Kemal Karpat and The Periodization of Ottoman History

Yıl 2020, Sayı: 2, 17 - 25, 15.12.2020

Cumali Bozpinar

Öz

There is no consensus on periodizing Ottoman history. However, it is generally accepted that the structures that dominated the Ottoman State can be understood most clearly by examining the XVIth century. This century is called the Classical Period or the Golden Age. In the Classical Period, centralist structures became dominant in the Ottoman society and all of its elements gained institutional character. The views put forward on periodizing Ottoman history can be grouped under two headings: Either depending on military performance, or traditional views that draw parallels between the quality and development of societies and the nature and development of humans. In the first, a historical period in the form of rise, stagnation and regression is made in parallel with the development of military performance. In the second, a historical process follows the order of growth, maturity and deterioration. Karpat, on the other hand, put forward the most systematic views on periodizing Ottoman history. Here, the distinct difference of Karpat's views is that he made statements covering the entire Ottoman history within the framework of the land regime (timar). Karpat’s modeling is an important contribution to the economic history literature. In the study, it is aimed to show the contribution of Karpat to the literature by using the comparative method and the literature review method

Anahtar Kelimeler

Ottoman History,, Periodization,, Kemal Karpat,, Timar,

Kemal Karpat ve Osmanlı Tarihinin Dönemlendirilmesi

Öz

Osmanlı tarihini dönemlendirme üzerine bir mutabakat bulunmamaktadır. Bununla birlikte Osmanlı Devleti’ne egemen olan yapıların zihniyet, iktisadi kurumlar, dinamikler ve çelişkileriyle birlikte en açık biçimde XVI. yüzyıl incelenerek anlaşılabileceği genel olarak kabul edilmekte olup bu yüzyıl Klasik Dönem veya Altın Çağ olarak adlandırılmaktadır. Klasik Dönem’de Osmanlı toplumuna merkeziyetçi yapılar egemen hale gelerek tüm unsurları ve kendini yeniden üretme biçimleri kurumsal niteliğine kavuşmuştur. Osmanlı tarihini dönemlere ayırma konusunda ortaya atılan görüşler temelde iki başlık altında toplanabilir: Ya askeri performansa bağlı olarak ya da toplumların niteliği ve gelişmesiyle insanın doğası ve gelişmesi arasında paralellik kuran gelenekçi görüşler. İlkinde askeri performansın gelişmesi paralelinde yükselme, duraklama ve gerileme şeklinde bir tarihsel dönemleme, ikincisinde ise büyüme, olgunluk ve bozulma sırasını izleyen bir tarihsel süreç ortaya çıkmaktadır. Karpat ise Osmanlı tarihini dönemlendirme konusunda en sistematik görüşleri ortaya koymuştur. Karpat’ın belirgin farklılığı toprak rejimi (tımar) çerçevesinde tüm Osmanlı tarihini kapsayacak şekilde açıklamalarda bulunmuş olmasıdır. Karpat’ın modellemesi iktisat tarihi literatürüne önemli bir katkı niteliği taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Tarihi, Dönemlendirme, Kemal Karpat, Tımar

Kaynakça

• Başkaya, F. (2007). Yediyüz (Osmanlı Beyliği’nden 28 Şubat’a: Bir Devlet Geleneğinin Anatomisi) (3. baskı). Ankara: Özgür Üniversite.
• Bozpinar, C. (2020). “Weberyan subjektif rasyonalite: Osmanlı iktisadi zihniyeti", Efil Journal. 3 (9). 126-45.
• Darling, L. T. (2002). “Another look at periodization in Ottoman history”, The Turkish Studies Association Journal. 26 (2). 19-28.
• Divitçioğlu, S. (2010). Asya Üretim Tarzı ve Osmanlı Toplumu-Marksist Üretim Tarzı kavramı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Erdost, M. İ. (2005). Asya Üretim Tarzı ve Osmanlı İmparatorluğunda mülkiyet ilişkileri. Ankara: Onur Yayınları.
• Genç, M. (2000). İltizam. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı islam ansiklopedisi (cilt 22, 154-8). Erişim https://islamansiklopedisi.org.tr/iltizam--vergi.
• Genç, M. (2003). Mâlikâne. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı islam ansiklopedisi (cilt 27, 516-8). Erişim https://islamansiklopedisi.org.tr/malikane.
• Hathaway, J. (1996). “Problems of periodization in Ottoman history: The fifteenth through the eighteenth centuries”, Turkish Studies Association Bulletin. 20 (2). 25-31.
• İnalcık, H. (2010). “Osmanlı tarihinde dönemler”, Doğu Batı. 51. 9-29.
• İnalcık, H. (2013). Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ: 1300-1600. (Çev. R. Sezer). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Karpat, K. H. (2015). “Osmanlı tarihinin dönemleri: Yapısal bir karşılaştırmalı yaklaşım”. (Çev. T. Küçükcan). İçinde Osmanlı ve dünya: Osmanlı Devleti ve Dünya tarihindeki yeri (5. baskı), (Ed.) K. H. Karpat. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Karpat, K. H. (2019). Osmanlı Devleti’nin kısa sosyal tarihi: Âyanlar bürokrasi demografi ve modernleşme. (Çev. M. Varol). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kaymak, M. ve Teoman, Ö. (2016). “The origins of the peculiarity of agrarian structures in Southeastern Anatolia: An assessment on Ottoman heritage”, Hacettepe University Journal of Economics and Administrative Scienses. 2 (34). 1-23.
• Oyan, O. (1998). Feodalizm ve Osmanlı tartışmaları. Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Oyan, O. (2016). Feodalizmden kapitalizme, Osmanlı’dan Türkiye’ye. İstanbul: Yordam Kitap.
• Özbek, N. (2015). İmparatorluğun bedeli: Osmanlı’da vergi, siyaset ve toplumsal adalet (1839-1908). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Özkaya, Y. (2014). Osmanlı İmparatorluğu’nda âyânlık (2. baskı). İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özvar, E. (1999). “Osmanlı tarihini dönemlendirme meselesi ve Osmanlı nasihat literatürü”, Divan. 2 (7). 135-51.
• Şahinöz, A. (2011). Neolitik’ten günümüze tarım ekonomi ve politikaları. Ankara: Turhan Kitabevi Yayınları.
• Yerasimos, S. (1980). Azgelişmişlik sürecinde Türkiye: Bizanstan Tanzimata, Tanzimattan 1. Dünya Savaşına, 1. Dünya Savaşından 1971'e. (Çev. B. Kuzucu). İstanbul: Gözlem Yayınları.