BİR BURJUVAZİ BAŞKALDIRISI: 1948 TÜRKİYE İKTİSAT KONGRESİ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: Cumhuriyet Özel Sayısı, 409 - 436, 29.10.2023

Ali Yasin Kalabak

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1348412

Öz

Bu çalışma, 1948 Türkiye İktisat Kongresi'ni burjuva örgütlenmeleri tarafından düzenlenen bir organizasyon olarak ele almakta ve politik ekonomi ile ilişkisini incelemektedir. Giriş bölümünde politik ekonomi kavramını açıklamayı amaçlıyoruz ve kavramın toplumsal refah ve tüm toplumun ortak iyiliği gibi etik boyutlarına odaklanıyoruz. Daha sonra odak noktamız, 1900'lerin başından 1948'e kadar olan dönemde Türkiye'deki gelişmelerin bu etik endişelerle uyumlu olup olmadığını değerlendirmektir. Bu dönemde devlet aygıtı, etik değerleri göz ardı ederek burjuvaziyi desteklemeyi tercih etmiştir. Ancak 1948'e gelindiğinde, burjuvazi devletin ekonomik rolünü kısıtlama çağrısında bulunmuştur. Bu dönüşüm, ticaretin son aşamalarında İngiliz burjuvazisinin deneyimlerine benzer ve kapitalizme entegre olan toplumlarda ortak desenleri ortaya çıkarır. Sonraki bölümler, burjuvazi tarafından sunulan kongre bildirilerini analiz ederken Marx, Smith ve Rousseau gibi etkili figürlerin ekonomi teorilerine dayanmaktadır. Çalışma, burjuvazinin kongrede devletçiliği savunmaktan liberal fikirleri benimsemeye geçişini vurgulayarak sona erer. Bu değişim, endüstriyel burjuvaziye dönüşme çabalarını yansıtır ve sermaye birikiminin kapitalist entegrasyon bağlamında yeni bir aşamasını simgeler. Özetle, bu çalışma, 1948 Türkiye İktisat Kongresi'nin önemini araştırır, politik ekonomi perspektifinden kongrenin söylemini inceler ve burjuvazinin ekonomik kalkınmaya yönelik değişen perspektiflerini ele alır.

Anahtar Kelimeler

1948 Türkiye İktisat Kongresi, Politik Ekonomi, Devletlerin Kapitalist Sistemdeki Rolleri, Devletçilik, Liberalizm

Proje Numarası

-

A BOURGEOISIE REBELLION: 1948 TURKEY ECONOMIC CONGRESS

Öz

This study examines the 1948 Turkey Economics Congress organized by bourgeois groups and its relation to political economy. We aim to explain the concept of political economy in the introduction, considering its ethical dimensions of societal well-being and integrity. The focus then shifts to assessing whether the developments in Turkey between the early 1900s and 1948 align with these ethical concerns. During this period, the state apparatus favored the bourgeoisie, disregarding ethical considerations. However, by 1948, the bourgeoisie called for limiting the state's economic role. This transformation mirrors the experiences of the British bourgeoisie during the final stages of mercantilism, revealing common patterns in societies integrating into capitalism. The subsequent sections analyze the congress papers presented by the bourgeoisie, drawing on economic theories of influential figures like Marx, Smith, and Rousseau. The study concludes by highlighting the bourgeoisie's shift from advocating statism to embracing liberal ideas at the congress. This shift represents their pursuit of transforming into the industrial bourgeoisie, symbolizing a new phase of capital accumulation within the context of capitalist integration. In summary, this study explores the significance of the 1948 Turkey Economics Congress, examining its discourse in political economy perspective and the changing perspectives of the bourgeoisie regarding economic development.

