ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SÜRECİ VE İTİCİ BİR GÜÇ OLARAK ÇİFTÇİYİ TOPRAKLANDIRMA KANUNU

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 23, 422 - 446, 31.12.2023

Emine Erden Kaya

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1347008

Öz

Türkiye Cumhuriyeti siyasi tarihi birçok kırılmalara şahit olmuş ve bu kırılmalar demokratik konsolidasyon açısından gerilemeleri ve ilerlemeleri beraberinde getirmiştir. “Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu” olarak adlandırılan, iktisadi bir politika da bu kırılmalardan en önemli olanlarından birine öncülük etmiştir. Bu politikanın kanun tasarısının görüşülmesi sırasında meclis içi muhalefet, alışılanın aksine kendini daha şiddetle göstermiş ve bu durum tek parti döneminden çok partili hayata geçişle sonlanan bir dönemin kapılarını açmıştır. İlk kez iktisadi bir politikanın siyaseti şekillendirdiği bu dönemin iç-dış dinamikleri ve gelişmeleri de yine bu önemli kırılmanın yaşanmasında pek çok faktörün etkili olduğunu göstermektedir. Bu çalışmanın amacı çok partili hayata geçişte etkili olan iç ve dış faktörlerin, tek parti yönetiminin son dönemini nasıl biçimlendirdiğini ve hangi dinamiklerin etkili olduğunu incelemektir. Ayrıca, Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu tasarısının dönemdeki belirleyici rolünü de analiz etmektir. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde siyasi, sosyal ve ekonomik önemli dönüşümleri ve değişimleri de beraberinde getiren bu olaylar silsilesi, Türk siyasal yaşamında önemli ölçüde etkili olmuştur. Çalışmada genel olarak tarihsel karşılaştırmalı ve tanımlayıcı yöntemlerden faydalanılmıştır. Çalışmanın en önemli bulgusu ise dönemde konjonktürel dalgalanmaların etkisiyle, özlemi duyulan muhalefet olgusunun güdümlü bir durum yerine, bağımsız ve doğal şekilde ortaya çıkması ve yükselmesidir.

Anahtar Kelimeler

Tek Parti Dönemi, Milli Şef, Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu, Muhalefet, Toprak Reformu

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

THE TRANSITION PROCESS OF THE MULTI-PARTY SYSTEM AND THE LAW OF GIVING LAND TO THE FARMERS AS A PUSHING FORCE

Öz

The political history of the Republic of Türkiye has witnessed many breaks, which have brought about regressions and advances in democratic consolidation. An economic policy called the "Law of Giving Land to the Farmer" also caused one of the most important of these ruptures. While the draft law was being discussed, the opposition within the parliament showed itself more strongly than usual and this law opened the doors of a period that ended with the transition from the single-party period to the multi-party system. The internal-external dynamics and developments of this period, in which an economic policy shaped politics for the first time, also show that many factors were effective in this important rupture. This study aims to examine how the internal and external factors that are effective in the transition to the multi-party system have shaped the last period of the single-party rule and which dynamics are effective. It also analyses the decisive role of the Draft Law of Giving Land to the Farmer in this period. This series of events, which brought along important political, social and economic transformations and changes in the history of the Republic of Türkiye, had a significant impact on Turkish political life. Historical, comparative and descriptive methods were generally used in the study. The study’s most important finding is that with the effect of cyclical fluctuations in the period, the longed-for opposition phenomenon emerged and rose independently and naturally instead of in a guided situation.

Anahtar Kelimeler

Single Party Period, National Chief, Law of Giving Land to the Farmer, Opposition, Land Reform

