PHILIPP SCHWARTZ VE YÜKSEKÖĞRETİM SİSTEMİNE KATKILARI

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 19, 97 - 122, 30.08.2022

Sibel Demirci

Öz

Türk yükseköğretim tarihinin en önemli dönüm noktalarından birisi Darülfünun’un İstanbul Üniversitesi’ne dönüştüğü, 1933 reformu olarak literatüre geçen ünlü tenkisattır. Bu dönüşüm sadece eğitim hayatımız açısından değil aynı zamanda siyasal ve kültürel manada önemli tartışmalara sebep olmuştur. Çeşitli veçheleri ile günümüze de tesir eden bu hadisenin dikkat çeken yönlerinden bir tanesini özellikle Hitler’in baskısı ile ülkelerini terk etmek zorunda kalan ve Türkiye’nin de içinde bulunduğu bazı ülkelere sığınan Yahudi kökenli Alman bilim adamları oluşturmaktadır. Hatta 1933 reformu sebepleri ve sonuçları ile bu akademisyenler ile özdeşleştirilmiş, varlıkları reformun övülmesi veya yerilmesi sürecine konu olmuştur. Bu minvalde makalemizin konusunu bahsi geçen mülteci Alman akademisyenlerin Türkiye’ye gelme sürecini koordine eden, ülkemize gelişinden kısa süre sonra dilimizi öğrenerek derslerini Türkçe vermeye başlayan, 1948’te Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan ve 1952’ye kadar Türkiye’de kalan Ord. Prof. Dr. Philipp Schwartz oluşturmaktadır. Çalışma yapılırken dönemi konu alan anılardan, gazete haberleri ve arşiv belgelerinden faydalanılmıştır. Yükseköğretim sistemimize dair görüşleri ve tıp eğitiminin kurumsallaşmasına katkıları oldukça özgün olan Schwartz yükseköğretim sistemine dair tespitleri ve ülkemize ilgisi ile dikkat çeker. Schwartz’ı ve katkılarını anlamak yükseköğretim reformunun sonuçlarını değerlendirmede perspektif sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Darülfunun, İstanbul Üniversitesi, Alman Bilim Adamları, Üniversite Reformu, Prof. Dr. Philipp Schwartz

PHILIPP SCHWARTZ AND HIS CONTRIBUTIONS TO HIGHER EDUCATION SYSTEM

Öz

One of the most important turning points in the history of Turkish higher education is the famous criticism, which was referred in the literature as the 1933 reform, in which Darülfünun was transformed into Istanbul University. This transformation resulted in significant debates not only in our educational, but also political and cultural terms. One of the striking aspects of this event, which is still influencing even the present day with its various aspects, was the settlement of German scientists of Jewish origin, who had to leave their country mainly due to Hitler's pressure, as refuge in some countries including Turkey. In fact, the causes-and-results of the 1933 reform were identified with these academics, and their existence was employed as a subject of the process for positive or negative evaluation of the reform. In this respect, this study focused on Ord. Prof. Dr. Philipp Schwartz, who coordinated the process of the aforementioned refugee German academics to come to Turkey, started to teach in Turkish having learned our language shortly after his arrival in our country, became a citizen of the Republic of Turkey in 1948 and stayed in Turkey until 1952. Memories, newspaper news and archive documents about the period were used in the study. Schwartz, whose views on our higher education system and contributions to the institutionalization of medical education are unique, stands out with his detections about the higher education system and his interest in our country. Understanding Schwartz and his contributions is considered to provide a different perspective in evaluating the outcomes of the higher education reform.

Anahtar Kelimeler

Darülfünun, Istanbul University, University Reform, German Scientists, Prof Dr. Philipp Schwartz

