BİYO-FİZYOLOJİK MODA: DEĞİŞTİRİLEBİLEN BEDEN SORUNSALI YA DA İŞGAL EDİLMİŞ BEDENLER

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 26, 75 - 97, 30.12.2024

Ragıp Ergün

https://doi.org/10.58884/akademik-hassasiyetler.1481647

Öz

Bu çalışma son dönemde oldukça yaygınlaşan estetik cerrahi müdahalelerin neden yapıldığına ve insanlar üzerindeki düşünsel, duygusal ve ruhsal etkilerine odaklanmaktadır. Farklı ülkelerde çeşitli oranlarda estetik cerrahi müdahaleler olsa da gün geçtikçe bu oranlar dramatik bir hızla artmaktadır. Hatta sadece ekonomik elit bir zümrenin uğraşı olmanın ötesinde toplumun geneline yayılmaya başladığı da görülmektedir. Bu kadar yaygınlaşan, moda haline gelen bir fenomenin etki alanın da oldukça farklı olması doğaldır. Her görüntü değişimi kişilerin içsel değişimini de beraberinde getirecektir. Bunların arasında ilk olarak kişilerin görüntüsünü değiştirme arzusunun nedeni anlaşılmalıdır ki bu konuda farklı düşünürler çeşitli izahlarda bulunmuşlardır. Bunların arasında İbn-i Haldun’un “işgal edilme”, Simmel’in “taklit”, Tanpınar’ın ise “varlığın değişimi” dikkat çekmektedir. Çünkü kişiler sosyal hayatta kimliğini, kişiliğini ve benliğini öncelikle görünümüyle ortaya koymaktadır. İkinci olarak değişim hızının kişiler üzerinde yarattığı ve kişilerin önce bedenlerine sonra kendilerine yabancılaştıkları ve bu durumun da psikopatolojik sonuçları olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü değişim hızının oldukça yüksek olduğu bir zaman diliminde bedenlerini bu hıza uydurma gayretinde olanların üzerinde düşünsel, duygusal ve ruhsal maliyetlerin olması da anlaşılabilir bir durumdur. Sonuç olarak da kişilerin tarihin hiçbir zaman diliminde olmadığı kadar kendileriyle ve kendi bedenleriyle ilgilendikleri anlaşılmakta ve bu durum da kişilerin kıble, tapınılacak üstün değer olarak da kendi bedenlerini (bilinçsiz olarak) seçtiği ifade ve iddia edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Estetik Cerrahi, Moda, Beden, İbn-i Haldun

BIO-PHYSIOLOGICAL FASHION: THE PROBLEM OF THE INTERCHANGEABLE BODY OR OCCUPIED BODIES

Öz

This study focuses on why plastic surgery interventions, which have become very common recently, are performed and their intellectual, emotional and spiritual effects on people. Although there are varying rates of plastic surgery interventions in different countries, these rates are increasing dramatically day by day. In fact, it seems that it has begun to spread to the whole of society, beyond being the pursuit of only an economic elite. It is natural that a phenomenon that has become so widespread and fashionable has a very different impact. Every change in appearance will bring about internal change in people. Among these, the first thing to understand is the reason for people's desire to change their appearance; different thinkers have given various explanations on this subject. Among these, Ibn Khaldun’s “occupation”, Simmel's “imitation” and Tanpınar’s “change of existence” attract attention. Because people reveal their identity, personality and self in social life primarily through their appearance. Secondly, it is understood that the pace of change affects people and that they become alienated first from their bodies and then from themselves, and this situation has psychopathological consequences. Because, in a period of time when the rate of change is quite high, it is understandable that there are intellectual, emotional and spiritual costs on those who try to adapt their bodies to this pace. As a result, it is understood that people are more interested in themselves and their own bodies than at any other time in history, and it is stated and claimed that in this situation, people (unconsciously) choose their own bodies as the qibla and the superior value to be worshiped.