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Ahmad, F. (1995). Modern Türkiye'nin oluşumu. Sarmal Yayınevi.
• Akandere, O. 1(998). Milli Şef Dönemi çok partili hayata geçişte rol oynayan iç ve dış tesirler 1938-1945. İz Yayıncılık.
• Akandere, O. (2003). Bir demokrasi beyannamesi olarak Dörtlü Takrir ’in amacı ve mahiyeti. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 5-26.
• Akın, F. (2009). Türkiye’de çok partili hayata geçiş. IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Akın, R. (2010). Türk siyasal hayatı 1908-2000. On İki Levha Yayıncılık.
• Akşin, S. (2007). Kısa Türkiye tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Bıçakçı, B. (1991). Türkiye’de çok partili hayat ve dış politika (1946-1954) [yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Boratav, K. (1982). Türkiye’de devletçilik. Savaş Yayınevi.
• Boratav, K. (1988). Türkiye iktisat tarihi 1908-1985. Gerçek Yayınevi.
• Çamuroğlu, G. (2009). Türkiye Cumhuriyeti’nin toprak reformu ve milli burjuvazi yaratma çabası. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 13(1), 161-178.
• Demirci, E. (2007). Çok partili sisteme geçiş sürecinde CHP’de ideolojik arayışlar (1945-1950) [yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Dinler, Z. (2008). Tarım ekonomisi. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Ekinci, N. (2007). İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Türkiye’de çok partili düzene geçişte dış etkenler. Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Erdem, D. F. (2001). Türkiye’de 1945-1950 dönemi çok partili siyasal hayata geçiş ve din [yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ertem, B. (2009). Türkiye-ABD ilişkilerinde Truman Doktrini ve Marshall Planı. Balıkkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 377-397.
• Goloğlu, M. (1974). Milli Şef dönemi (1939-1945). Goloğlu Yayınları.
• Haytoğlu, E. (1997). Türkiye’de demokratikleşme süreci ve 1945’te çok partili siyasi hayata geçişin nedenleri (1908-1945). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(3), 46-56.
• İnan, S. (2005). Toprak reformunun en çok tartışılan maddesi: 17. madde. Journal of Historical Studies, 3, 45-57.
• İnce, E. (2006). Köylüyü topraklandırma kanunun Türk siyasal yapısının oluşumu üzerindeki etkileri. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5(13), 59-78.
• İnci, İ. (2009). 1923-1960 döneminde Türkiye’de tarım faaliyetleri üzerinden alınan vergiler. Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi, 11 (1), 109-130.
• İnci, İ. (2010). Atatürk dönemi Türkiye’sinde toprak mülkiyet dağılımı ile ilgili bazı düzenlemeler. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 44, 345-359.
• Karpat, K. (2010). Türk demokrasi tarihi. Timaş Yayınları
• Kaştan, Y. (2006). Türkiye Cumhuriyeti’nde tek partili dönemden çok partili döneme geçişte CHP’nin yönetim anlayışındaki gelişmeler (1938-1950). Afyon Kocatepe Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (1), 123-140.
• Kayıkçı, S. (2005). Cumhuriyetin kuruluşundan günümüze kadar köye ve köylüye yönelik olarak izlenen politikalar. Türk İdare Dergisi, 448, 69-99.
• Kepenek, Y. (1987). Gelişimi, üretim yapısı ve sorunlarıyla Türkiye ekonomisi. Teori Yayınları.
• Kepenek, Y. & Yentürk, N. (2008). Türkiye ekonomisi. Remzi Kitapevi.
• Lewis, B. (2008). Modern Türkiye’nin doğuşu. Arkadaş Yayınevi.
• Şener, S. (2004). İkinci Dünya Savaşı yıllarında Türkiye’de tarım politikası arayışları. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 73-92.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1945). Dönem: VII. Cilt: 17. Toplantı: 2. 54. Birleşim. 14 Mayıs.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1945). Dönem: VII. Cilt: 17. Toplantı: 2. 55. Birleşim. 16 Mayıs.
• Timur, T. (1994). Türkiye’de çok partili hayata geçiş. İletişim Yayınları.
• Toköz, E. (2007). Türkiye’nin iktisadi gelişme tarihi (1914-2007). İmaj Yayınevi.
• Toker, M. (1990). Tek partiden çok partiye 1944-1950. Bilgi Yayınevi
• Uludağ, İ. & Arıcan, E. (2003). Türkiye ekonomisi (teori-politika-uygulama). Der Yayınları.
• Yetim, G. (2006). 1939-1950 arasında Türkiye’deki sosyo-ekonomik durumun çok partili hayata etkileri [yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Zürcher, E. J. (2010). Modernleşen Türkiye’nin tarihi. İletişim Yayınları.