Bilecik Mevlevîhânesi

Yıl 2013, Cilt: 8 Sayı: 1, 305 - 320, 23.07.2014

Hasan Adalıoğlu , Nizamettin Arslan

Öz

Bilecik (Ertuğrul) Hamîdiye Mevlevîhânesi, 1911-1917 ve 1925 yılları arasında kısa dönem faaliyet göstermiş bir tekkedir, yani bir zaviyedir. Balkanlar’ın Osmanlı Devleti’nin elinden çıkmasından sonra Yunanistan’daki Yenişehir-i Fenar Mevlevîhânesi yerine, Bursa Yenişehir’de bir Mevlevîhâne kurulmasına karar veriliyor. Fakat Bursa-Yenişehir’deki Mevlevîhâne inşaatı ikmal edilemiyor ve burada faaliyete geçirilemiyor. Bir süre sonra bu Mevlevîhânenin binası ve arsası satılarak, elde edilen gelir ile Bilecik (Ertuğrul) Sancağı merkezinde “Hamidiye Mevlevîhânesi” adıyla yeni bir bina inşa ediliyor. İlk ve son postnişini Muhammed Bahaeddin Dede’dir. Bahaeddin Dede, Bahariye Mevlevîhânesi’ne vekaleten, Hamidiye Mevlevîhânesine ise, asaleten şeyhlik yapmıştır. 1914 yılındaki Kanal Harekatı’na 2 dervişle birlikte katılmış ve daha sonra 1917 ve 1925’e kadar Bilecik Mevlevîhânesi şeyhliğini sürdürmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bilecik, Ertuğrul, Mevlevîhâne, Yenişehr-i Fenar Mevlevîhânesi.

The Mavlavihana of Bilecik

Öz

The Hamidiye Mavlavihana of Bilecik is a tekke (hospice), in other words a zaviye (zâwiyah), which has been active for a short period, between the years of 1911-1917 and 1925. After Ottoman Empire lost the Balkans, the establishment of a Mavlavihana in Bursa Yenişehir, instead of the Yenişehr-i Fenar Mavlavihana in Grecee has been decided. However the construction of the Mavlavihana in Bursa-Yenişehir couldn’t be completed so couldn’t function here in. Subsequently, the structure and the land of this Mavlavihana have been sold and with the income, a new Mavlavihana called as “Hamidiye Mavlavihana ” has been built in the center of the Bilecik (Ertuğrul) sanjak. The first and the last postnişin (the leader of the dervish lodge) is Muhammed Bahaeddin Dede. Bahaeddin Dede was the proxy sheik of the Mavlavihana of Bahariye and the permanent sheik of the Hamidiye Mavlavihana . He has joined to the First Suez Offensive with two dervishes then remained the sheik of the Bilecik Mavlavihana until 1917 and 1925.

Anahtar Kelimeler

Bilecik, Ertuğrul, Mavlavihana, Mavlavihana of Yenişehr-i Fenar.

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri BOA. (Başbakanlık Osmanlı Arşivi),C. NF. Dosya: 42, G.N: 2062
• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), İ.M.VL. Dosya 231/7986.
• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), MF. MKT 746/ 3, Belge 1-2-34BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), Y.PRK.MŞ, Dosya 5/23. BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), BEO. Dosya 1028/77042-1.
• BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), BEO. Dosya 1028/77042-2.
• BOA(Başbakanlık Osmanlı Arşivi), İ.EV. Dosya 22/2. BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), VGM. EV.MH.TİK. 00094/27.
• BOA, (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), Y.PRK. AZJ: Dosya:18, G. N. :15 BOA(Başbakanlık Osmanlı Arşivi), İ. DH. Dosya : 1171, G. N. :91533
• KMMA (Konya Mevlana Müzesi Arşivi)- 236-19. KMMA (Konya Mevlana Müzesi Arşivi)- 236-54. KMMA (Konya Mevlana Müzesi Arşivi)- 239-18. KMMA (Konya Mevlana Müzesi Arşivi)- 239-19. KMMA (Konya Mevlana Müzesi Arşivi)- 239-20. KMMA (Konya Mevlana Müzesi Arşivi)- 239-21. KMMA(Konya Mevlana Müzesi Arşivi)- 239-157. VGM (Vakıflar Genel Müdürlüğü) EV.MH. TİK.00094/83.
• VGM (Vakıflar Genel Müdürlüğü) DH. MKT. Dosya 689/48. 1-2-3. Kitap ve Makaleler Abdülbaki Nasır Dede, Defter-i Dervişân II, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Kütüphanesi, nr. 18112.
• Demirci Süleyman -Serdar Ösen (2012) “ Osmanlı Devleti’nin Balkanlardan Çekilmesi Sürecinde Mevlevîhânelerin Durumu: Yenişehir (Larissa) Mevlevîhânesi Örneği” SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ağustos, Sayı 26, ss.1-6.
• EMECEN Feridun, “Bilecik” mad. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1992. Cilt 6, ss. 154-156.
• Esrar Dede, (2000), Tezkire-i Şuara-yı Mevlevîye, Haz. İlhan Genç, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• GÖLPINARLI, A. (1983) Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlik, İnkılap Aka Kitabevi İstanbul.
• Hüdavendigar Salnamesi, Matbaa-ı Vilayet, İstanbul 1324, s. 348.
• Karpuz H. (2010) “Balkan Mevlevîhaneleri”, Akademik Sayfalar, Cilt 9, s. 7.
• Köstüklü Nuri (2002) “Vatan Savunmasında Gönül Erleri: Mücâhidin-i Mevleviyye Alayı”, X. Milli Mevlâna Kongresi (Tebliğler), 2-3 Mayıs Konya.
• Küçük Sezai (2003) Mevleviliğin Son Yüzyılı, Simurg Yayınları, İstanbul, s. 304.
• Mehmet Ziya (İhtifalci) (1328) Dersaadet’ten Konya’ya Seyahat, Vatan Matbaası, İstanbul.
• Müntehebât-ı Fahrî, Post-nişin-i Mevlevîhâne-i Bahâriye Hüseyin Fahreddin el-Mevlevî (2010), Hazırlayanlar:Mehmet AkkuşAbdülmecid İslamoğlu-Abdurrahman Adak, Mevlana Kültür ve Sanat Vakfı, Ankara.
• Sakıb Dede (1283) Sefine-i Nefise-i Mevlevîyan, Matbaa-yı Vehbi, c. II, Mısır.
• Şemseddin Sami, (1316), Kâmûsu’l-A‘lâm, Mihran Matbaası, İstanbul.
• Tarih Çevirme Kılavuzu, TTK, web sayfası. TUNALI A. Bilgin (2005), “Eyüb-Bahariye Mevlevîhâne si Hakkında Aile ve Yakın Çevreden Derlenen Anılar”, Tarihi Kültürü ve Sanatıyla Eyüp Sultan Sempozyumu IX, Tebliğler, Mayıs İstanbul.
• UZEL, N. İstanbul’da Mevlevi Tekkeleri, http://www.facebook.com/ Mevlana ÜNVER, A. Süheyl (Tarihsiz) Osmanlı İmparatorluğu Mevlevîhâneleri ve Son Şeyhleri. YÜCER, H. Mahmud (2004) Osmanlı Toplumunda Tasavvuf(19 yy), İnsan Yayınları, İstanbul.