Anahtar Kelimeler

1948 Turkey Economic Congress, Political Economy, Roles of the States in Capitalist System, Statism, Liberalism

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Aktar, A. (2001). Varlık vergisi ve Türkleştirme politikaları. İletişim Yayınları.
• Alp, T. (1948). İktisadi kalkınmamız ve yeni devletciliğimizin umdeleri, In K. Kılıçdaroğlu (Ed.), 1948 Türkiye iktisat kongresi (pp. 107-119). Sermaye Piyasası Kurulu.
• Anderson, P. (1974). Lineages of the absolutist state. New Left Books.
• Arsan, H. (1948). 1948 Türkiye iktisat kongresi açılış konuşmalarından, In K. Kılıçdaroğlu (Ed.), 1948 Türkiye iktisat kongresi (p. 6). Sermaye Piyasası Kurulu.
• Atansay, T. (1948). 1948 Türkiye iktisat kongresi’nde sunulan tebliğlerden: vergi reformu, In K. Kılıçdaroğlu (Ed.), 1948 Türkiye iktisat kongresi (pp. 188-189). Sermaye Piyasası Kurulu.
• Balkanlı, A. & Isaac, A. (1948). Vergi mevzuatının iktisadi ihtiyaçlara göre ayarlanması luzumu, In K.
• Kılıçdaroğlu (Ed.), 1948 Türkiye iktisat kongresi (pp. 203-213). Sermaye Piyasası Kurulu.
• Başar, A. H. (1948a). İstanbul tüccar derneği genel sekreteri Ahmet Hamdi BAŞAR’ın konuşması, In K.
• Kılıçdaroğlu (Ed.), 1948 Türkiye iktisat kongresi (pp. 4-6). Sermaye Piyasası Kurulu.
• Başar, A. H. (1948b). Devletçilik ve devlet müdahalesi, In K. Kılıçdaroğlu (Ed.), 1948 Türkiye iktisat kongresi (pp. 43-54). Sermaye Piyasası Kurulu.
• Başar, A. H. (1948c). Vergi reformu, In K. Kılıçdaroğlu (Ed.), 1948 Türkiye iktisat kongresi (pp. 175-183). Sermaye Piyasası Kurulu.
• Başar, A. H. (1963). Türkiye kalkınmasında rota tayini meselesi, kalkınmamızda sistem mulahazaları (tebliğler). Akdeniz Matbaası.
• Başkaya, F. (2005a). Küreselleşmenin karanlık bilançosu. Maki Basın Yayın.
• Başkaya, F. (2005b). Devletçilikten 24 ocak kararlarına: Türkiye ekonomisinde iki bunalım dönemi. Maki Basın Yayın.
• Birtek, C. (1948). 1948 Türkiye iktisat kongresi açılış konuşmalarından, In K. Kılıçdaroğlu (Ed.), 1948 Türkiye iktisat kongresi (pp. 6-9). Sermaye Piyasası Kurulu.
• Boratav, K. (2005). Türkiye iktisat tarihi 1908-2002. İmge Kitabevi.
• Buğra, A. (1995). Devlet ve iş adamları. İletişim Yayınları.
• Coşar, N. (2004). Kriz, savaş ve bütçe politikası. Bağlam Yayınları.
• Derin, H. (1940). Türkiye’de devletçilik. Çituri Biraderler Basımevi.
• Sputniknews. (2018, March 07) Dünyanın en zenginleri listesinde 40 Türk. Retrieved on 04 February 2019 from: https://tr.sputniknews.com/ekonomi/201803071032531051-dunyanin-en-zenginleri-forbes-liste-turkler/
• Elias, N. (2002). Uygarlık süreci (Trans. E. Özbek). Volume 2, İletişim Yayınları.
• Göklevent, Ş. (1948). Devletçilik ve devlet sanayii, In K. Kılıçdaroğlu (Ed.), 1948 Türkiye iktisat kongresi (pp. 98-99). Sermaye Piyasası Kurulu.
• Gülalp, H. (1993). Kapitalizm, sınıflar ve devlet. Belge Yayınları.
• Hunt, E. K. (2009). İktisadi düşünce tarihi (Trans. M. Günay). Dost Yayınevi.
• Industry Union of İstanbul Region. (1948). Muamele vergisi kanunu tadil gerekçesi, In K. Kılıçdaroğlu (Ed.), 1948 Türkiye iktisat kongresi (pp. 190-194). Sermaye Piyasası Kurulu.
• Industry Union of İzmir Region. (1948). Muamele vergisi kanununun heyeti umumiyesine teveccüh eden tenkit ve teklifler, In K. Kılıçdaroğlu (Ed.), 1948 Türkiye iktisat kongresi (pp. 195-198). Sermaye Piyasası Kurulu.
