Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

BAĞLAM-DÜŞÜNCE İLİŞKİSİ AÇISINDAN DAİŞ’İN İDEOLOJİK TEŞEKKÜLÜ

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 25, 551 - 569, 24.08.2024
https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1471430

Öz

DAİŞ ideolojisi dini radikal düşüncenin yeni bir evresini ifade ediyor olsa da düşüncenin teşekkülünün, DAİŞ öncesi dini radikalizmin oluşum örneğinde olduğu gibi bağlamsal faktörlerle ilişkili olarak gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Öyle ki 2003 yılında Irak’ın ABD öncülüğündeki koalisyon güçleri tarafından işgali ve işgalin akabinde bölge siyaseti ve güvenliği üzerine icra edilen birtakım politikalar neticesinde şekillenen konjonktür ve bağlam, kanaatimizce bu yeni dini radikal düşünce üretiminin gerçekleşmesine zemin hazırlamıştır. Bu makale, 2003 sonrası dönemde Irak’taki bağlamsal faktörlerin DAİŞ’in ideolojik teşekkülünde belirleyici olduğu iddiası üzerine inşa edilmiştir. Bu çerçevede DAİŞ’in ideolojik oluşumuna etki ettiği var sayılan dört önemli bağlamsal faktör belirlenmiştir. Bunlar Irak’ın 2003 yılında ABD tarafından işgal edilmesi, işgal sonrası dönemde takip edilen hatalı güvenlik politikaları, Irak’ta iç siyasetin dizayn edilmesinde mezhepçi yaklaşımların baskın çıkması ve Irak’ın aşiret merkezli sosyal yapısının örgütü pragmatizme icbar etmesidir. Bu çalışmada, 2003 sonrası dönemde bölgede DAİŞ’in fikirsel ve örgütsel oluşumuna etki ettiği var sayılan bu bağlamsal faktörler çerçevesinde örgütün ideolojik oluşumunun izini sürmek amaçlanmaktadır.

