BORSA İSTANBUL’DA FAALİYET GÖSTEREN SİGORTA ŞİRKETLERİNİN FİNANSAL PERFORMASINI BELİRLEYEN FİRMAYA ÖZGÜ FAKTÖRLER: PANEL VERİ ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 19, 169 - 188, 30.08.2022

Cemil Şenel Enes Akkurt

Öz

Sigortacılık sektörü Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de önemli bir yere sahiptir. Sigorta bireylerin belirli teminatlar çerçevesinde oluşan zararlarını karşılarken ayrıca oluşacak risklere karşı kendilerini güvende hissetmelerini sağlamaktadır. Kişiler sigorta şirketlerini seçerken seçtikleri şirketin sunduğu imkânlara ve sektördeki performanslarına dikkat etmektedirler. Sigorta şirketlerinin iyi bir performans sergilemeleri hem sigortalılar için hem de sektörün gelişiminde rol oynamaktadır. Şirketler, göstermiş oldukları performanslarını analiz ederek hangi konularda arttırma veya eksiltme işlemlerini gerçekleştirmeleri gerektiğini ölçmeleri gerekmektedir. Bu analizleri gerçekleştirmeden önce şirketler ilk olarak performanslarına etki eden faktörleri tespit etmeleri gerekmektedir.. Bu amaçla Borsa İstanbul’da yer alan sigorta şirketlerinin performansını belirleyen firmaya özgü faktörler Dinamik Panel Veri Analizi yöntemi ile incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; Aktif Karlılık Oranı bağımlı değişkenini, Brüt Yazılan Primler, Özkaynak Karlılık Oranı, Alınan Primler / Toplam Aktifler en yüksek anlamlılık düzeyinde (P=0.000000) açıklayıcı değişkenler olduğu görülmüştür. Bu değişkenlerin katsayıları sırasıyla; -0.008358, 0.090293, -0.0.199566, 0.010062 ve 0.039127 düzeyinde; HPO (P=0.0009953) anlamlılık düzeyinde -0.012805; LO (P=0.000036) anlamlılık düzeyinde -0.006227 olarak aktif karlılık oranına etkisi tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Kurumlar, Sigortacılık, Panel Veri Analizi

COMPANY SPECIFIC FACTORS THAT DEFINE THE FINANCIAL PERFORMANCE OF INSURANCE COMPANIES OPERATING IN BORSA ISTANBUL: PANEL DATA ANALYSIS

Öz

The insurance sector has an important role both in Turkey and in the world. While insurance covers the losses incurred by individuals within the framework of certain guarantees, it also makes them feel safe against the risks that may arise. When choosing insurance companies, people pay attention to the opportunities offered by the chosen company and their performance in the sector. Good performances of insurance companies play a role both for the insured and for the development of the sector. Companies need to measure which areas they need to increase or decrease their positions by analyzing their performance. Companies must first identify the factors that affect their performance before performing those analyses. For this purpose, firm-specific factors that determine the performance of insurance companies in Borsa Istanbul were examined using Dynamic Panel Data Analysis method. The findings revealed that the dependent variable of Assets Profitability Ratio, Gross Written Premiums, Equity Profitability Ratio, Premiums Received / Total Assets were explanatory at the highest significance level (P=0.000000). The coefficients of these variables were -0.008358, 0.090293, -0.0.199566, 0.010062 and 0.039127, respectively. The effect on the return on assets was found to be -0.012805 at the HPO (P=0.0009953) significance level and -0.006227 at the LO (P=0.000036) significance level.

