BIST KONAKLAMA SEKTÖRÜNDEKİ İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARININ COPRAS VE WASPAS YÖNTEMLERİYLE ÖLÇÜMÜ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 22, 357 - 376, 30.08.2023

Batuhan Medetoğlu , Yusuf Bahadır Kavas , Mahmut Öztürk , Kaan Türkay

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1276572

Cited By: 3

Öz

Turizm, ülkelerin kalkınma sağlamaları açısından önem arz eden sektörlerdendir. Hizmet sektörü olan turizm ile ülkeler, sahip oldukları doğal ve kültürel kaynakların ekonomik bir işleme konu edilerek gelir elde edebilmektedir. Turizm sektörünün gelişimi ve büyümesi, turizm işletmelerinin performanslarını etkilenmektedir. Bu nedenle turizm işletmelerinin finansal performanslarının ölçülmesi ve bu performansların analiz edilmesi önemli bir husustur. Bu çalışmanın amacı, Borsa İstanbul’da (BIST) faaliyet gösteren konaklama işletmelerinin finansal performanslarının ölçülmesidir. Bu ölçüm, COPRAS ve WASPAS yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. İki farklı yöntemin kullanılarak analiz yapılması, bu yöntemler arasındaki farkın tespit edilmesini sağlayarak hem literatürdeki bilgi birikimine hem de finansal performansa yönelik uygulamalara katkı sağlayacağı hedeflenmekte ve düşünülmektedir. Çalışmanın örneklemi BIST konaklama sektöründe faaliyet gösteren işletmelerdir. Analizdeki değişkenler, 2016-2020 dönemlerine ait finansal tablolardan elde edilen finansal oranlardır. Belirlenen finansal oranlar COPRAS ve WASPAS yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. WAPSAS yöntemine göre 2017-2021 dönemleri arasında finansal performansı en yüksek işletme TEKTU (2017-2020) ve AYCES (2021) iken COPRAS yöntemine göre 2017-2021 dönemleri arasında finansal performansı en yüksek işletme sırası değişkenlik göstermiştir. Çalışmanın sonucuna göre iki farklı yöntemden elde edilen bulgular tamamıyla aynı olmamakla birlikte tüm sıralamalar göz önüne alındığında benzer sonuçlar gözlemlendiği ve yöntemlerin farklı olmasından dolayı işletmelerin finansal performans sıralamalarının değiştiği gözlemlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

BIST, Konaklama Sektörü, COPRAS, WASPAS, Finansal Performans

MEASUREMENT OF FINANCIAL PERFORMANCE OF BUSINESSES IN THE BIST HOSPITALITY SECTOR WITH COPRAS AND WASPAS METHODS

Öz

Tourism is one of the sectors that are important for the development of countries. With tourism, a service sector, countries can generate income by subjecting their natural and cultural resources to an economical process. The development and growth of the tourism sector affect the performance of tourism enterprises. For this reason, it is essential to measure the financial performances of tourism enterprises and analyze them. This study measures the financial performance of accommodation businesses operating in Borsa Istanbul (BIST). This measurement was performed using the COPRAS and WASPAS methods. The analysis using two different methods will contribute to both the knowledge in the literature and the applications for financial performance by identifying the difference between these methods. The study sample is the enterprises operating in the BIST accommodation sector. The variables in the analysis are the financial ratios obtained from the financial statements for the 2016-2020 periods. The determined financial ratios were analyzed using COPRAS and WASPAS methods. According to the WAPSAS method, the highest financial performance between the 2017-2021 periods was TEKTU (2017-2020) and AYCES (2021), while according to the COPRAS method, the highest financial performance between the 2017-2021 periods varied. According to the results of the study, although the findings obtained from the two different methods are not the same, it is observed that similar results are observed when all the rankings are taken into account, and the financial performance rankings of the enterprises change due to the different methods.

