NEOLİBERALİZMİN ALTERNATİF BİR OKUMASI: ALMANYA’DAN LATİN AMERİKA’YA

Yıl 2022, Sayı: 6, 22 - 36, 29.12.2022

Mustafa Sarıkaya Hülya Ağcasulu

https://doi.org/10.53507/akademikdusunce.1186940

Öz

1929 krizinin yarattığı anti-liberal iklimdeki arayışlar kapsamında, kendilerini neoliberal olarak adlandıran bir grup Alman ekonomist, klasik liberalizme kıyasla ılımlı içeriğe sahip olan ve piyasa üzerinde devletin işlevlerine olan ihtiyacı merkeze alan fikirler ortaya koymuştur. Çoğunlukla Freiburg Okulu çatısı altında toplanan ve birçoğu ORDO dergisinde yer alan Alman ekonomistlerin fikirleri, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki Alman Ekonomik Mucizesinin mimarı olmuştur. Bu çerçevede neoliberalizm, 1970’lerin başına kadar, teorik ve politik açıdan günümüzde “sosyal piyasa ekonomisi” olarak da bilinen dönemin Alman kamu ve ekonomi politikalarıyla ilişkili bir anlama sahip olmuştur. 1973 yılından sonra Şili’de ABD destekli askeri darbe yönetiminin, Alman ekonomik büyümesinden feyz alarak gerçekleştirdikleri reformlarla beraber, neoliberalizm kavramında önemli bir dönüşüm ve anlam kayması yaşanmıştır. Neoliberalizm, Latin Amerika’da, Almanya’da ifade ettiği anlamdan uzaklaşarak, piyasaya üstün yapıcı nitelikler yükleyen ve devlet müdahalelerine neredeyse tamamen karşı olmayı içeren bir anlam kazanmıştır. Bu dönemden sonra Latin Amerika’da neoliberalizm kavramının Almanya ile ilişkilendirilmesi son bulmuştur. Dolayısıyla modern neoliberalizm, ilk olarak 1970’lerde Latin Amerika’da hayata geçirilen Chicago Ekolü fikir ve kuramlarıyla daha fazla benzerlik taşımaktadır. Ancak bazı çalışmalar, modern neoliberalizmin temellerini Alman neoliberalizmine dayandırmaktadır. Bu çalışmanın amacı, modern neoliberalizmin Mont Pelerin Cemiyeti’ndeki toplantılarda Alman neoliberalizmine sert eleştirilen yönelten isimlerin yer aldığı Chicago Okulu’nun fikirlerine dayandığını ve modern neoliberalizmin Alman neoliberalizmi ile birbirine rakip olan iki farklı ideoloji olduğunu ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

ORDO-liberalizm, Freiburg Okulu, Mont Pelerin Cemiyeti, Chicago Ekolü, Şili

AN ALTERNATIVE READING OF NEOLIBERALISM: FROM GERMANY TO LATIN AMERICA

Öz

Within the scope of the search for the anti-liberal climate created by the 1929 crisis, a group of German economists who call themselves neoliberal, have put forward ideas that have a moderate content compared to classical liberalism and centered the idea of the need for the functions of the state on the market. The ideas of German economists, mostly gathered under the umbrella of the Freiburg School and many of which appeared in the ORDO magazine, became the founder of the German Economic Miracle after the Second World War. In this context, neoliberalism, until the early 1970s, had a theoretical and political meaning related to the German public and economic policies of the period, which is now known as the "social market economy". There has been a significant transformation and shift in meaning in the concept of neoliberalism in Chile, where the reforms carried out by the US-backed military coup administration that is inspired by the German economic growth after 1973. Neoliberalism, in Latin America, has moved away from the meanings in Germany, and gained a meaning that includes superior constructive qualities to the market and almost completely against state interventions. After this period, the association of the concept of neoliberalism with Germany in Latin America came to an end. Modern neoliberalism thus bears more resemblance to the ideas and theories of the Chicago School, as it is first implemented in Latin America in the 1970s. However, some studies base the foundations of modern neoliberalism on German neoliberalism. The aim of this study is to reveal that modern neoliberalism is based on the ideas of the Chicago School, where there were names who criticized German neoliberalism in the meetings of the Mont Pelerin Society, and that modern neoliberalism is indeed two counter ideology competing with German neoliberalism.