Anahtar Kelimeler

Financial Institutions, Insurance, Panel Data Analysis

Kaynakça

• Acar, M. (2019). “Finansal Performansın Belirlenmesinde ve Sıralanmasında TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yönteminin Kullanılması: BIST Sigorta Şirketleri Uygulaması”. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi. 11(21), ss.136 - 162.
• Akel, V., Torun, T., & Aksoy, B. (2016). “Türkiye’de Hayat Dışı Sigortacılık Sektöründe Kârlılık, Sermaye Yapısı ve Yoğunlaşma İlişkisine Yönelik Ampirik Bir Uygulama”. International Journal of Finance & Banking Studies. 5(5), ss.1 - 15.
• Akgül, Y. (2019). “Borsa İstanbul’da İşlem Gören Sigorta Şirketlerinin Finansal Değerlerinin Gri İlişkisel Analizi”. Uluslararası Turizm, İşletme, Ekonomi Dergisi. 3(1), ss.1 - 9.
• Akgül, Y. (2020). “Şirket Büyüklüğünün Aktif Karlılığı Üzerindeki Etkisi: Türk Sigortacılık Sektöründen Kanıtlar”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 39(3), ss.993 - 1006.
• Almajali, A.Y., Alamro, S.A. & Y.Z. Al - Soub (2012), “Factors Affecting the Financial Performance of Jordanian Insurance Companies Listed at Amman Stock Exchange”. Journal of Management Research. 4(2), ss.266 - 289.
• Arslan, M. & Şenel, C. (2018). “Olumsuz Ekonomik Dönemlerde Bankaların Kredilendirme Davranışlarının Analizi: 2008 - 2016 Dönemi Türk Bankacılık Sisteminde Bir Uygulama”. İşletme Araştırmaları Dergisi. 10(2), ss.720 - 739.
• Aydın, B. (2006). Sigorta Sektöründe Mali Yeterlilik ve Türk Sigorta Sektörünün Analizi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Sigortacılık Anabilim Dalı.
• Baltagi, B. H., (2005). “Econometric Analysis of Panel Data”. John Wiley & Sons Ltd, Third Edition, The Atrium, Southern Gate, Chichester, West Sussex, England, 2005.
• Başkan, T. D., ve Vardar, G. Ç. (2018). “Sigorta sektöründe kurumsal yönetim uygulanmasının firma performansına etkisinin tespiti”. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi. ss.582 - 607.
• Beck, T. & Webb, I., (2003), “Economic, Demographic And Institutional Determinants Of Life Insurance Consumption Across Countries.”. The World Bank Economic Review.17(1), ss.51 - 88.
• Burca, A.M. ve Batrinca, G. (2014). “The Determinants of Financial Performance in the Romanian Insurance Market”, International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences. 4(1), ss.299 - 308.
• Cepelakova, L., (2015). The Impact of the Macroeconomic Environment on Insurance Companies. Charles University in Prague Faculty of Social Sciences Institute of Economic Studies Master Thesis.
• Charumathi, B. (2012), “On the Determinants of Profitability of Indian Life Insurers – An Empirical Study”. Proceedings of the World Congress on Engineering, WCE 2012, July 4 - 6, London, UK.
• Çevik, M. (2017). Türkiye’de Faaliyette Bulunan Sigorta Şirketlerinin Finansal Performans Analizi: 2006 – 2015. Yüksek Lisans Tezi, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TSB (2022), Türkiye Sigorta Şirket Mali Tabloları Erişim Tarihi; 15.05.2022 https://tsb.org.tr
• BIST(2022), Borsa İstanbul Kamu Aydınlatma Platformu, Erişim Tarihi: 20.05.2022 https://www.kap.org.tr/tr/
• İskenderoğlu, Ö., Karadeniz, E., & Atioğlu, E. (2012). “Türk Bankacılık Sektöründe Büyüme, Büyüklük ve Sermaye Yapısı Kararlarının Karlılığa Etkisinin Analizi”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 7(1), ss.291 - 311.
• Karadağ Erdemir, Ö. (2019). “Selection of financial performance determinants for nonlife insurance companies using panel data analysis”. Journal of Accounting & Finance. (82), ss.251 - 264.
• Karaköy Taş, M. (2014). “Pazarlama İletişiminde Sosyal Medya Kullanımı: Sigorta Pazarına Bir Uygulama”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Karakuş, R. & Yılmaz Küçük, Ş. (2016). “Katılım Bankalarında Karlılığın Belirleyicileri: Türkiye Örneği İçin Bir Panel Veri Analizi”. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 9 (2) , ss.119 - 133.