• Kepenek, Y. & Yentürk, N. (2010). Türkiye ekonomisi. Remzi Kitabevi.
• Keyder, Ç. (1983). İktisadi gelişmenin evreleri, In Cumhuriyet dönemi Türkiye ansiklopedisi. Volume 4, İletişim Yayınları.
• Kılıçdaroğlu, K. (1997). 1948 Türkiye iktisat kongresi. Sermaye Piyasası Kurulu.
• King, J. E. (1948). The origin of the term ‘political economy'. The Journal of Modern History, 20(3), 230-231. https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/237208
• Klant, J. J. (1994). The nature of economic thought: essays in economic methodology (advances in economic methodology) (Trans. T. S. Preston). Edward Elgar.
• Koraltürk, M. (1997). Türkiye'de sermaye birikimi sorununa tarihsel perspektiften bir bakış ve ahmet hamdi başar'dan seçmeler. Sermaye Piyasası Kurulu.
• Koraltürk, M. (2000). Milli tüccarın sesi: ticaret-i umumiye mecmuası ve dizini. Müteferrika, (18), 151-166.
• Kuyucak, H. A. (1948). İstihsal, ticaret ve umumiyetle iktisadi hayat üzerinde devlet müdahaleciliği nasıl olmalıdır? In K. Kılıçdaroğlu (Ed.), 1948 Türkiye iktisat kongresi (pp. 77-84). Sermaye Piyasası Kurulu.
• Marx, K. (1990). Capital (Trans. B. Fowkes). Volume 1, Penguin Classics.
• Marx, K. (1993). Grundrisse: foundations of the critique of political economy (rough draft) (Trans. M. Nicolaus). Penguin Classics.
• Mutlu, S. (2007). 1930'lar Türkiye'sinde devletçilik tartışmaları. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(1), 31-52.
• Ökçün, A. G. (1998). Yabancıların Türkiye’de çalışma hürriyeti. Sermaye Piyasası Kurulu.
• Ökte, F. (1951). Varlık vergisi faciası. Nebioğlu Yayınevi.
• Rousseau, J. J. (1996). Ekonomi Politik [Manevi ve Politik], Diderot & D'Alembert Ansiklopedi ya da Bilimler, Sanatlar ve Zanaatlar Açıklamalı Sözlüğü (Trans. S. Hilav). Yapi Kredi Yayınları.
• Smith, A. (1977). An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations. University of Chicago Press.
• Tezel, Y. S. (1994). Cumhuriyet döneminin iktisadi tarihi 1923-1950. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Topal, A. (2007). Ahmet Hamdi Başar'ın kalkınma perspektifi [Master Thesis]. Marmara University.
• Toprak, Z. (1982). Unutulan kongre: 1948 Türkiye iktisat kongresi. İktisat Dergisi, 211-212, 37-42.
• Toprak, Z. (1994). İstanbul iktisat kongresi (22-27 Kasim 1948), Dünden bugüne İstanbul ansiklopedisi, Volume 4, İstanbul.
• Toprak, Z. (1995). Türkiye’de ekonomi ve toplum (1908-1950) milli iktisat-milli burjuvazi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Turgut, S. (1991). Demokrat parti döneminde Türkiye ekonomisi/ekonomik kalkınma süreçleri üzerine bir deneme. Adalet Matbaacılık.
• Üşür, İ. (2003). Ekonomi politik: zarif mezar taşları? Praksis, 10, 211-238.
• Va-Nu. (1948, November 25) Vur devletçiliğe. Akşam Gazetesi, p. 24, Retrieved on 15 October 2012 from: http ://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/iktisa4 8/ikt48 -2 .pdf
• Varlı, A. & Koraltürk, M. (2010). II. Meşrutiyet’ten erken Cumhuriyet’e milli iktisadın sürekliliği ve İzmir iktisat kongresi. ÇTTAD IX/20-21, 127-142.
• Zaim, S. (1968). Türkiye’nin iktisadi gelişmesinde ücret siyasetinin önemi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (19), 323-350.