Kaynakça

  • Abubaker, S.S. & Ilgıt, A. (2019). İslam devleti örgütünün (IŞİD) Irak’ta çıkış ve yayılmasının sebepleri: 2003-2018. Alternatif Politika, 11(3), 527-555.
  • Bamber, M. (2021). Views: Sectarianism, authoritarianism, and the rise of ISIS in Iraq. Rowaq Arabi, 26(2), 35-42. https://doi.org/10.53833/SLTG9475
  • Barbara, Z. (2007). Prison talk: The muslim brotherhood’s internal struggle during Gamal Abdel Nasser’s persecution, 1954 to 1971. International Journal of Middle East Studies, 39(3), 411-433. https://doi.org/10.1017/S0020743807070535
  • Benraad, M. (2011). Iraq’s tribal Sahwa: Its rise and fall. Middle East Policy, 18(1), 121-131.
  • Beyyûmî, Z. S. (1979). El-ihvânü’l-müslimûn ve’l-cemâ’âti’l-islâmiyye fi’l-hayâti’s-siyâsiyyeti’l-mısriyye 1928-1948. Mektebetü Vehbe.
  • Bin Ladin, U. (1996). İ’lânu’l-cihâd ‘ala’l-amrîkâni’l-muhtellîn li-bilâdi’l-haremeyn: Ahricû’l-müşrikîne min cezîreti’l-‘arab. 4 Eylül 2023 tarihinde https://archive.org/details/usama_doc_all/7ay-3la-aljihad-ordo/adresinden edinilmiştir.
  • Bin Ladin, U. (2007). Interview with John Miller of ABC. Berner, B. K. (Ed.), Jihad: Bin Laden in his own words (Declarations, interviews and speeches) içinde (s. 76-81). Peacock Books.
  • Cigar, N. (2015). Al-Qaida, the tribes, and the government: Lessons and prospects for Iraq's unstable triangle (Middle East Studies Occasional Papers). CreateSpace Independent Publishing Platform.
  • Çakmaktaş, N. (2021). The ages of jihadi salafism: A dual exchange of ideas and contexts in ideological formation. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 9(2), 471-491.
  • Demant, Peter R. (2006). Islam vs. islamism: The dilemma of the muslim world. Praeger Publishers.
  • Ez-Zerkavi, E. (2006). Min Ebî Mus’ab ez-Zerkâvî ilâ ummetî’l-ğâliye: Hayru ümmetin uhricet li’n-nâs. Şebeketu’l-Burâk el-İslâmiyye (Ed.), El-Arşîfu’l-câmîʿ li-kelimât ve hitâbât emîr el-istişhâdiyyîn içinde (s. 77-92). 30 Nisan 2023 tarihinde https://archive.org/details/zarqawee_201505/adresinden edinilmiştir.
  • Ez-Zerkavi, E. (2006). Yâ ehla’l-İslâm: Eş-şidde, eş-şidde. Şebeketu’l-Burâk el-İslâmiyye (Ed.), El-Arşîfu’l-câmîʿ li-kelimât ve hitâbât emîr el-istişhâdiyyîn içinde (s. 230-239). 30 Nisan 2023 tarihinde https://archive.org/details/zarqawee_201505/adresinden edinilmiştir.
  • Gerges, F. A. (2005). The far enemy: Why jihâd went global. Cambridge University Press.
  • Gerges, F. A. (2016). ISIS: A history. Princeton University Press.
  • Hegghammer, T. (2010). Jihad in Saudi Arabia: Violence and pan-islamism since 1979. Cambridge University Press.
  • Kepel, G. (1986). Muslim extremism in Egypt: The prophet and pharaoh (Çev. J. Rothschild). University of California Press.
  • Küçük, A. & Aksu, F. (2019). Musul rehineler krizinde Türkiye’nin kriz yönetimi. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi. 6(1), 13-54.
  • Long, A.G. (2012). Locals rule: Historical lessons for creating local defense forces for Afghanistan and beyond. RAND Corporation.
  • Pargeter, A. (2016). Müslüman Kardeşler: Muhalefetten iktidara (Çev. S. Çelik). Ayrıntı Yay.
  • Rubin, A. J. (2008). U.S. remakes jails in Iraq, but gains are at risk. 20 Şubat 2024 tarihinde https://www.nytimes.com/2008/06/02/world/middleeast/02detain.html/adresinden edinilmiştir.
  • Sly, L. (2015). The hidden hand behind the Islamic State militants? Saddam Hussein’s. 25 Ocak 2024 tarihinde https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/the-hidden-hand-behind-the-islamic-state-militants-saddam-husseins/2015/04/04/aa97676c-cc32-11e4-8730-4f473416e759_story.html/adresinden edinilmiştir.
  • Smyth, P. (2014). Iranian poxies step up their role in Iraq. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/iranian-proxies-step-their-role-iraq/adresinden edinilmiştir.
  • Stern, J. (2003). How America created a terrorist haven. 10 Aralık 2023 tarihinde http://www.nytimes.com/2003/08/20/opinion/how-america-created-aterrorist- haven.html/adresinden edinilmiştir.
  • Stern J. & McBride, M.K. (2013). Terrorism after the 2003 invasion of Iraq. 11 Ocak 2024 tarihinde https://watson.brown.edu/costsofwar/files/cow/imce/papers/2013/Terrorism%20after%20the%202003%20Invasion%20of%20Iraq.pdf/adresinden edinilmiştir.
  • Thompson, A. & Suri, J. (2014). How America helped ISIS. 15 Kasım 2023 tarihinde https://www.nytimes.com/2014/10/02/opinion/how-america-helped-isis.html/adresinden edinilmiştir.
  • Wexler, S.C., Pischedda, C., & Smith, M.G. (2014). Do foreign occupations cause suicide attacks? The Journal of Conflict Resolution, 58(4), 625-657.
  • Whiteside, C. (2017). A pedigree of terror: The myth of the Ba'athist influence in the Islamic State movement. Perspectives on Terrorism, 11(3), 2-18.
  • Whiteside, C. & Elallame, A. (2020) Accidental ethnographers: the Islamic State’s tribal engagement experiment. Small Wars & Insurgencies, 31(2), 219-240.

THE IDEOLOGICAL FORMATION OF ISIS IN TERMS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN CONTEXT-THOUGHT PRODUCTION

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 25, 551 - 569, 24.08.2024
https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1471430

Öz

It seems possible to try to understand the formation of ISIS ideology, which represents a new phase of religious radical thought, by associating it with contextual factors, just like the formation of religious radicalism before ISIS. In fact, the invasion of Iraq by the US-led coalition forces in 2003 and the developments that followed the invasion paved the way for the realization of this new religious radical thought production. Therefore, in my opinion, certain developments occurring in the region after 2003 have formed the context that facilitated the emergence of this new example of religious radicalism. This article is built on the claim that the contextual factors in Iraq in the post-2003 period were determinant in the ideological formation of ISIS. In this framework, four significant contextual factors are identified as presumed to have influenced the ideological formation of ISIS. These are the invasion of Iraq by the US in 2003, the flawed security policies pursued in the post-invasion period, the predominance of sectarian approaches in shaping internal politics in Iraq, and the pragmatism imposed on ISIS by Iraq's tribal-centered social structure. This study aims to trace the ideological formation of ISIS in the post-2003 period within the framework of these contextual factors that are assumed to have influenced the ideological and organisational formation of ISIS in the region.

