Türkiye'de 1980 Sonrası Uygulanan IMF Destekli İstikrar Programlarının Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi

Yıl 2010, Cilt: 5 Sayı: 2, 37 - 58, 12.08.2014

İlyas Karabıyık , Metin Uçar

Öz

Ekonomik faaliyetlerin makroekonomik amaçları; fiyat istikrarı ve tam istihdamı sağlamak, sürdürülebilir bir büyüme hızına ulaşmak, ödemeler dengesini korumak ve adil gelir dağılımını gerçekleştirmektir. Gelişmekte olan ülkelerde görülen enflasyon, işsizlik ve ödemeler dengesi güçlükleri gibi yapısal sorunlar iktisadi dalgalanmalarla birlikte daha önemli hale gelmektedir. Bu sorunların giderilmesi istikrar programlarının uygulanmasını gündeme getirmektedir. Ekonomik krizden bir an önce çıkmak isteyen ve makroekonomik dengeleri kurmakta güçlük çeken bu ülkeler, dış kaynak ihtiyacı nedeniyle IMF ile işbirliği yapmak zorunda kalmakta ve IMF destekli istikrar programları uygulamaktadırlar. Türkiye'de bu durumla sıkça karşılaşan ülkelerden biridir. Bu çalışmada 1980 sonrası Türkiye'de uygulamaya konulan IMF destekli istikrar programlarının ekonomik değişkenler üzerindeki etkisi baz alınarak 1980–2010 arası dönemin durum tespiti yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İstikrar, IMF istikrar programları, ekonomik denge

Economical Evaluation Of IMF Based Stability Programs Implemented After 1980 in Turkey

Öz

Macroeconomic objectives of economic activities are providing price stability and full employment, reaching a sustainable growth rate, maintaining the balance of payment and achieving a fair distribution of income. Structural problems seen in developing countries such as inflation, unemployment and difficulties in balance of payment become more important along with the economic fluctuations. Overcoming of these problems raises the implementation of the stabilization programs. These countries, who want to leave from economic crisis rapidly and have difficulties to establish macroeconomic stability, have to cooperate with IMF and have to implement IMF supported stability programs because of the need of external recourses. Turkey is one of the countries which encountered this situation frequently. In this study, a due diligence will be made during the period between 1980 and 2010 thereby taking the impact of stability programs supported by IMF on economical variables applied on Turkey after 1980s as a basis.

