UZAKTAN EĞİTİME YÖNELİK ÖĞRENCİ VE ÖĞRETMEN TUTUMLARI ÜZERİNE BİR META SENTEZ ÇALIŞMASI

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 22, 231 - 259, 30.08.2023

Ozan Berk Güler Bayram Özer

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1312654

Öz

Bu çalışmada 2013-2023 yılları arasında yapılmış olan uzaktan eğitime yönelik öğrenci ve öğretmen tutumlarını inceleyen makale, yüksek lisans tezi ve doktora tezi türündeki çalışmaların meta sentezinin yapılması amaçlanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen 168 çalışmadan toplanan veriler 16 ayrı başlıkta incelenmiş ve toplanan veriler kodlanmıştır. Kodlama sistemi bu çalışma özelinde oluşturulmuş ve çalışmanın güvenirliğini de artırmıştır. Toplanan 168 çalışmanın 143’ü yüksek lisans tezi, 21’i makale çalışması, 4’ü ise doktora tezlerinden oluşmaktadır. Çalışmalar toplanırken YÖK Tez Merkezi, Google Akademik ve ProQuest veri tabanları kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğrenci ve öğretmenlerin akademik başarı, disiplin, ders katılımı, ölçme değerlendirme, psikolojik etkiler, sosyal etkiler, devam/devamsızlık durumları, yalnızlaşma, fiziksel sağlık durumu, altyapı yetersizliği, fırsat eşitsizliğinin oluşması, donanım eksiklikleri gibi başlıklarda genellikle olumsuz tutumlara; ekonomiklik, zaman ve mekan özgürlüğü, tekrar edilebilirlik, bireysel öğrenmenin desteklenmesi, iş hayatına engel olmaması, ulaşılabilirlik, teknoloji kullanımının yaygınlaşması ve gelişmesi gibi başlıklarda ise olumlu tutumlara sahip oldukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan Eğitim, Öğrenci, Öğretmen, Tutum

A META SYNTHESİS STUDY ON STUDENT AND TEACHER ATTİTUDES TOWARDS DİSTANCE EDUCATİON

Öz

In this study, the aim was to conduct a meta-synthesis of articles, master's theses, and doctoral dissertations that examined student and teacher attitudes towards distance education conducted between 2013 and 2023. Data collected from 168 studies obtained through the research were analyzed under 16 separate categories, and the collected data were coded. A coding system specific to this study was created, which enhanced the reliability of the research. Out of the 168 studies collected, 143 were master's theses, 21 were articles, and 4 were doctoral dissertations. The YÖK Thesis Center, Google Scholar, and ProQuest databases were utilized to gather these studies. As a result of the research, it was determined that students and teachers generally had negative attitudes towards academic achievement, discipline, class participation, assessment and evaluation, psychological effects, social effects, attendance/absence, isolation, physical health conditions, inadequacy of infrastructure, the emergence of opportunity inequality, and hardware deficiencies. On the other hand, they had positive attitudes towards affordability, freedom of time and space, repeatability, support for individual learning, no hindrance to professional life, accessibility, and the proliferation and advancement of technology.