Kaynakça

  • Abubaker, S.S. & Ilgıt, A. (2019). İslam devleti örgütünün (IŞİD) Irak’ta çıkış ve yayılmasının sebepleri: 2003-2018. Alternatif Politika, 11(3), 527-555.
  • Bamber, M. (2021). Views: Sectarianism, authoritarianism, and the rise of ISIS in Iraq. Rowaq Arabi, 26(2), 35-42. https://doi.org/10.53833/SLTG9475
  • Barbara, Z. (2007). Prison talk: The muslim brotherhood’s internal struggle during Gamal Abdel Nasser’s persecution, 1954 to 1971. International Journal of Middle East Studies, 39(3), 411-433. https://doi.org/10.1017/S0020743807070535
  • Benraad, M. (2011). Iraq’s tribal Sahwa: Its rise and fall. Middle East Policy, 18(1), 121-131.
  • Beyyûmî, Z. S. (1979). El-ihvânü’l-müslimûn ve’l-cemâ’âti’l-islâmiyye fi’l-hayâti’s-siyâsiyyeti’l-mısriyye 1928-1948. Mektebetü Vehbe.
  • Bin Ladin, U. (1996). İ’lânu’l-cihâd ‘ala’l-amrîkâni’l-muhtellîn li-bilâdi’l-haremeyn: Ahricû’l-müşrikîne min cezîreti’l-‘arab. 4 Eylül 2023 tarihinde https://archive.org/details/usama_doc_all/7ay-3la-aljihad-ordo/adresinden edinilmiştir.
  • Bin Ladin, U. (2007). Interview with John Miller of ABC. Berner, B. K. (Ed.), Jihad: Bin Laden in his own words (Declarations, interviews and speeches) içinde (s. 76-81). Peacock Books.
  • Cigar, N. (2015). Al-Qaida, the tribes, and the government: Lessons and prospects for Iraq's unstable triangle (Middle East Studies Occasional Papers). CreateSpace Independent Publishing Platform.
  • Çakmaktaş, N. (2021). The ages of jihadi salafism: A dual exchange of ideas and contexts in ideological formation. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 9(2), 471-491.
  • Demant, Peter R. (2006). Islam vs. islamism: The dilemma of the muslim world. Praeger Publishers.
  • Ez-Zerkavi, E. (2006). Min Ebî Mus’ab ez-Zerkâvî ilâ ummetî’l-ğâliye: Hayru ümmetin uhricet li’n-nâs. Şebeketu’l-Burâk el-İslâmiyye (Ed.), El-Arşîfu’l-câmîʿ li-kelimât ve hitâbât emîr el-istişhâdiyyîn içinde (s. 77-92). 30 Nisan 2023 tarihinde https://archive.org/details/zarqawee_201505/adresinden edinilmiştir.
  • Ez-Zerkavi, E. (2006). Yâ ehla’l-İslâm: Eş-şidde, eş-şidde. Şebeketu’l-Burâk el-İslâmiyye (Ed.), El-Arşîfu’l-câmîʿ li-kelimât ve hitâbât emîr el-istişhâdiyyîn içinde (s. 230-239). 30 Nisan 2023 tarihinde https://archive.org/details/zarqawee_201505/adresinden edinilmiştir.
  • Gerges, F. A. (2005). The far enemy: Why jihâd went global. Cambridge University Press.
  • Gerges, F. A. (2016). ISIS: A history. Princeton University Press.
  • Hegghammer, T. (2010). Jihad in Saudi Arabia: Violence and pan-islamism since 1979. Cambridge University Press.
  • Kepel, G. (1986). Muslim extremism in Egypt: The prophet and pharaoh (Çev. J. Rothschild). University of California Press.
  • Küçük, A. & Aksu, F. (2019). Musul rehineler krizinde Türkiye’nin kriz yönetimi. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi. 6(1), 13-54.
  • Long, A.G. (2012). Locals rule: Historical lessons for creating local defense forces for Afghanistan and beyond. RAND Corporation.
  • Pargeter, A. (2016). Müslüman Kardeşler: Muhalefetten iktidara (Çev. S. Çelik). Ayrıntı Yay.
  • Rubin, A. J. (2008). U.S. remakes jails in Iraq, but gains are at risk. 20 Şubat 2024 tarihinde https://www.nytimes.com/2008/06/02/world/middleeast/02detain.html/adresinden edinilmiştir.
  • Sly, L. (2015). The hidden hand behind the Islamic State militants? Saddam Hussein’s. 25 Ocak 2024 tarihinde https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/the-hidden-hand-behind-the-islamic-state-militants-saddam-husseins/2015/04/04/aa97676c-cc32-11e4-8730-4f473416e759_story.html/adresinden edinilmiştir.
  • Smyth, P. (2014). Iranian poxies step up their role in Iraq. 12 Şubat 2024 tarihinde https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/iranian-proxies-step-their-role-iraq/adresinden edinilmiştir.
  • Stern, J. (2003). How America created a terrorist haven. 10 Aralık 2023 tarihinde http://www.nytimes.com/2003/08/20/opinion/how-america-created-aterrorist- haven.html/adresinden edinilmiştir.
  • Stern J. & McBride, M.K. (2013). Terrorism after the 2003 invasion of Iraq. 11 Ocak 2024 tarihinde https://watson.brown.edu/costsofwar/files/cow/imce/papers/2013/Terrorism%20after%20the%202003%20Invasion%20of%20Iraq.pdf/adresinden edinilmiştir.
  • Thompson, A. & Suri, J. (2014). How America helped ISIS. 15 Kasım 2023 tarihinde https://www.nytimes.com/2014/10/02/opinion/how-america-helped-isis.html/adresinden edinilmiştir.
  • Wexler, S.C., Pischedda, C., & Smith, M.G. (2014). Do foreign occupations cause suicide attacks? The Journal of Conflict Resolution, 58(4), 625-657.
  • Whiteside, C. (2017). A pedigree of terror: The myth of the Ba'athist influence in the Islamic State movement. Perspectives on Terrorism, 11(3), 2-18.
  • Whiteside, C. & Elallame, A. (2020) Accidental ethnographers: the Islamic State’s tribal engagement experiment. Small Wars & Insurgencies, 31(2), 219-240.
Toplam 28 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sosyoloji (Diğer), Bölgesel Çalışmalar
Bölüm Tüm Sayı
Yazarlar