Anahtar Kelimeler

Plastic Surgery, Fashion, Body, Ibn Khaldun

Kaynakça

• Atay, T. (2011, 25 Nisan). Beni baştan yarat!. 18 Haziran 2024 tarihinde https://t24.com.tr/yazarlar/tayfun-atay/beni-bastan-yarat,3562/ adresinden edinilmiştir.
• Barlas, G. Ü., Karaca, S., Onan, N., Öz, Y.C., Gürkan, A., Işık, I. & Sürmeli, F. (2014). Estetik cerrahi hastalarında beden imajı işlevsel olmayan tutumlar ve depresyon. Türk Plastik Rekonstrüktif Ve Estetik Cerrahi Dergisi, 22(3), 108-113.
• Bauman, Z. (2017). Akışkan modernite. (Çev. S. O. Çavuş). Metis Yayınları.
• Bennett, A. (2013). Kültür ve gündelik hayat. (Çev. N. Tekdoğan. B. Şenel, U. Y. Kara ). Phoenix Yayınevi.
• Baudrillard, J. (2017). Tüketim toplumu. (Çev. N. Tutal & F. Keskin). Ayrıntı Yayınları.
• Caddick, J., Jawad, S., Southern, S., & Majumder, S. (2012). The power of words: sources of anxiety in patients undergoing local anaesthetic plastic surgery. The Annals of The Royal College of Surgeons of England, 94(2), 94-98, https://doi.org/10.1308/003588412X131712215012
• Crane, D. (2003). Moda ve gündemleri: Giyimde sınıf, cinsiyet ve kimlik. (Çev. Ö. Çelik). Ayrıntı Yayınları.
• Çamurcu, A. H. (2023). Sosyal medyada beden ve mahremiyet: Onlyfans Örneği [yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Demirbaş, H. (2019). İnsanlar neden estetik müdahalelere yönelmektedir? Gerisindeki güdülenme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(99), 81-91, http://dx.doi.org/10. 29228/ASOS.39548.
• Eco, U. (2016). Güzelliğin tarihi. (Çev. A. C. Akkoyunlu). Doğan Kitap.
• Elçik, G. & Tuğba B. Ö. (2010). Bedende kıpırdamalar. Varlık Yayınları.
• Erkilet, A. (2012). Mahremiyetin dönüşümü: Değer, taklit ve gösteriş tüketimi bağlamında “İslami” moda dergileri. Birey ve Toplum Dergisi, 2(4), 27-39.
• Ertürk, N. (2011). Moda kavramı, moda kuramları ve güncel moda eğilimi çalışmaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi, 4(7), 1-32.
• Friedman, L. M. (1999). The Horizontal society. Yale University Press.
• Global Survey (2022). The latest global survey from ısaps reports a rise in aesthetic surgery worldwide. Ocak 14 2024 tarihinde https://www.isaps.org/discover/about-isaps/global-statistics/reports-and-press-releases/global-survey-2022-full-report-and-press-releases/ adresinden edinilmiştir.
• Gürler, G. (2018). Estetik cerrahi müdahale görmüş bireyler üzerine bir alan araştırması. Sosyoloji Dergisi, (38), 141-172.
• Habertürk (2024, 30 Mart). Erkeklerde popo estetiği çılgınlığı. 7 Mayıs 2024 tarihinde https://www.haberturk.com/erkeklerde-popo-estetigi-cilginligi-3671671/ adresinden edinilmiştir.
• Habertürk (2024, 1 Mayıs). Videosu 12 milyon izlenen 49 yaşındaki kadının dönüşümü: Geçirdiği estetik operasyon sonrası 20 yaşında olduğu düşünüldü!. 10 Mayıs 2024 tarihinde https://www.haberturk.com/videosu-12- milyon-izlenen-49-yasindaki-kadinin-donusumu-gecirdigi-estetik-operasyon-sonrasi-20-yasinda-oldugu-dusunuldu-3682443/ adresinden edinilmiştir.
• İbn-i Haldûn. (2004). Mukaddime. (Çev. H. Kendir). Cilt 1, Yeni Şafak Abone, Dağıtım ve Promosyonu Departmanı.
• Karagülle, A. E. & Çaycı B. (2014). Ağ toplumunda sosyalleşme ve yabancılaşma. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 4(1), 1-9, http://dx.doi.org/10.7456/10401100/001.
• Karar (2023, 11 Ekim). Avustralya’da yapılan araştırmadan çıkan çarpıcı sonuç: Sosyal medya kaygısı estetiğe yöneltiyor. (8 Mayıs 2024 tarihinde https://www.karar.com/saglik-haberleri/avustralyada-yapilan-arastirmadan-cikan-carpici-sonuc-sosyal-medya-1795202/ adresinden edinilmiştir.
• New York Post (2023, 20 Şubat). Gen Z plastic surgery craze hits all-time high: I want to ‘feel pretty again 7 Mayıs 2024 tarihinde https://nypost.com/2023/02/20/plastic-surgeons-report-spike-in-gen-z-cosmetic-procedures/ adresinden edinilmiştir.