Anahtar Kelimeler

Distance Education, Student, Teacher, Attitude

Kaynakça

• Ağır, F. (2007). Özel okullarda ve devlet okullarında çalışan ilköğretim öğretmenlerinin uzaktan eğitime karşı tutumlarının belirlenmesi [yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Akkurt, Ş. (2023). Yüksek Lisans Tezi. Pandemi sürecinde uzaktan eğitim ortamlarının kullanımına ilişkin spor bilimleri öğrencilerinin tutumları [yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Akpolat, T. (2021). Ortaokul öğrencilerinin uzaktan eğitime ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 54(2), 497-552. https://doi.org/10.30964/auebfd.822101.
• Aküzüm, C. (2012). Türkiye'de ilköğretim okullarında eğitim denetimi (bir meta-sentez çalışması) [yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Alkan, C. (1981). Açıköğretim: Uzaktan eğitim sistemlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Alpdoğan, A. K. (2022). Sınıf öğretmenlerinin pandemi sürecinde uzaktan eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi [yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Arabacı, S. (2021). Öğretmenlerin uzaktan eğitim algısı ve öğrencilerin uzaktan eğitime yönelik tutumları [yüksek lisans tezi]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Bakırcı, H., Kayar, S., Cancan, M., & Tozlu, İ. (2022). Türkiye’ de covıd-19 koşullarında uzaktan fen eğitimi ile ilgili bir meta-sentez çalışması. Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi, 3(2), 353-377. https://doi.org/10.54637/ebad.1148676
• Balaban, F., & Tiryaki, S. H. (2021). Corona virüs (Covid-19) nedeniyle mecburi yürütülen uzaktan eğitim hakkında öğretmen görüşleri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(1), 52-84. https://doi.org/10.15869/itobiad.769798
• Baylas, S. (2022). COVİD-19 pandemisi sürecinde meslek Yüksekokulu öğrenci ve öğretim elemanlarının uzaktan eğitim uygulamalarına ilişkin görüşleri [yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi
• Bekiroğlu, D. (2021). Hayat bilgisi ve sosyal bilgisi derslerinde düşünme ve yaşam becerilerinin eğilimleri: nitel meta sentez çalışması [yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Bilgiç, H. G. (2022). Reflections on the emergency remote teaching in the pandemic: experiences of pre-service teachers. Bartın University Journal of Faculty of Education, 11(1), 248-266. https://doi.org/10.14686/buefad.1055899.
• Bilgiç, H. G., & Tüzün, H. (2015). Yükseköğretim kurumları web tabanlı uzaktan eğitim programlarında yaşanan sorunlar. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 1(3), 26-50. https://dergipark.org.tr/tr/pub/auad/issue/3028/42071
• Bozkurt, A. (2017). Türkiye’de uzaktan eğitimin dünü, bugünü ve yarını. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(2), 85-124. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/403827
• Byun, S., Ruffini, C., Mills, J. E., Douglas, A. C., Niang, M., Stepchenkova, S., & Marina Blanton. (2009). Internet addiction: Meta-synthesis of qualitative research for the. Computers in Human Behavior, 12(2), 203-207. https://doi.org/10.1089/cpb.2008.0102
• Can, E. (2004, Temmuz). Uzaktan eğitim öğrencilerinin eğitimlerini değerlendirmeleri. 13. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Cavanaugh, C. S. (1999). The effectiveness of ınteractive distance education technologies in k-12 learning: a meta-analysis. International Journal of Educational Telecommunications, 73-88. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED430547.pdf
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. A. (2014). Araştırma yöntemleri / desen ve analiz. Anı Yayıncılık.
• Çakmak, A., & Uzunpolat, Y. (2021). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerine göre salgın döneminde uzaktan eğitim. Tekirdağ İlahiyat Dergisi, 7(1), 855-892. https://doi.org/10.47424/tasavvur.916587
• Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). Parameters of content analysis. Education and Science, 39(2014), 33-38. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3412
• Camargo, C. P., Tempski, P. Z., Busnardo, F. F., Arruda, M. d., & Gemperli, R. (2020). Online learning and COVID-19: a meta-synthesis analysis. Clinics, 75, 1-4. https://doi.org/10.6061/clinics/2020/e2286
• Can, E. (2020). Coronavirüs (Covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 11-53. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1179832
• Chiappe, A., Pinto, R., & Arias, V. (2016). Open assessment of learning: A meta-synthesis. International Review of Research in Open and Distributed Learning, 17(6), 45-59. https://doi.org/10.19173/irrodl.v17i6.2846
• Dede, A. Ç. (2022). İngilizce hazırlık sınıfı uzaktan eğitim programının değerlendirilmesi [yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Dinçer, S. (2018, Ocak). Content analysis in for educational science research: meta-analysis,meta-synthesis, and descriptive content analysis. Bartın University Journal of Faculty of Education, 7(1) 176- 190. https://doi.org/10.14686/buefad.363159
• Dinçer, S. (2022). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta-analiz. Pegem Akademi.