Anahtar Kelimeler

Ordoliberalism, Freiburg School, Mont Pelerin Society, Chicago School, Chile

Kaynakça

• Boas, T. C. ve Gans-Morse, J. (2009). Neoliberalism: From New Liberal Philosophy to Anti-Liberal Slogan. Studies in Comparative International Development, 44(2), (ss.137-161). doi:10.1007/s12116-009-9040-5
• Davies, W. (2014). Neoliberalism: A Bibliographic Review. Theory, Culture & Society, 31(7-8), (ss.309-317). doi:10.1177/0263276414546383
• Dean, M. (2014). Rethinking Neoliberalism. Journal of Sociology, 50(2), (ss.150-163.) doi:10.1177/1440783312442256
• Dumenil, G. ve Levy, D. (2014). Neoli̇beral (Karşı) Devri̇m. A. Saad-Filho ve D. Johnston (Ed.), Neoliberalizm: Muhalif Bir Seçki. (2. bs., ss.25-41). İstanbul: Yordam Kitap.
• Ferguson, J. (2010). The Uses of Neoliberalism. Antipode, 41(s1), (ss.166-184). doi:https://doi.org/10.1111/j.1467-8330.2009.00721.x
• French, D. (2013). Hayek and Mises. R. Leeson (Ed.), Hayek: A Collaborative Biography: Part 1 Influences, from Mises to Bartley içinde , Archival Insights into the Evolution of Economics Series (ss. 80-92). London: Palgrave Macmillan UK. doi:10.1057/9781137328564_6
• George, S. (1999). A Short History of Neoliberalism. Transnational Institute (C. 24). Economic Sovereignty in a Globalising World. https://www.tni.org/en/article/short-history-neoliberalism, Erişim Tarihi: 08.09.2022.
• Gledhill, J. (2018). Neoliberalism. The International Encyclopedia of Anthropology. (ss.1-11). doi:10.1002/9781118924396.wbiea2073
• Hardin, C. (2014). Finding the ‘Neo’ in Neoliberalism. Cultural Studies, 28(2), (ss.199-221). doi:10.1080/09502386.2012.748815
• Hartwich, O. M. (2009). Neoliberalism: The Genesis of a Political Swearword. St Leonards, N.S.W.: The Centre for Independent Studies.
• Hasanov, J. (2012). Jeopolitik (Teorileri-Metodolojisi-Aktörleri-Tarihi-Karakteristiği-Kavramları). (F. Şammedov, Çev.) (1. bs.). İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Heywood, A. (2010). Siyasî ideolojiler: Bir giriş. Ankara: Adres Yayınları.
• Heywood, A. (2018). Siyaset. (F. Bakırcı, Çev.) (19. bs.). Ankara: BB101 Yayınları.
• Magness, P. W. (2018, 10 Aralık). The Pejorative Origins of the Term “Neoliberalism”. American Institute for Economic Research: AIER. https://www.aier.org/article/the-pejorative-origins-of-the-term-neoliberalism, Erişim Tarihi: 17.03.2022
• Oxford Learner’s Dictionaries. (t.y.). Neoliberalism. Oxford Learner’s Dictionaries. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/neoliberalism, Erişim Tarihi: 22.09.2022.
• Vanberg, V. J. (2004). The Freiburg School: Walter Eucken and Ordoliberalism (Working Paper No: 04/11). Freiburger Diskussionspapiere zur Ordnungsökonomik. https://www.econstor.eu/handle/10419/4343, Erişim Tarihi: 18.09.2022.
• Venugopal, R. (2015). Neoliberalism as concept. Economy and Society, 44(2), (ss.165-187). doi:10.1080/03085147.2015.1013356