ABD-ÇİN İLİŞKİLERİNE DAİR TEORİK BİR ANALİZ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 23, 399 - 421, 31.12.2023

Murat Cingöz

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1342651

Öz

Bu çalışmada, özellikle Çin’in yükselişi göz önüne alarak, Çin ile Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ilişkilerin gelişimine dair teorik açıklamalar irdelenmiştir. Teorik açıklamaların sunmuş olduğu perspektiften yola çıkarak bu iki ülke arasındaki ilişkilerin hem bugününe hem de yarınına ışık tutulmaya çalışılmıştır. Çalışmada uluslararası ilişkiler teorilerinin bu iki devlet arasındaki ilişkileri, hangi yaklaşım ve doneler üzerinden yorumladığı, teorilerin tutarlı olduğu ya da eksik kaldığı noktaların neler olduğu ve hangi yaklaşımın daha açıklayıcı bir düzlem sunduğu gibi sorulara cevaplar aranmıştır. Bu anlamda öncelikle geleneksel teoriler olan realizm ve liberalizmin Amerika Birleşik Devletleri ile Çin arasındaki ilişkilere yönelik yaklaşımlarına bakılmış ardından sosyal inşacı yaklaşım çerçevesinde Amerika Birleşik Devletleri-Çin ilişkileri değerlendirilmiştir. Bu minvalde, realist öngörünün güvensizlik ve sıfır toplamlı oyun temelli bakış açısının ve liberal öngörünün iş birliği temelli iyimser bakış açısının, bazı önemli noktalara dikkat çekmekle birlikte, Amerika Birleşik Devletleri-Çin ilişkilerini analiz etmede eksik olduğu ileri sürülmüştür. Sosyal inşacı yaklaşımın ise düşünsel unsurları dahil ederek, Amerika Birleşik Devletleri-Çin ilişkilerinin analizinde daha kapsayıcı ve doğru bir bakış açısı sunduğu belirtilmiştir. Bu minvalde iki ülke arasındaki ilişkilerin küresel düzen kurma, ideolojik üstünlük sağlama ve sosyal kimliklerini teyit etme gibi düşünsel unsurlar üzerinden şekillendiği belirtilmiştir. Çalışmada yöntemsel olarak ise belge ve söylem analizinden yararlanılmış; teoriler karşılaştırmalı olarak irdelenmiş, nicel ve nicel yöntemler kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Realizm, Liberalizm, Sosyal İnşacılık, Çin, Amerika Birleşik Devletleri

A THEORETICAL ANALYSIS OF US-CHINA RELATIONS

Öz

In this study, theoretical explanations about the development of relations between China and the United States of America are examined, especially considering the rise of China. Based on the perspective presented by the theoretical explanations, it has been tried to shed light on the present and the future of the relations between these two countries. The study sought answers to questions such as which approaches and data interpret the relations between these two states by the international relations theories, the points where the theories are consistent or lacking, and which approach offers a more explanatory platform. In this sense, first of all, the approaches of realism and liberalism, which are traditional theories, towards the relations between the United States of America and China were examined. Then the United States-China relations were evaluated within the framework of the social constructivist approach. In this context, it has been argued that the distrust and zero-sum game-based perspective of realist forecasting and the cooperative optimistic perspective of liberal forecasting, although drawing attention to some crucial points, are lacking in analyzing the United States-China relations. It is stated that the social constructivist approach, by including ideational elements, offers a more inclusive and correct perspective in the analysis of the United States-China relations. In this respect, it has been stated that the relations between the two countries are shaped by ideational elements such as establishing a global order, gaining ideological superiority, and confirming their social identities. The study used Document and discourse analysis methodically; theories were examined comparatively, and quantitative and quantitative methods were used.