• Dönmez, A. (2021). Fen bilimleri öğretmenlerinin uzaktan eğitime yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [yüksek lisans tezi]. Adıyaman Üniversitesi.
• Egger, M., Smith, G. D., & Phillips, A. N. (1997). Meta-analysis; principles and procedures. Education and debate, 6(315), 1533-1537. https://doi.org/10.1136/bmj.315.7121.1533
• Eiserman, W. D., & Williams, D. D. (1987). Statewide evaluation report on productivity project studies related to ımproved use of technology to extend educational programs. Sub-report two: distance education in elementary and secondary schools. A review of literature. Utah: Logan UT, 1-34. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED291350.pdf
• Elçiçek, M. (2022). Uzaktan eğitim engelleri: bir meta-sentez çalışması. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 5(1), 35-45. https://doi.org/10.32329/uad.937271
• Erfidan, A. (2019). Derslerin uzaktan eğitim yoluyla verilmesiyle ilgili öğretim elemanı ve öğrenci görüşleri: Balıkesir üniversitesi örneği [yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi
• Esfijani, A. (2018). Measuring quality in online education: A meta-synthesis. American Journal of Distance Education, 32, 57-73. https://doi.org/10.1080/08923647.2018.1417658
• Göktaş, Y., Yıldırım, Z., & Yıldırım, S. (2008). Bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitim fakültelerindeki durumu: dekanların görüşleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 33(149), 31-36.
• Güneş, D., & Erdem, R. (2022). Nitel araştırmaların analizi: meta-sentez. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 81-98. https://doi.org/10.18037/ausbd.1227313
• Gürbüz, E. (2022). Uzaktan eğitimde piyano öğretim sürecinin değerlendirilmesi: dokuz eylül üniversitesi örneği [yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Gürses, A. (2010). Geleneksel öğretim nedir? Ne değildir? Araştırma Projesi Eğitimi Çalıştayı, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Çanakkale.
• İşman, A., & Dabaj, F. (2005). Diffusion of distance education in North Cyprus. Turkish Online Journal of Distance Education, 6(4) 1-2.
• Kaçaroğlu, A. (2022). Covid-19 pandemi sürecinde eğitim alanında yapılan yüksek lisans tezlerine ilişkin bir içerik analizi [yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Karabacak, Ş. (2022). Pandemi sürecinde eğitim bilişim ağı (eba) aracılığıyla gerçekleştirilen İngilizce öğretiminin niteliği: öğretmen, öğrenci ve veli görüşleri (Erzurum ili örneği) [yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Karakaya, M., & Aksoy, H. (2005). Uzaktan eğitim [yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Keegan, D. (1986). Foundations of distance education. Routledge.
• Kepenek, F. (2021). Covid-19 pandemi döneminde hemşirelik öğrencilerinin aldıkları uzaktan eğitime yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Kil, G., & Uşun, S. (2020). Yükseköğretimde yaşanan uzaktan eğitim sorunlarının değerlendirilmesi: Bir meta-sentez çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 11(3), 638-648. https://doi.org/10.2399/yod.20.644139
• Kocayiğit, A., & Uşun, S. (2020). Milli eğitim bakanlığına bağlı okullarda görev yapan öğretmenlerin uzaktan eğitime yönelik tutumları (Burdur ili örneği). Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(23) 285-299. https://doi.org/10.33692/avrasyad.662503.
• Koçak, H. (2022). Uzaktan eğitim sürecinde fen bilimleri dersinin yürütülmesine yönelik öğretmen ve öğrenci görüşleri [yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Kurbanoğlu, S., & Akkoyunlu, B. (2002). Öğretmen adaylarına uygulanan bilgi okuryazarlığı programının etkiliği ve bilgi okuryazarlığı becerileri ile bilgisayar özyeterlik algısı arasındaki ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 98-105.
• Kurttekin, F. (2022). Covıd-19 pandemi sürecinde uzaktan eğitim: İlahiyat/İslami ilimler fakülteleri öğretim elemanlarının görüşleri. Tekirdağ İlahiyat Dergisi, 8(1) 31-60. https://doi.org/10.47424/tasavvur.1067252
• Kutlu, A. Ö. (2022). Ortaokul öğretmenlerinin uzaktan eğitim uygulamalarına ilişkin görüşleri ile teknostres düzeylerinin değerlendirilmesi [yüksek lisans tezi]. Amasya Üniversitesi.
• Kürtüncü, M., & Kurt, A. (2020). Covıd-19 pandemisi döneminde hemşirelik öğrencilerinin uzaktan eğitim konusunda yaşadıkları sorunlar. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(2), 66-77.
• Mercan, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin uzaktan eğitim ile ilgili görüşleri ve hazır bulunuşlukları: Afyon Kocatepe Üniversitesi fen edebiyat fakültesi örneği [yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Morgan, H. (2020). Best practicesfor implementing remote learning during a pandemic. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 9(9), 135-141. https://doi:10.1080/00098655.2020.1751480.
• Mshvidobadze, T. & Gogoladze, T. (2012). About web-based distance learnin. International Journal of Distributed and Parallel Systems (IJDPS) 3(3), 133-143. https://doi:10.5121/ijdps.2012.3313
• Otter, R. R., Seipel, S., Graeff, T., Alexander, B., Boraiko, C., Gray, J., Sadler, K. Comparing (2013) Student and faculty perceptions of online and traditional courses. Internet and Higher Education, 19(2013) 27-35. http://dx.doi.org/10.1016/j.iheduc.2013.08.001