Anahtar Kelimeler

Stability, IMF stability programs, economic balance

Kaynakça

• ALSANCAKLI, Ayhan (2001), “Kasım ve Şubat Krizleri, Yeni Ekonomik Program ve Geleceğe Dönük Beklentiler”, Türkiye ve Siyaset, Ankara, 4 Eylül-Ekim, s.19-28.
• AYDIN, Bahadır (1998), “İstikrar Politikaları, Yapısal Uyum Programları: İktisat Politikaları”, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, Yıl:13, S.146, Mayıs, s.52-64.
• BAŞKAYA, Fikret (2000), Kalkınma İktisadının Yükselişi ve Düşüşü, İmge Kitabevi, Ankara.
• BAYRAKTUTAN, Yusuf ve Özkaya, M. Hilmi (2002), “IMF İstikrar Politikalarının Doğu Asya'da Ekonomik Performans Sonuçları”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.3, İzmit, C.1, s.1-18.
• BSB, (2008), Kavşağında Türkiye: Siyaset, İktisat ve Toplum, İstanbul, Yordam Kitap Basın ve Yayın Tic. Ltd. Şti.
• ÇİFTÇİOĞLU, Serhan (1994), “Türkiye Ekonomisindeki Krizin Rasyonel Beklentiler Yaklaşımı ile Analizi”, Ekonomik Yaklaşım, C. 5, S. 12, Ankara, s.15-34.
• DEMİR, Osman (1997), Ekonomide Devlet,SPK Yayın no: 71. Ankara.
• DOĞAN, Seyhun (1996), Uluslararası Para Fonu (I.M.F.) Destekli İstikrar Programları ve 1980 Sonrası Türkiye Uygulamaları, İstanbul Üniversitesi SBE, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) , İstanbul.
• DPT, (2007), Ekonomik ve Sosyal Göstergeler (1950-2006), DPTYayınları, Ankara, Mart.
• EKER, Aytaç, Altay, Asuman, Sakal, Mustafa (2004), Maliye Politikası, Kanyılmaz Matbaası, İzmir.
• ERDOST, Cevdet ve Berksoy, Taner (1982), “IMF, İstikrar Politikaları ve Türkiye”, Ekonomik Yaklaşım Dergisi, C.3, S.7, Ankara, s.41-67
• EROĞLU, Ömer ve Albeni, Mesut (2002), Küreselleşme, Ekonomik Krizler ve Türkiye, Bilim Kitabevi Yayınları, Isparta, Haziran.
• GÖKÇEN, Ahmet (2010), “Türkiye'de İktisat Politikalar ve Ekonomik Gelişme”, http://ahmetgokcen.org/pdf/8.pdf 01.02.2010.
• KARLUK , Rıdvan (1997), Türkiye Ekonomisi, 5.bsk., Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul.
• KARLUK, Rıdvan (2007), Cumhuriyetin İlanından Günümüze Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm, Gözden geçirilmiş 11. baskı, Beta, İstanbul.
• KEPENEK, Yakup ve Yentürk, Nurhan (2000), Türkiye Ekonomisi, 11.bs., Remzi Kitabevi, İstanbul.
• KHAN, Mohsin S. and Kınight, Malcolm D. (1982), “ SameTheoretical and Empirical Issues Relating to Economic Stabilization in Developing Countries”, World Development, Vol: 10, No(Issue):9, September, pp.709-730.
• Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, http://www. bumko.gov.tr 02.04.2010. Mali ik %20Gstergeler /Temel%20Ekonomik%20Göstergeler Temel%20Ekonomik%20 Göstergeler. xls06.04.2010.
• Maliye Bakanlığı, Yıllık Ekonomik Rapor 2009, Ankara, 2009.
• PAKDEMİRLİ, Ekrem (2002), Cumhuriyet Döneminin Ekonomik Büyüklükleri (19232001), TOBB Yayınları, Ankara.
• PARASIZ, İlker (2001), Enflasyon, Kriz-ayarlamalar, Ezgi Kitabevi, Bursa.
• SEYİDOĞLU, Halil (1992), Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük, Güzem Yayınları No: 4, Ankara, 1992.
• SEYİDOĞLU, Halil (2003), “Uluslararası Mali Krizler, IMF Politikaları, Az Gelişmiş Ülkeler, Türkiye ve Dönüşüm Ekonomileri”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, C.4, S.2, İstanbul Temmuz ,s.141-156.
• STIGLITZ, Joseph E., (2002), Küreselleşme Büyük Hayal Kırıklığı, Türkçesi: Arzu Taşçıoğlu, Deniz Vural, Plan B Yayınları, İstanbul.
• ŞAHİNKAYA, Serdar (1993), “ İstikrar Programları Üzerine Bazı Gözlemler ve Yeni İktisat Politikası Yaklaşımı”, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, C.18, S. 157, Ankara, s.19.
• TCMB, (2010), Türkiye'nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı, http://www. tcmb.gov.tr/ yeni/duyuru /eko_program/ program. pdf 03. 04..2010.
• TÜİK, (2009), İstatistik Göstergeler (1923-2008), TÜİK Yayınları No: 3361, TÜİK Matbaası, Ankara, Aralık.
• TÜREL, Oktar (1984), “Ekonomik İstikrar Programlarına Genel Bir Bakış”, Türkiye'de ve Dünyada Yaşanan Ekonomik Bunalım içinde.(İlhan Tekeli,vd), Yurt Yayınları, Ankara.
• ULUSOY, Ahmet (2007), Maliye Politikası, Üçyol Kültür Merkezi Yayınları, Trabzon.
• ZABCI, Filiz (2007), Dünya Bankası Yanılsamalar ve Gerçekler, Yordam Kitap, İstanbul.