Kaynakça

• 1933’teki reform neden başarısız geçti? (1968, 08 06). Cumhuriyet e-Gazete: https://egazete.cumhuriyet.com.tr/yayinlar adresinden alındı
• Albert Malche (1876-1956). (2022, 02 05). Atatürk Ansiklopedisi: https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/albert-malche-1876-1956/ adresinden alındı
• Astrid, L. (tarih yok).
• Astrid, L. (2014). https://www.juedische-allgemeine.de/kultur/der-vergessene-retter/.
• Astrid, L. (2014, 11 25). Juedische Allgemeine. 06 03, 2022 tarihinde https://www.juedische-allgemeine.de/kultur/der-vergessene-retter/ adresinden alındı
• Aytaç, P. D. (Mayıs 1978). Baltacıoğlu'nun Eğitim Sisteminin Ana Gelişimi. Yeni Adam(921), 4-8.
• Bahadır, O. (2010). Türkiye’de üniversite anlayışının gelişimi (1861-1961). Ankara: TÜBA.
• Cumhuriyet. (1933, Mayıs 11). Darülfünun Lahiyası Başvekalete Veriliyor.
• Cumhuriyet Gazetesi. (1968, Haziran 8). 1933’teki reform neden başarısız geçti? Cumhuriyet, s. 1-8. Darülfünun lâyihası başvekâlete veriliyor. (1933, 05 11). Cumhuriyet Gazetesi. İstanbul: Cumhuriyet Gazetesi. Die Frankfurter Goethe-Universität ehrt den jüdischen Pathologen und ehemaligen Professor Philipp Schwartz mit einer Gedenkstele. (2014, 11 25). 06 02, 2022 tarihinde juedische-allgemeine: https://www.juedische-allgemeine.de/kultur/der-vergessene-retter/ adresinden alındı
• Dölen, P. E. (2010). İstanbul Darülfununu'nda ve Üniversitede Yanabcı Öğretim Elemanları. Türkiye'de Üniversite Anlayışının Gelişimi (1861-1961) (s. 89-162). içinde Türkiye Bilimler Akademisi.
• Grothusen, K. (1981). 1933 Yılından Sonra Alman Bilim Adamlarının Türkiye’ye Göçü. Belleten Dergisi, 537-550.
• Güler, C. (2022). İsmet İnönü’nün “Barış Politikası”nın Üniversite Boyutu: İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu Ve Tevfik Sağlam’ın Üniversiteye Geri Dönüşleri. Tarih Araştırmaları Dergisi, 41(71), 496-515.
• Hirsche, E. (2017). Anılarım. Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• İlal, G. K. (2010). Türkiye'de Üniversite Reformunda Alman Hekimler ve Sonrası. Türkiye'de Üniversite Anlayışı'nın Gelişimi (1861-1961) (s. 288-304). içinde TUBA.
• İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Enstitüsü Ordinaryüs Profesör Philipp Schwartz’ın Tayini. (1948, 02 12). 02 05, 2022 tarihinde Devlet Arşivleri: https://www.devletarsivleri.gov.tr/ adresinden alındı
• Keser, M. (2020). Philipp Schwartz: Türkiye’ye ve Alman Göçmenlere Katkıları. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 75-89.
• Kobal, Y. (tarih yok). 1933 Üniversite Reformu'nun Atatürk'ün Kültür Politikasındaki Yeri. http://www.ait.hacettepe.edu.tr/akademik/arsiv/1933.htm adresinden alındı
• Kobal, Y. (2022). 1933 Üniversite Reformu’nun Atatürk’ün Kültür Politikasındaki Yeri.
• Kocatürk, P. U. (1984). Atatürk'ün Üniversite reformu İle İlgili Notları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergis, 1(1), 3-95.
• Namal, A. (2009). Ord. Prof. Dr. Phılıpp Schwartz (1894-1977) 1933 Türk Üniversite Reformu ve Patoloji’ye Katkılarıyla. Nobel Medicus, 87-90. Neumark, F. (2017). Boğaziçine sığınanlar. İstanbul: Kopernik.
• Sayılı, A. (1981). Atatürk, Bilim ve Üniversite. Belleten Dergisi, 36-42.
• Schwartz, P. (2003). Kader birliği 1933 sonrası Türkiye’ye göç eden Alman bilimadamları. İstanbul: Belge Yayınları.
• Şen, F. (2019). Ayyıldız altında sürgün ve Almanya’ya kök salanlar. İstanbul: Türkiye-Avrupa Eğitim ve Bilimsel Araştırmalar Vakfı Yayınları.
• Şen, F. (2019). Ayyıldız Altında Sürgün ve Almanya’ya Kök Salanlar. İstanbul: Türkiye-Avrupa Eğitim ve Bilimsel Araştırmalar Vakfı.
• Tekeli, İ. (2019). Modern Türkiyede Bilim ve Üniversite (1923-2019). A. Şimsek (Dü.) içinde, Modern Türkiye Tarihi (s. 284-311). Pegem Akademi.
• TÜBA. (2010). Türkiye’de Üniversite Anlayışının Gelişimi (1861-1961). Ankara: TÜBA Yayınları.
• Üniversite ülkenin örneği haline gelmeli. (1968, 08 05). 02 05, 2022 tarihinde Cumhuriyet e-Gazete: https://egazete.cumhuriyet.com.tr/yayinlar adresinden alındı
• Widmann, H. (2000). Atatürk ve Üniversite Reformu. İstanbul: İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları.
• Yahudi Kökenli Alman Profesörler ve Albert Einstein . (2008, 01 09). Şalom Gazetesi: https://www.salom.com.tr/ adresinden alındı