Kent Meydanlarının Önemi ve Değişen İşlevi

Yıl 2020, Sayı: 1, 17 - 33, 26.03.2020

Kaan Akman

Öz

Kentsel yaşamda bireyler tarafından en yaygın kullanılan alanlardan biri kent meydanlarıdır. Meydanlar, tarih boyunca gerek kentsel siyaset gerekse ulusal siyaset açısından oldukça önemli mekânlar olmuştur. Kentte yaşayan bireylerin ortak kullanım alanı olmasının yanında meydanların sosyal, siyasal ve ekonomik işlevleri de bulunmaktadır. Siyasi iktidarın topluma, toplumun da siyasi iktidara mesajını ilettiği iletişim alanı olan meydanlar, politik bir yapıya sahiptir.
Meydanların siyaset ile olan ilişkisi başta Avrupa ülkeleri olmak üzere birçok ülkede geçmişte oldukça güçlü iken, bugün kent meydanlarının siyasal işlevi geri planda kalmış durumdadır. Kent meydanları, alışveriş merkezleri arasında kalan ve böylece siyasal işlevlerinden uzaklaşan mekânlar haline gelmektedir.
Makalenin temel araştırma sorusu, kent meydanlarının kentlerin yapısında önemli değişimlere neden olan gelişmelerden nasıl etkilendiğinin incelenmesidir. Bu kapsamda öncelikle kent meydanlarının kentlerdeki konumlanması ve işlevleri ele alınacak; meydanların tarihsel süreç içerisinde üstlendiği roller tartışılacaktır. Sonrasında kent meydanlarının işlevlerinin neo-liberal politikaların şekillendirdiği kentlerde nasıl değiştiği açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler

kamusal alan, kent, mekan, meydan

Kaynakça

• Alada, A. B. (2007). “ Küreselleşen Şehrin “Geleneksel Mahallesi’ne” Reddiye” Kent ve Politika Antik Kentten Dünya Kentine, Ayşegül Mengi (edt.). İstanbul: İmge Yayınları, s. 27-45.Alada, B. A. (2008) Osmanlı Şehrinde Mahalle, İstanbul, Sümer Kitapevi.
• Altınçekiç, S. vd., (2014). “Tarihsel Süreç İçinde Kent Kimliğinin Mekânsal Kalite Değerlendirmesi Üzerine Bir Araştırma (Taksim Meydanı)”. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 15(2). s. 132-148.
• Aslan, D. (2014). “Kent ve Meydanlar”. İTÜ Vakıf Dergisi, 63. s. 20-24.
• Aslanoğlu, R.A. (2000). Kent, Kimlik ve Kürselleşme, Bursa: Ezgi Kitapevi.
• Aykılıç, B. (2015). Kentsel Mekânlar Olarak Meydanlar (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bahçeci, H. I. (2017). Neoliberalizmin Kentsel Mekândaki Tezahürü Olarak Kentsel Dönüşüm, Journal Of International Management, Educational And Economics Perspectives, 5(1). s.36–47.
• Bauman, Z. (2013). Modernite, Kapitalizm, Sosyalizm Küresel Çağda Sosyal Eşitsizlik, F. Dorul Ergun (çev.), İstanbul: Say Yayınları.
• Bilgehan, G. (2006). “Kentsel Meydanların Dönüşümü”, (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bookchin, M. (1999). Kentsiz Kentleşme Yurttaşlığın Çöküşü ve Yükselişi, Burak Özyalçın (çev). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Cansever. T. (2016). Osmanlı Şehri, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Çınar, S. (2005). “Meydanlardaki Tarihi Değişimler ve Günümüze YansımalarI”, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 55(1). s. 113-121.
• Demir, Ş. ve Sesli, M. (2007). Kamusal Alan (Türkiye’de Kamusal Alan Kavramlaştırılmasının Muhtevası: Tektiplilik mi, Çoğulculuk mu?), Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 1, s.273-292.
• Ektiren, M. T. (2017). “Kent Meydanlarının Kent Kimliği İle İlişkisi”, Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi 10(2), s. 240-254.
• Erdönmez, E. (2014). “Kamusal Alanların Biçimlenmesi”, İTÜ Vakıf Dergisi, 63. s. 14-19.
• Erdönmez, M. ve Akaçık, A. (2005), “Kamusal Kent Mekânlarının Toplum İlişkilerindeki Etkileri”, YTÜ Mimarlık Fakültesi E- Dergi. 1(1), s. 67- 87.
• Giddens, A. (2014). Modernliğin sonuçları, (çev. Ersin Kuşdil) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Harvey, D. (2013b). Asi Şehirler Şehir Hakkından Kentsel Devrime Doğru, Ayşe Deniz Temiz (çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• İnalcık, H. ve Arı, B. (2005). “ Türk-İslam-Osmanlı Şehirciliği ve Halil İnalcık’ın Çalışmaları”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3(6). s.27-56.
• İnceoğlu, M. ve Aytuğ A. (2009). “Kentsel Mekânda Kalite Kavramı”, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi E- Dergisi, 4(3). s. 131-146.
• Kaftancı, G. (2000). “Avrupa’dan Örneklerle Meydan Kavramına Bir Yaklaşım”, Ege Mimarlık Dergisi, 34. s. 20-21.
• Keleş, R. (1989). Kent Bilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: İmge Yayınevi.
• Kılıçbay, M. A.(2000). Şehirler ve Kentler, Ankara: İmge Yayınları
• Kırbaş, F. U. (2017). “Neoliberalizmin Kent Üzerindeki Sosyo-Mekânsal Etkisi: Ankara Örneği”, (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi (Kent ve Çevre Bilimleri) Anabilim Dalı. Ankara.
• Lefebvre, H. (2016). Şehir Hakkı, (çev. Işık Ergüden), İstanbul: Sel Yayıncılık,
• Mutlu, A. (2018). “Çıkmaz Sokak Kent Kültürü”, Toki Haber Dergisi, 100. s.36- 38.
• Mutlu, A. (2017). “Neoliberalizm ve Kentleşme: Dün, Bugün ve Gelecek”, Kentsel Politikalar, Uluslararası Kentsel Politikalar Konferansı, KKTC
• Önal, Ş. (2014). “Kentsel Kamusal Mekânların Şahı Meydanlar”, İTÜ Vakıf Dergisi, 63, s. 9- 13.
• Önder, S. ve Aklanoğlu, F. (2002). “Kentsel Açık Mekân Olarak Meydanların İrdelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(29), s. 96-106.
• Özer, N. ve Ayten, A. (2005). “Kamusal Odak Olarak Kent Meydanları”, Planlama Dergisi, 3, s. 96-103.
• Sevinç, M. (1999). “Postmodernizm ve Kent”, Birikim Dergisi, 124. s.54-59.
• Şavklı, F ve Yılmaz, T. (2013). “Kent Meydanı Kullanım Nedenlerinin Antalya Cumhuriyet Meydanı Örneğinde İrdelenmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 14, s. 138-142.
• Tapan, M. (2014). “Meydanlar Üzerine Bazı Notlar ve Taksim Meydanı”, İTÜ Vakıf Dergisi, 63. s. 25-27.
• Tarlak, S. (2014). Mekân meselesine Bir Giriş, (s.11- 29), Merrifield, A. vd., Mekan Meselesi, İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Uğurlu, Ö. (2013). “Neoliberal Politikalar Ekseninde Türkiye’de Kentsel Mekanın Yeniden Üretimi”. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 47. s.2-12.
• Uzunçarşılı, C. (2011). “Kent Hakkı Yeniden Hayat Bulurken”, Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 9 (36), s. 31-55.
• Vardar, A. (1990). “Meydansız Kentler”, Planlama Dergisi, 8. s. 30-42.
• Çevrimiçi Bağlantılar:
• Anadolu Ajansı, “Mısır Devriminin Sessiz Tanığı: Tahrir Meydanı”, Çevrimiçi Bağlantı: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/-misir-devriminin-sessiz-tanigi-tahrirmeydani/734818, Erişim Tarihi: 29.09.2018.
• Bbc, “Gezi Parkı Eylemleri Protestolarda Gün Gün Neler Yaşandı”, Çevimiçi Bağlantı: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-44304326, Erişim Tarihi: 20.09.2018.
• Bbc, “Protesto Merkezleri Olarak Meydanların Tarihi”, Çevrimiçi Bağlantı: http://www.bbc.com/turkce/ozeldosyalar/2015/01/150106_vert_cul_meydanlar, Erişim Tarihi: 29.09.02
• Gazete Vatan, “Meydanlarda Demokrasi Nöbeti Sürüyor”, Çevrimiçi Bağlantı: http://www.gazetevatan.com/meydanlarda-demokrasi-nobeti-suruyor-973921gundem/. Erişim Tarihi: 20.09.2018.
• Mimarlar Odası, “Postmodernizm, Mekan ve Kent Tasarımı Üzerine”, http://www.mimarlarodasiankara.org/dosya/POST.pdf. Erişim Tarihi: 21.02.2020