Nurullah Çakmaktaş 0000-0001-5493-419X

Yayımlanma Tarihi 24 Ağustos 2024
Gönderilme Tarihi 20 Nisan 2024
Kabul Tarihi 22 Ağustos 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 11 Sayı: 25

Kaynak Göster

APA Çakmaktaş, N. (2024). BAĞLAM-DÜŞÜNCE İLİŞKİSİ AÇISINDAN DAİŞ’İN İDEOLOJİK TEŞEKKÜLÜ. Akademik Hassasiyetler, 11(25), 551-569. https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1471430
AMA Çakmaktaş N. BAĞLAM-DÜŞÜNCE İLİŞKİSİ AÇISINDAN DAİŞ’İN İDEOLOJİK TEŞEKKÜLÜ. Akademik Hassasiyetler. Ağustos 2024;11(25):551-569. doi:10.58884/akademik-hassasiyetler.1471430
Chicago Çakmaktaş, Nurullah. “BAĞLAM-DÜŞÜNCE İLİŞKİSİ AÇISINDAN DAİŞ’İN İDEOLOJİK TEŞEKKÜLÜ”. Akademik Hassasiyetler 11, sy. 25 (Ağustos 2024): 551-69. https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1471430.
EndNote Çakmaktaş N (01 Ağustos 2024) BAĞLAM-DÜŞÜNCE İLİŞKİSİ AÇISINDAN DAİŞ’İN İDEOLOJİK TEŞEKKÜLÜ. Akademik Hassasiyetler 11 25 551–569.
IEEE N. Çakmaktaş, “BAĞLAM-DÜŞÜNCE İLİŞKİSİ AÇISINDAN DAİŞ’İN İDEOLOJİK TEŞEKKÜLÜ”, Akademik Hassasiyetler, c. 11, sy. 25, ss. 551–569, 2024, doi: 10.58884/akademik-hassasiyetler.1471430.
ISNAD Çakmaktaş, Nurullah. “BAĞLAM-DÜŞÜNCE İLİŞKİSİ AÇISINDAN DAİŞ’İN İDEOLOJİK TEŞEKKÜLÜ”. Akademik Hassasiyetler 11/25 (Ağustos 2024), 551-569. https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1471430.
JAMA Çakmaktaş N. BAĞLAM-DÜŞÜNCE İLİŞKİSİ AÇISINDAN DAİŞ’İN İDEOLOJİK TEŞEKKÜLÜ. Akademik Hassasiyetler. 2024;11:551–569.
MLA Çakmaktaş, Nurullah. “BAĞLAM-DÜŞÜNCE İLİŞKİSİ AÇISINDAN DAİŞ’İN İDEOLOJİK TEŞEKKÜLÜ”. Akademik Hassasiyetler, c. 11, sy. 25, 2024, ss. 551-69, doi:10.58884/akademik-hassasiyetler.1471430.
Vancouver Çakmaktaş N. BAĞLAM-DÜŞÜNCE İLİŞKİSİ AÇISINDAN DAİŞ’İN İDEOLOJİK TEŞEKKÜLÜ. Akademik Hassasiyetler. 2024;11(25):551-69.