• Halis, M. (2020, 22 Aralık). Pandemiden etkilenmeyen sektör: Estetik turizmi... Türkiye, dünya liginde 7'inci sırada 14 Ocak 2024 tarihinde https://www.indyturk.com/node/289051/haber/pandemiden-etkilenmeyen-sekt%C3%B6r-estetik-turizmi-t%C3%BCrkiye-d%C3%BCnya-liginde-7inci-s%C4%B1rada/ adresinden edinilmiştir.
• Plastic Surgey (2023 15 Ocak). Plastic surgery statistics report 2022. 14 Ocak 2024 tarihinde https://www.plasticsurgery.org/documents/News/Statistics/2022/plastic-surgery-statistics-report-2022.pdf/ adresinden edinilmiştir.
• Plastic Surgey (2023 15 Ocak). The American Society of Plastic Surgeons 2022, (22 Nisan 20224), https://www.plasticsurgery.org/documents/news/Statistics/2022/plastic-surgery-statistics-report-2022.pdf/ adresinden edinilmiştir.
• Poyraz, E. & Bak, H. (2021). Sosyal medyada bedenin görünümleri üzerinden Merleau-Ponty’yi okumak. International Journal of Social and Economic Sciences, 11(2), 121-134.
• Sevim, S. & Sevim, B. A. (2014). 21. Yüzyılın ilk on yılında estetik cerrahinin yükselişi: ABD örneği. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık Ve Tıp Bilimleri Dergisi, 4(10), 68-88.
• Simmel, G. (1957). Fashion, American Journal of Sociology. 62(6), 541- 558.
• Simmel, G. (2009). Bireysellik ve kültür. (Çev. T. Birkan). Metis Yayınları.
• Sorokin, P. A. (1964). Socio-cultural causality, Space, Time. Russell and Russell Inc.
• Tanpınar, A. H. (2008). Saatleri Ayarlama Enstitüsü. Dergâh Yayınları.
• Tarancı, C. S. (2023). Otuz Beş Yaş. Can Yayınları.
• Temizkan, S. P. & Temizkan R. (2020). Dünyada ve Türkiye’de medikal turizm kapsamında plastik ve estetik cerrahi uygulamaların hizmet pazarlaması karması perspektifinden değerlendirilmesi. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 3(2), 284-298, http://dx.doi.org/10.33083/joghat.2020.50.
• The Aesthetic Society 2001. The American society for aesthetic plastic surgery. 14 Ocak 2024 tarihinde https://cdn.theaestheticsociety.org/media/statistics/2001 TheAestheticSocietyStatistics.pdf/ adresinden edinilmiştir.
• The Aesthetic Society (2023, 16 Ocak) Media statistics 2022. 22 Nisan 2024 tarihinde https://cdn.theaestheticsociety.org/media/statistics/2022-TheAestheticSocietyStatistics.pdf/ adresinden edinilmiştir.
• The New York Times (2019, 18 Nisan). Can botox and cosmotic surgey chill our relationships withs others. 8 Mayıs 2024 tarihinde https://www.nytimes.com/2019/04/18/well/mind/can-botox-and-cosmetic-surgery-chill-our-relationships-with-others.html/ adresinden edinilmiştir.
• The New York Times (2023, 26 Mayıs). The mesmerizing pull of plastic surgery videos. 7 Mayıs 2024 tarihinde https://www.nytimes.com/2021/05/26/style/plastic-surgery-videos.html/ adresinden alınmıştır.
• The Washington Post (2023, 13 Haziran) Gen Z palstic surgey tiktok. 7 Mayıs 2024 tarihinde https://www.washingtonpost.com/lifestyle/2023/06/13/gen-z-plastic-surgery-tiktok/ adresinden alınmıştır.
• TV8. (2016, 1 Şubat). Yepyeni bir program böyle çok daha güzelsin. 8 Temmuz 2024 tarihinde https://www.tv8.com.tr/boyle-cok-daha-guzelsin/yepyeni-bir-program-boyle-cok-daha-guzelsin-10640-haber.htm/ adresinden edinilmiştir.
• Türkiye Plastik Rekonstrüktif Ve Estetik Cerrahi Derneği (2023, 25 Ocak). Estetik yaşı 15’e düştü. 14 Ocak 2024 tarihinde https://plastikcerrahi.org.tr/87/halk-sayfasi-haberler-duyurular/1357/estetik-yasi-15e-dustu/ adresinden edinilmiştir.
• Valente, S. M. (2002). Anxiety among clients for plastic surgery. Plastic Surgical Nursing, 22(2), 55-62.
• Veblen, T. (1915). The Theory of the leisure class. The Macmillan Company.
• Wilde, D. (2018). Dorian Gray’in portresi. (Çev. N. Yeğinobalı). Can Yayınları.
• Wilson, J. (2023, 18 Ocak). Estetik cerrahi teknolojiyle yükselişte ve Hollywood bunun merkezinde, 7 Mayıs 2024 tarihinde https://www.forbes.com/sites/joshwilson/2023/01/18/cosmetic-surgery-is-on-the-rise-with-technology-and-hollywood-is-at-the-centre-of-it/?sh=63fb265e1d91/ adresinden edinilmiştir.
• Yalom, I. D. (2006). Din ve psikiyatri. (Çev. Ö. Arıkan). Merkez Kitapçılık.