-İnformation-And-Reforms/2nn
• FT, The House of Saud: Rulers of modern Saudi Arabia, Financial Times, 30 Eylül 2010,http://www.ft.com/cms/s/0/75aae7ea-cc82-11df-a6c7-00144feab49a. html#axzz1uSXWqZfE
• Fuller Graham and Szayna Thomas S., Identifying Potential Ethnic Conflict:Application of a Process Model, The saudi arabian prospective case, Rand Publishing; 1 edition, November 7, 2000.
• GAB (General Auditing Bureau), GAB’s Second Strategic Plan, 2010-2014, http:// www.gab.gov.sa/article_e.php?id=33
• Guardin, http://www.guardian.co.uk/commentisfree/2012/feb/27/saudi-arabia-protest-uprising-mujtahidd
• Hollingshead Ann, Is Saudi Arabia Immune to Anti-Corruption Movements?, Task Force, 18 April 2012, http://www.financialtaskforce.org/2012/04/18/is-saudi-arabia-immune-to-anti-corruption-movements/
• Human Rights Watch, http://www.hrw.org/news/2011/09/26/saudi-arabia-women-vote-join-shura-council, (02.05.2011)
• ICG (International Crisis Group), Can Saudi Arabia Reform Itself?, ICG Middle East Report no:28, Cairo, 14 Temmuz 2004.
• İnalcık Halil, Recession of the Ottoman Empire and The Rise of the Saudi State, studies on Turkish-Arap Relations, Annual 3, İstanbul, 1998.
• Karaağaçlı Abbas (a), İktidar Çekişmelerinin Ekseninde Suudi Arabistan,http:// www.bilgesam.org/tr/index.php?option=com_content&view=article&id=1412:ktidar-cekimeleri-ekseninde-suudi-arabistan&catid=168:ortadogu-analizler
• Karaağaçlı Abbas (b), Suudi Arabistan’da İktidarın Geleceği, http://www.bilgesam. org/tr/index.php?option=com_content&view=article&id=1053:suudi-arabistanda-ktidarn-gelecei&catid=77:ortadogu-analizler&Itemid=150
• KTO, Suudi Arabistan Krallığı Ülke Raporu, Ocak 2009.
• Kurşun Zekeriya, Osmanlı Devleti İdaresinde Hicaz (1517-1919), Osmanlı, cilt 1, Ankara, 1999.
• Kuşçu Yurdanur, Ortadoğu’daki Halk Hareketlerinin Suudi Arabistan’daki Etkileri, 31 Mart 2011 , http://www.orsam.org.tr/tr/yazigoster.aspx?ID=1716
• Kuşçu Yurdanur, Suudi Arabistan’da Muhalefet Hareketleri, Ortadoğu Analiz, Haizran 2011, Cilt 3, Sayı 30.
• Library of Congress, Federal Research Division, Country Profile: Saudi Arabia, September 2006, http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Saudi_Arabia.pdf
• Lutskiy Borisoviç, Arap Ülkelerinin Yakın Tarihi 16. yüzyıldan 20. yüzyıla, (çev: Turan Keskin), İstanbul: Yordam Kitap, Kasım 2011.
• MENORET, Pascal. (27.12.2005), “The Municipal Elections in Saudi Arabia 2005,” http://arabreform.net.
• Nevo Joseph, “Religion and National Identity in Saudi Arabia”, Middle Eastern Studies, Vol. 34, No. 3, July 1998.
• Obaid Nawaf E., The Power of Saudi Arabia’s Islamic Leaders, Middle East Quarterly, September 1999.
• OKAZ newspaper, (05.05.2012) http://212.119.67.87/okazarchive/Data/2005/4/12/ Art_208113.XML
• OMAN Observer Saudis vote in municipal elections, results on Sunday, 30 Eylül 2011, http://main.omanobserver.om/node/66706
• Osama Jafar Faquih, 7th Global Forum on Building Trust in Government For Further Participation and Transparency., http://www.gab.gov.sa/doc/moraqen.pdf
• Otto Jan Michiel, Sharia Incorporated: A Comparative Overview of the Legal Systems of Twelve Muslim Countries in Past and Present, Esther van Eijk, Sharia and national law in Saudi Arabia, 2010, Amsterdam Universtiy Press.