• Otyakmaz, Ö. (2022). Uzaktan eğitimde yürütülen sosyal bilgiler derslerine yönelik öğretmen, öğrenci ve veli görüşleri [yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Oyedotun, T. D. (2020). Sudden change of pedagogy in education driven by COVID-19: Perspectives and assessment from a developing country. Research in Globalization. 2(1) 1-5 https://doi.org/10.1016/j.resglo.2020.100029.
• Özada, T. (2022). Öğretmenlerin uzaktan eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi [yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Özbay, Ö. (2015). Dünya'da ve Türkiye'de uzaktan eğitimin güncel durumu. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(5) 376-394.
• Özer, B. (2011). Uzaktan eğitim programlarının öğrenci ve öğretim üyesi görüşleri açısından değerlendirilmesi (Sakarya Üniversitesi Örneği) [yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Özer, B., & Duran, V. (2021). Uzaktan eğitimde öğretim ilke ve yöntemleri. Pegem Akademi.
• Polat, S., & Ay, O. (2016). Meta-sentez: kavramsal bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 52-64. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.4c2s3m
• Qorqmaz, A. (2022). Uzaktan eğitim sürecine ilişkin ortaokul öğretmenlerinin görüşleri [yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Sarıbıyık, B. (2022). Covid-19 sürecinde ortaokul matematik dersinin uzaktan eğitim yoluyla uygulanmasının öğretmen ve öğrenci görüşleri çerçevesinde incelenmesi [yüksek lisans tezi]. Kahraman Maraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Simonson, M., Schlosser, C., & Hanson, D. (1999). Theory and distance education: A new discussion. The American Journal of Distance Education, 13(1), 60-75.
• Suanpang, P., Petocz, P., & Kalcef, W. (2004). Student Attitudes to Learning Business Statistics Online Vs Traditional Methods. Educational Technology & Society, 9-20.
• Tanucan, J. C., Alejandro, B. A., & Corcino, R. B. (2023). Towards an enhanced ımplementation of printed modular distance learning in the philippines: A meta-synthesis. International journal of learning. Teaching and Educational Research, 22(3) 341-358. https://doi.org/10.26803/ijlter.22.3.21
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınevi.
• Tuncer, M., & Tanaş, R. (2011). Akademisyenlerin uzaktan eğitim programlarına yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi (Fırat ve Tunceli Üniversiteleri örneği). İlköğretim Online, 10(2), 776-784.
• Tuncer, M., & Taşpınar, M. (2007). Sanal eğitim-öğretim ve geleceği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(20), 112-133.
• Turan, R. (2022). Online history lessons conducted during the emergency remote teaching process in turkey: A review of teachers' opinions. International Online Journal of Education and Teaching, 9(4) 1875-1899.
• Uşun, S. (2006). Uzaktan eğitim. Nobel Yayın Dağıtım.
• Uysal, M., & Karagöz, A. E. (2021, 12 31). Aday öğretmenlerin Covid-19 pandemi sürecinde yürütülen uzaktan eğitim uygulamalarına ilişkin tutumlarının incelenmesi: Atatürk öğretmen akademisi örneği. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(4), 1274-1290. https://doi.org/10.47525/ulasbid.969087
• Ülkü, S. (2018). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin uzaktan eğitime yönelik tutumları [yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Ülger, K. (2021). Uzaktan eğitim modelinde karşılaşılan sorunlar-fırsatlar ve çözüm önerileri. International Journal of Contemporary Educational Studies (IntJCES), 7(1), 393-412.
• Ünlükahraman, O. (2011). Web tabanlı eğitimde web madenciliği uygulaması ile öğrenci davranışlarının analizi [yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Üstün, B., & Deregözü, A. (2021). Distanced language education during the pandemic from the perspectives of foreign language ınstructors. Advances in Language and Literary Studies, 12(5), 30-35. https://dx.doi.10.7575/aiac.alls.v.12n.5.p.30
• Vural, B. (2004). Eğitim-öğretimde teknoloji ve materyal kullanimi. Hayat Yayıncılık.
• Walsh, D., & Downe, S. (2005). Meta-synthesis method for qualitative research: a literature review. Journal of Advanced Nursing, 50(2), 204-211. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2005.03380.
• Yenerer, T. (2021). Uzaktan eğitim uygulamalarının sınıf öğretmenleri görüşlerine göre değerlendirilmesi [yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Yiğit, M. (2022). Uzaktan Eğitim ile Yürütülen Almanca Öğretmenliği Öğretmenlik Uygulaması Dersine İlişkin Görüşlerin İncelenmesi. Trakya Üniversitesi
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Şeçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, Ö., & Özkan, B. (2014). Uzaktan eğitim böte öğrencilerin uzaktan eğitim ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 11-1(21), 85-94.
• Zan, N., & Zan, B. U. (2020). Koronavirüs ile acil durumda eğitim: Türkiye’nin farklı bölgelerinden uzaktan eğitim sistemine dahil olan edebiyat fakültesi öğrencilerine genel bakış. Turkish Studies, 15(4) 1367-1394. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.44365.