MAKALE DEĞERLENDİRME SÜRECİ

Yazar tarafından gönderilen bir makale, gönderim tarihinden itibaren 10 gün içinde dergi sekreteri tarafından makalenin, telif sözleşmesinin ve benzerlik raporunun (Turnitin programı) eksiksiz ve düzgün bir şekilde gönderilip gönderilmediği yönünden incelenir. İstenilen bu dosyalar eksiksiz ve düzgün bir şekilde gönderilmiş ise makale; ikinci aşamada derginin yayın çizgisine uygun olup olmadığı yönünden değerlendirilir. Bu süreçte makale yayın çizgisine uygun değilse yazara iade edilir. Makale yayın çizgisine uygun ise şablona uygun bir şekilde gönderilip gönderilmediği yönünden değerlendirilir. Şayet makale şablona uyarlanıp gönderilmemiş ise değerlendirme sürecine alınmaz. Bu süreçte yazarın derginin belirlediği şartlara uygun bir şekilde sisteme makale yüklemesi beklenir. Makale şablona uygun bir şekilde hazırlanıp gönderilmiş ise son aşamada makale derginin yayın ilkeleri, yazım kuralları, öz, abstract, extented abstract, kaynakça gösterimi vb. yönlerden incelenir. Bu ayrıntılarda makalede bir sorun varsa yazarın bu hususları tamamlaması istenir ve verilen süre içerisinde eksiksiz bir şekilde yeniden makaleyi göndermesi istenir.
Tüm bu aşamaları geçen makale, editör tarafından bilimsel yeterliliğinin denetlenmesi amacıyla ikinci 7 günlük süre içerisinde çalışmaya uygun iki hakeme değerlendirmeleri için gönderilir. Hakemlerin değerlendirme süreleri 15 gündür. Bu süre zarfında hakemlik görevini tamamlamayan bir hakem olursa ilgili hakeme değerlendirmeyi tamamlaması için 7 günlük ek süre verilebilir. Bu süre zarfında hakem görevini yerine getirmezse yerine yeni bir hakem ataması yapılır. En az iki hakemden gelen raporlar olumlu ise makale yayın aşamasına alınır. Hakem raporlarından birisi olumlu diğeri olumsuz ise makale üçüncü bir hakeme gönderilir. Üçüncü hakem raporu da olumsuz ise makale ret edilir. Üçüncü hakemin değerlendirmesi olumlu ise makaleyle ilgili hakem raporları dergi alan editörlerinden oluşan Editörler Kurulu tarafından incelenir. Makalenin yayınlanmasıyla ilgili nihai karar alan editörlerinden oluşan Editörler Kurulu tarafından verilir. Hakem raporlarının yetersiz ve tatmin etmekten uzak olması veya İngilizce editör tarafından abstract ve extented abstract’ın yetersiz görülmesi hallerinde de yine makaleyle ilgili son karar Editörler Kurulu tarafından verilir. Tüm bu aşamalardan geçen bir makale en yakın sayıya yayınlanmak üzere eklenir. İlgili sayıda yer kalmaması halinde makalenin yayımı bir sonraki sayıya kaydırılır. Bu durumda ve tüm değerlendirme sürecinde yazar isterse makalesini geri çekme hakkına sahiptir. Ancak bu durumu dergiye bildirmesi gerekir. Makale gönderim tarihinden makalenin yayına kabul tarihine kadar tüm bu işlemler için ortalama 3 aylık bir süre öngörülmektedir.