• Karaman, D. (2018). “Sigortacılık Sektörünün Güncel Sorunlarının Belirlenmesi: Alanya’da Bir Araştırma”. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5(10), ss.29 - 37.
• Kaya, E. Ö., ve Kaya, B. (2015). “Türkiye’de Hayat Sigortası Şirketlerinin Finansal Performansını Belirleyen Firmaya Özgü Faktörler: Panel Veri Analizi”. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi. 7(12), ss.93 - 11.
• Kılınç, B. (2018). Sigorta Sektörünü Etkileyen Faktörler (OECD Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Burdur: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köseoğlu, M.A. (2005). Kamu İktisadi Teşebbüslerinde Performans Ölçümü. Uzmanlık Tezi, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), Yayın No: 2688.
• Kutlar, A. (2017). Adım Adım EViews ile Panel Veri Ekonometrisi Uygulamaları. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Malik, H. (2011), “Determinants of Insurance Companies Profitability: An Analysis of Insurance Sector of Pakistan”. Academic Research International. 1(3), ss.315 - 321.
• Özüdoğru, H. (2017). “The Evaluation of Turkey Insurance Sector”. Journal of Banking and Financial Research, 4(1), ss.38 - 47.
• Perçin, S., & Sönmez, Ö. (2018). “Bütünleşik Entropi Ağırlık ve TOPSIS Yöntemleri Kullanılarak Türk Sigorta Şirketlerinin Performansının Ölçülmesi”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi. 18 EYİ Özel Sayısı, ss.565 - 582.
• Pervan, M., Ćurak, M., Marijanovic, I. (2012). “Dynamic Panel Analysis of Bosnia and Herzegovina Insurance Companies’ Profitability”. Recent Researches in Business and Economics. 1, ss.158 - 163.
• Prasetyantoko, A. & Parmono, R. (2009). “Does firm size matter? An empirical study of firm performance in Indonesia”. International Research Journal of Business Studies. 2(2), ss.87 - 97.
• Shiu, Y. (2004), “Determinants of United Kingdom General Insurance Company Performance”. British Actuarial Journal. 10, ss.1079 - 1110.
• Şener, Y. & Behdioğlu, S., (2013), “Türkiye Sigorta Pazarının Gelişimindeki Ana Unsurların Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Özel Sayı, ss.523 - 534.
• Taysı, K. (2019). “Aktif Karlılığa Etki Eden Faktörlerin Panel Veri Analizi Yöntemiyle Belirlenmesi”. Journal of Original Studies. 1(1), ss.15 - 30.
• Umut, M. (2020). “Sigorta Şirketlerinin Mali Durumunun Çok Değişkenli Diskriminant Analiz Yöntemiyle İyi ya da Kötü Olarak Sınıflandırılması”. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi. 12(2), ss.284 - 296.
• Umut, M. & Akkurt, E. (2022). “Insurance Business Models Under Islamic Law and Participation Insurance”. International Journal of Insurance and Finance (IJIF). 2(1), ss.13 - 27.
• Yalçınkaya, Ö, & Kaya, V. (2017). “Doğal İşsizlik Oranı mı Yoksa; İşsizlik Histerisi mi?: OECD Ülkeleri İçin Yeni Nesil Panel Birim Kök Testlerinde Kanıtlar (1980 – 2015)”. Selçuk Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi.17(33), ss.1 - 18.
• Yayla, Ş.O. (2019). “Sigortacılık ve Türkiye’de Sigorta Sektörünün Durumu”. Liberal Düşünce Dergisi. 24 (94), ss.107 - 125.
• Ye, D., Li, D., Chen, Z., Moshirian, F., Wee, T., (2009). “Foreign Participation In Life Insurance Markets: Evidence From OECD Countries”. The Geneva Papers. 34, ss.466 - 482.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2021). Panel Veri Ekonometrisi: Stata Uygulamalı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım
• Yılmaz, C. & Özgür, E. (2021). “Katılım Bankalarında Kârlılığa Etki Eden Faktörlerin Tespiti İçin Panel Veri Analizi Uygulaması”. Muhasebe ve Finansman Dergisi. (92), ss.1 - 20.