• Pehlivanoğlu Öner, Ortadoğu ve Türkiye, İstanbul: Kastaş Yayınları, 2004.
• Press Tv, Princess accuses Riyadh of corruption, 2 Eylül 2011, http://www.presstv. ir/detail/197005.html
• RWB, Reporters Without Borders, Saudi Arabia, 2012 Internet Enemies, 12 March 2012.
• RWB, Reporters Without Borders, World Press Freedom Index 2012, 25.01.2012 SaaudiAramco,http://www.saudiaramco.com/content/www/en/home/our-company.html#our-company%257C%252Fen%252Fhome%252Four-company%- 252Four-history0.baseajax.html
• Saudi Embasy, http://www.saudiembassy.net/about/country-information/government/council_of_ministers_system.aspx Sicherheitspolitik Bundesverband, Saudi Arabia’s Political System, Paris:2007.
• Sözen İ., Öngel V. ve Uslu K., “Ortadoğu ve Kuzey Afrika Ülkelerinin Rantiyeci Ekonomi Yapıları” İTO Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl:10, Sayı No:19, Bahar 2011
• Suudi Arabistan Krallığı, Bakanlar Konseyi Kanunu, Yargı:Madde 19.
• TEPAV, Bir Olgu Olarak Yolsuzluk : Nedenler, Etkiler Ve Çözüm Önerileri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Yolsuzlukların Sebeplerinin, Sosyal ve Ekonomik Boyutlarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan TBMM Meclis Araştırması Komisyonu (10/9) Raporu I. Kısmı, 2006, http://www.tepav.org.tr/upload/files/1313475413- 4.Bir_Olgu_Olarak_Yolsuzluk_Nedenler__Etkiler__Cozum_Onerileri.pdf
• The Kingdom of Saudi Arabia, The Basic Law of Government.
• The Kingdom Saudi Arabia Shura Council, http://www.shura.gov.sa.
• The Star, Toronto, 22 March 2011, http://www.thestar.com/news/world/article/958117--saudi-arabia-to-hold-elections-next-month-after-year-and-ahalf-delay
• Thoms R. and Al-Hejailan S., Saudi Arabia, in Getting the Deal Through, Anti- Corruption Regulation 2010, Law Bussiness Research Ltd., U.K., 2010.
• TimeTurk, Suud kralı Abdullah’a alimlerden ültimatom, Mart 2011, http://www. timeturk.com/tr/2011/03/07/suud-krali-abdullah-a-alimlerden-ultimatom. html
• Transperancy International, Corruption Perception Index 2011, TI, 2011.
• TI, Corruption in the MENA Region, Transparency International Working Paper, #02/2009
• Trustlaw, Anti-corruption profile- Saudi Arabia, Government Strategies, http:// www.trust.org/trustlaw/country-profiles/good-governance.dot?id=d8f340e0 -8849-4e3b-9c8d-97292748753e#public
• United Nations, Kingdom of Saudi Arabia Public Administration, Country Profile, September 2004, UNDESA.
• US Department of State 2011, Bureau Of Democracy, Human Rights, and Labor, 2010 Country Reports On Human Rights Practices, Report, April 8, 2011.
• World Economic Forum, The Global Competitives Report 2010-2011.
• Worldbank data, Saudi Arabia, Economy, 2012.
• YDH ( Yakın Doğu Haber), Suudi Arabistan Mezhebi Haritası, Hamza el-Hasan, SAAF, 2006, http://www.ydh.com.tr/haber.php?HID=1297 (14.05.2012)
• Zaman, Nazif Erişik, Suudi Kralı Abdullah para ve reform vaadinde bulundu, 18 Mart 2011, http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=1109546&keyfield=73757564692061726162697374616E