Anahtar Kelimeler

Realism, Liberalism, Social Constructivism, China, United States of America

Kaynakça

• Akçadağ, E. (2010). Yumuşak güç Japonya’nın sert güç arayışları, Bilge Strateji, 2(3), Güz, 1-28.
• Bhardwaj, A. (2020). COVID-19 and US–China tussle, Economic & Political Weekly, 55(17), 10-12.
• Blanco, M. L. & Rosales, A. (2020, 6 Mayıs). Global governance and COVID-19: The implications of fragmentation and inequality, 5 Nisan 2022 tarihinde https://www.e-ir.info/2020/05/06/global- governance-and-covid-19-the-implications-of-fragmentation-and- inequality/ adresinden edinilmiştir.
• Bush, R. C. (2009). China Japan security relations. Brookings.
• Carr, E. H. (1939). The twenty years crisis 1919-1939. Palgrave Macmillan.
• Cingöz, M. (2022). Osmanlı Devleti ve uluslararası toplum, Diplomasi ve Strateji Dergisi, 3(2), 88-119.
• Denker, M. S. (2000). 2000’li yıllarda Asya Pasifik bölgesinde büyük güç etkileşimi ve bazı mümkün gelişmeler, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 5(1), 1-26.
• Doyle, M. W. (1983). Kant, liberal legacies and foreign affairs, Philosophy and Public Affairs, 12(3), 323-353.
• Dumbaugh, K. (2009). China-US relations: current issues and implications for US policy, Congressional Research Service, 1-52.
• Erdiren, C. (2017). Duygunun jeopolitiği kitap özeti, Dış İlişkiler ve Projeler Koordinatörlüğü.
• Ersoy, E. (2019). Realizm, R. Gözen (Ed.), Uluslararası İlişkiler Teorileri içinde (s. 159-186). İletişim Yayınları.
• Feng, H. (2006). The politics of China’s accession to the World trade Organization: the Dragon Goes Global. Routledge.
• Friedberg, A. L. (2005). The future of US-China relations: is conflict inevitable?, International Security, 30(2), Autumn, 7-45.
• Grandre, N. (2019, 23 Nisan). Conflict with China is not inevitable, 2 Ocak 2022 tarihinde https://nationalinterest.org/blog/skeptics/conflict-china-not- inevitable-53897 adresinden edinilmiştir.
• Güneş, E. (2013). Yeni yüzyıldaki Çin-Amerika rekabeti, Toplum ve Demokrasi, 3(6-7), Mayıs-Aralık, 175-188.
• Heritage, A. & Lee, P. K. (2020). Order, contestation and ontological security-seeking in the South China Sea. Palgrave Macmillan.
• Hood, L. (2020, 21 Nisan). Donald Trump’s ‘Chinese virus’: the politics of naming, The Conversation, 12 Ağustos 2022 tarihinde https://theconversation.com/donald-trumps-chinese-virus-the- politics-of-naming-136796 adresinden edinilmiştir.
• Huntington, S. P. (1997). The clash of civilizations and the remaking of world order. Simon Schuster Inc.
• İşgören, P. (2022). Geçmişten günümüze liberalizm teorisi, N. K. Özsoy (Ed.), Uluslararası İlişkilerde Teoriler ve Yaklaşımlar içinde (s. 47-63). Astana Yayınları.
• Keohane, R. O. & Nye, J. S. (1972). Transnational relations and world politics. Harvard University Press.
• Keohane, R. O. & Nye, J. S. (1973). Power and interdependence, Survival, 15(4), 158-165.
• Küçük, M. (2015). Uluslararası ilişkilerde sosyal inşacılık, R. Gözen (Ed.), Uluslararası İlişkiler Teorileri içinde (s. 771-795). İletişim Yayınları.
• Layne, C. (2008). China’s challenge to US hegemony, Current History, January.
• Lanteigne, M. (2009). Chinese foreign policy: an introduciton. Routledge,
• Lee, A. (2019, 26 Nisan). The road to war with China, 5 Nisan 2022 tarihinde https://www.project-syndicate.org/commentary/america-hostile- foreign- policy-toward-china-by-ann-lee-1-2019-04 adresinden edinilmiştir.
• Mearsheimer, J. J. (2001). The tragedy of great power politics, W. W. Nortorn & Company.
• Mearsheimer, J. J. (2007). Structural realism, International relations theories: Discipline and diversity, 83.
• Mitrany, D. (1948). The functional approach to world organization, International Affairs, 24(3).
