REFLECTIONS OF THE NARRATIVE STRUCTURE OF TURKISH FAIRY TALES ON THE NARRATIVE STRUCTURE OF YEŞİLÇAM: THE CASE OF SONBAHAR RÜZGARLARI

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 25, 162 - 189, 24.08.2024

Cangül Akdaş

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1438626

Öz

Narrative theory describes how societies formed by individuals tell their stories and how meaning is created in these stories through various mediums, such as fairy tales, written literary works, theater plays, films, and TV series. The subject of this study is the narrative structure in Yeşilçam cinema and Turkish fairy tales. The aim of the study is to reveal how the narrative structure of Yeşilçam cinema benefits from the narrative structure of Turkish fairy tales and to identify the commonalities in both narratives. The limitation of the study was determined by the color of Yeşilçam films produced in the 1960s. In line with the purpose and limitations of the study, since 1969 was the year in which the most color films were produced, the film Sonbahar Rüzgarları (1969), directed by Mehmet Dinler, was taken as a sample using the simple random sampling method. The film was analyzed within the framework of Seymour Chatman's narrative diagram. In line with the findings obtained from the sample taken within the scope of the study, it was seen that Turkish fairy tales, one of the products of oral literature, were effective in creating the narrative structure of Yeşilçam films. As a result, while constructing the narrative structure in Yeşilçam cinema, it was determined that the narrative diagram elements that constitute the narrative structure of Turkish fairy tales were utilized.

Anahtar Kelimeler

Yeşilçam, Turkish Fairy Tales, Narrative Structure, Narrative Diagram

TÜRK MASALLARININ ANLATI YAPISININ YEŞİLÇAM ANLATI YAPISINA YANSIMALARI: SONBAHAR RÜZGARLARI ÖRNEĞİ

Öz

Anlatı kuramı, kültürel bir ürün olarak bireylerin meydana getirdiği toplumların hikayelerini nasıl anlattığını ve hikayelerinde anlamın nasıl oluşturulduğunu tartışmaktadır. Anlatıları; masallar, yazılı edebi eserler, tiyatro oyunları, filmler ve diziler olarak örneklendirmek mümkündür. Bu çalışmanın konusu, Yeşilçam sinemasında ve Türk masallarında anlatı yapısıdır. Çalışmanın amacı, Yeşilçam sinemasının anlatı yapısının, Türk masallarının anlatı yapısından nasıl yararlandığını ortaya çıkarmak ve her iki anlatıdaki ortaklıkları saptamaktır. Çalışmanın sınırlılığı 1960’lı yıllarda üretilen renkli Yeşilçam filmleri olarak belirlenmiştir. Çalışmanın amacı ve sınırlılığı doğrultusunda en çok renkli film üretilen yılın 1969 olması nedeniyle basit seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılarak yönetmenliğini Mehmet Dinler’in yaptığı Sonbahar Rüzgarları (1969) filmi örneklem olarak ele alınmıştır. Film, Seymour Chatman’ın anlatı diyagramı çerçevesinde analiz edilerek çözümlenmiştir. Çalışma kapsamında ele alınan örneklemden elde edilen bulgular doğrultusunda Yeşilçam filmlerinin anlatı yapısı oluşturulurken sözlü edebiyat ürünlerinden biri olan Türk masallarının etkili olduğu görülmüştür. Sonuç olarak Yeşilçam sinemasında anlatı yapısı inşa edilirken Türk masallarının anlatı yapısını oluşturan anlatı diyagramı ögelerinden yararlandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yeşilçam, Türk Masalları, Anlatı Yapısı, Anlatı Diyagramı

Kaynakça

• Abisel, N. (2005). Bir dünya nasıl kurulur? Popüler Türk sinemasında anlatı yapısı üzerine: Türk sineması üzerine yazılar. Phoneix Yayınları.
• Adanır, O. (2003). Sinemada anlam ve anlatım. (2. Baskı). Alfa Yayınları.
• Akbulut, H. (2008). Kadına melodram yakışır. Bağlam Yayınları.
• Arslantepe, M. (2001). Türk sinemasının anlatı yapısı ve kökeni [doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Arslantepe, M. (2002). Türk sinemasının kökeni üzerine. Kocaeli Üniversitesi İletişim Dergisi, (2), 88-105.
• Ayça, E. (1992). Türk sineması seyirci ilişkileri. Kurgu Dergisi, (11), 117-133.
• Ayça, E. (1996). Yeşilçam’a bakış. S. M. Dinçer (Der.), Türk sineması üzerine düşünceler içinde (s. 129-149). Doruk Yayınları.
• Boratav, P. N. (1969). Az gittik uz gittik. Bilgi Yayınları.
• Boratav, P. N. (2009). Zaman zaman içinde (2. Baskı). İmge Kitabevi Yayınları.
• Chatman, S. (2009). Öykü ve söylem: Filmde ve kurmacada anlatı yapısı. (Çev. Yaren, Ö.). De Ki Yayınları.
• Coşkun, E. (2009). Türk sinemasında akım araştırması. Siyasal Kitap.
• Dinler, M. (Yönetmen). (1967). Sonbahar rüzgârları [Film].  Muzaffer Aslan.
• Erdoğan, N. (2001a). Üç seyirci: Popüler eğlence biçimlerinin alımlanması üzerine notlar. Doğu Batı Dergisi, (15), 117-127.
• Erdoğan, N. (2001b). Yeşilçam’ın hayaletleri. İletişim Dergisi, (10), 251-256.
• Esen, Ş. (2010). Türk sinemasının kilometre taşları (2. Baskı). Agora Kitaplığı.
• Güleç, H. (2002). Türk halk edebiyatı. Çizgi Yayınları.
• Güngör, C. A. (2003). Sözlü masal geleneğinden görsel masal evresine geçiş ve masal formunun Yeşilçam sinemasına etkileri [yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Güngör, C. A. (2022). Filmde anlatı yapısı. İstanbul Aydın Üniversitesi Yayınları.
• Jahn, M. (2012). Anlatıbilim (Çev. B. Dervişcemaloğlu). Dergâh Yayınları.
• Kaya, B. A. (2004). Has bahçenin gülleri Sivas masalları. Kitabevi Yayınları.
• Kaya, K. (2001). Hint-Türk-Avrupa masalları. İmge Kitabevi.
• Kıraç, R. (2012). Sinemanın ABC’si. Say Yayınları.
• Kırel, S. (2005). Yeşilçam öykü sineması. Babil Yayınları.
• Onaran, A. Ş. (1994). Türk sineması I. Kitle Yayınları.
• Oran, B. (1996). Yeşilçam nasıl doğdu, nasıl büyüdü nasıl öldü ve yaşasın yeni sinema. S. M. Dinçer (Der.), Türk sineması üzerine düşünceler içinde (s.227-292). Doruk Yayınları.