Anahtar Kelimeler

BIST, Hospitality Sector, COPRAS, WASPAS, Financial Performance

Kaynakça

• Acar, M. (2003). Tarımsal işletmelerde finansal performans analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (20), 21-37. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erciyesiibd/issue/5877/77779
• Akçakanat, Ö., Eren, H., Aksoy, E. & Ömürbek, V. (2017). Bankacılık sektöründe Entropi ve WASPAS yöntemleri ile performans değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 285-300. https://dergipark.org.tr/en/pub/sduiibfd/issue/52993/703045
• Bahar, O. & Kozak, M. (2013). Turizm ekonomisi. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Belloumi M. (2010). The relationship between tourism receipts, real effective exchange rate and economic growth in Tunisia, International Journal of Tourism Research, 12(5), 550-560. https://doi.org/10.1002/jtr.774
• Chakraborty, S. & Zavadskas, E.K. (2014). Applications of WASPAS method in manufacturing decision making, Informatica, 25(1), 1–20. https://doi.org/10.15388/Informatica.2014.01
• Comerio, N. & Strozzi, F. (2019). Tourism and its economic impact: A literature review using bibliometric tools. Tourism Economics, 25(1), 109–131. https://doi.org/10.1177/135481661879376
• Çakır, P. (2001). Turizmin ekonomiye katkısı üzerine genel bir yaklaşım. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 377-393. https://dergipark.org.tr/tr/pub/anadoluibfd/issue/48472/614265
• Demirkale, Ö. & Can, E. N. (2021). Makroekonomik değişkenlerin BIST turizm endeksi üzerindeki etkisinin incelenmesi. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 3(1), 175-180. https://doi.org/10.47542/sauied.906256
• Dünya Turizm Örgütü. (2020). Turizm veri kontrol paneli. 10 Aralık 2022 tarihinde https://www.unwto.org/tourism-data/unwto-tourism-dashboard adresinden edinilmiştir.
• Dünya Turizm Örgütü, (2021). Turizm veri kontrol paneli. 10 Aralık 2022 https://www.unwto.org/tourism-data/unwto-tourism-dashboard adresinden edinilmiştir.
• Ergül N. (2014) BİST-Turizm sektöründeki şirketlerin finansal performans analizi, Çankırı Karatekin University Journal of The Faculty of Economics and Administrative Sciences, 4(1), 325-340.https://dergipark.org.tr/en/pub/ckuiibfd/issue/32902/365515?publisher=karatekin%3Fpublisher%3Dkaratekin
• Esmer, Y. & Bağcı, H. (2016). Katılım bankalarında finansal performans analizi: Türkiye örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 17-30. https://doi.org/10.20875/sb.65174
• Gezen, A. & Özcan, S. (2022). Covid-19'un finansal sıkıntı üzerine etkisi: BİST Turizm Endeksi uygulaması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(1), 483-496.
• Hadi, D.M., Irani, F. & Gökmenoğlu, K.K. (2022). External determinants of the stock price performance of tourism, travel, and leisure firms: Evidence from the United States. International Journal of Hospitality & Tourism Administration, 23(4). https://doi.org/10.1080/15256480.2020.1842838
• Kamuyu Aydınlatma Platformu. (2022). Sektörler. 10 Kasım 2022 tarihinde https://www.kap.org.tr/tr/Sektorler adresinden edinilmiştir.
• Kendirli S. & Çankaya M. (2016) BİST Turizm Endeksindeki şirketlerde işletme sermayesi yönetiminin karlılık üzerindeki etkisini ölçmeye yönelik bir araştırma. International Review of Economics and Management, 4(2), 46-48. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iremjournal/issue/15724/301466
• Korkmaz, T. & Yaman, S. (2019). Çalışma sermayesi yönetiminin firma karlılığına etkisi: BIST turizm firmaları üzerine bir uygulama. Journal of Tourism Theory and Research, 5(2) Futourism, 301-316. https://doi.org/10.24288/jttr.527606
• Liu A., Kim Y. R. & Song H. (2022) Toward an accurate assessment of tourism economic impact: A systematic literature review. Annals of Tourism Research Empirical Insights. 3(2), https://doi.org/10.1016/j.annale.2022.100054
• Mazman İtik, Ülkü. (2021). Mali tabloların dikey yüzdeler yöntemi ile analizi: Bist turizm sektöründe bir uygulama (2019). Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 1034–1050. https://doi.org/10.26677/TR1010.2021.752
• Pala, O. (2021). BIST turizm endeksinde yer alan firmaların CILOS ve MAIRCA tabanlı finansal performans analizi. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 163-185. https://doi.org/10.11616/basbed.vi.901120
• Sarıçalı, G. & Kundakcı, N. (2016). AHP ve COPRAS yöntemleri ile otel alternatiflerinin değerlendirilmesi. International Review of Economics and Management, 4(1), 45-66. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iremjournal/issue/15727/300319
• Soyaslan, E. (2019). Döviz Kuru ile BİST Turizm Endeksi arasındaki ilişkinin analizi. OPUS International Journal of Society Researches, 18. UİK Özel Sayısı, 772-793. https://doi.org/10.26466/opus.585398
• Yılmaz, Y. & Menteş, N. (2022). BIST Turizm Endeksi ile döviz kuru arasındaki ilişkinin analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(3), 2448-2457. https://doi.org/10.20491/isarder.2022.1512
• Zavadskas, E. K. & Kaklauskas, A. (1996). Systemotechnical evaluation of buildings (Pastatu sistemotechninis įvertinimas). Vilnius: Technika, 280.
• Zavadskas, E. K., Turskis, Z., Antucheviciene, J. & Zakarevicius, A., (2012), Optimization of weighted aggregated sum product assessment, Elektronika Ir Elektrotechnika, 122(6), 3–6. https://doi.org/10.5755/j01.eee.122.6.1810
• Zavadskas, E. K., Turskis, Z. & Eviciene, J., (2015), Selecting a contractor by using a novel method for multiple attribute analysis: Weighted aggregated sum product assess- ment with grey values, Studies in Informatics and Control, 24(2), 14.