• Miura, L. (2019, 10 Nisan). U.S.-China Cold War narrative is misleading, the Japon Times, 12 Mayıs 2022 tarihinde https://www.japantimes.co.jp/opinion/2019/04/10/commentary/japan- commentary/u-s-china-cold-war-narrative-misleading/#.XNa- QI4zZPY adresinden edinilmiştir.
• Michta, A. (2019, 22 Nisan). Will China drive a wedge between the US and Europe?, 24 Mayıs 2022 tarihinde https://www.the- american-interest.com/2019/04/22/will-china-drive-a-wedge- between-the- us-and-europe/ adresinden edinilmiştir.
• Morgenthau, H. J. (1948). Politics among nations: the struggle for power and peace. Alfred A. Knopf.
• Özdaşlı, E. (2015). Çin’in yeni ipek yolu projesi ve küresel etkileri, Electronic Turkish Studies, 10(14), 579-596.
• Rendeci, A. T. (2019). A conceptual analysis of war in Thucydides and Hobbes [doctoral dissertation], Institute of Social Sciences, İstanbul Technical University.
• Reus-Smit, C. (2014). Konstrüktivizm, S. Burchill & A. Linklater (Ed.) Uluslararası İlişkiler Teorileri içinde. Küre Yayınları.
• Roberts, M. (2019, 19 Nisan). Rethinking US Sinophobia, Asia Times, 7 Haziran 2022 tarihinde https://www.asiatimes.com/2019/04/opinion/rethinking-us- sinophobia/ adresinden edinilmiştir.
• Rosecrance, R. (1986). The rise of trading state: commerce and conquest in the modern World. Basic Books.
• Rumelili, B. (2014). İnşacılık-konstrüktivizm, E. Balta (Ed.) Küresel Siyasete Giriş içinde (s. 151-171). İletişim.
• Sandıklı, A. (2010). China’s growing need of energy and changing balances, A. Sandıklı (Ed.), China A New Superpower: Dimensions of Power, Energy and Security içinde (s. 54-64). BİLGESAM Publications.
• Shannon, V. & Kowert, P. (2015). Psychology and constructivism in international relations. Michigen Press.
• Shirzad, M. A. (2018). Çin'in yükselişine neoliberal kuramsalcı yaklaşım [yüksek lisans tezi], İstanbul Üniversitesi.
• Sümer, G. (2008). Amerikan dış politikasının kökenleri ve Amerikan dış politik kültürü, Uluslararası İlişkiler, 5(19), Güz, 119-144.
• Thayer, B. (2019, 14 Nisan). Why America must maintain ideological dominance, 18 Temmuz 2022 tarihinde https://nationalinterest.org/feature/why-america-must-maintain- ideological- dominance-52082 adresinden edinilmiştir.
• Thayer, B. A. & Friend, J. M. (2018, 18 Kasım). The World according to China, 12 Nisan 2022 tarihinde https://thediplomat.com/2018/10/the-world- according-to-china/ adresinden edinilmiştir.
• Tuncer, F. F. (2022). The spread of fear in the globalizing world: The case of COVID‐19, Journal of Public Affairs, 20(4), 1-9.
• Umbach, F. (2000). ASEAN and major powers: Japan and China changing balance of power?, International Relations in the Asia- Pacific, 171-213.
• Ungor, Ç. (2010). Countering US hegemony: A viable option for China, A. Sandıklı (Ed.), China A New Superpower: Dimensions of Power, Energy and Security içinde (s. 119-144). İstanbul, BİLGESAM Publications.
• Vahdi, R. & Attar, S. (2022). Reqabete Çin ve Amerika der Asyayi merkezi ve peyamede an ber revende sulhe Afganistane (2001-2020), Journal of Politics and International Relations, 5(10).
• Walt, S. M. (1998). International relations: one world, many theories. Foreign Policy.
• Waltz K. (2015). Uluslararası politika teorisi. Phoenix Yayınevi. Wasserstrom J. N. (2015). 21. yüzyılda Çin: Çin hakkında bilmek isteyeceğiniz herşey. İletişim Yayınları.
• Wendt, A. (1992). Anarchy is what states make of it: the social construction of power politics, International Organization, 46(2), 391-425.
• Wendt, A. (2016). Uluslararası siyasetin sosyal teorisi. Küre Yayınları.
• Yanık, L. K. (2015). Liberalizm: bir yazın değerlendirmesi, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 12(46), 34-55. Yirmibeşoğlu, Ş. G. & Dinçer, F. C. Y. (2018). Uluslararası ticaret bağlamında klasik realizm, neo-realizm ve neo-liberalizm, AKSOS, Bahar, 3, 115-130.
• Zhao, S. (2004). Chinese foreign policy: pragmatism and strategic behaviour. Routledge