Sovyet Rusya’nın Dağılmasından Sonra Kafkasya’da Kimlik Problemi

Yıl 2007, Cilt: 2 Sayı: 1, 329 - 345, 05.09.2014

Mehmet Alpargu , Enis Şahin

Öz

Etnik olarak dünyanın en kozmopolit bölgelerinden biri olan Kafkasya, 1990 yılında Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra yeni bir safhaya girmiştir. 70 yıldan beri “sovyet vatandaşı” olan Kafkasya halkları, bu tarihten sonra kendilerini “ne” olarak kabul edeceklerdi? Bu bölgede bulunan ellinin üzerindeki unsur, kendi kimliklerini ifade edebilecekleri devletlerine kavuşabilecekler miydi? Bu soruya olumlu cevap vermek mümkün değildir. Zira hakikatte değişen sadece bir isim değişikliği idi. Yeni kurulan Bağımsız Devletler Topluluğu, bölgedeki etkisini devam ettirmek istiyordu. Kafkasya’nın kuzeyindeki unsurlar hala, bağımsızlıkları için uğraş verirken, güneyindeki unsurlar Rusya’nın gölgesinde Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan devletlerini kurarak bağımsızlıklarına kavuşmuşlardı. Fakat bu Karabağ, Çeçenistan ve Abhazya meseleleri gibi yeni kimlik problemlerini de beraberinde getirmişti. Rusya ise bu meselelere karışmamak şöyle dursun, yeni yeni problemler ihdas etmekten geri durmuyordu. İleriye dönük olarak Kafkasya’da kimlik problemlerinin çözümü, söz konusu bu unsurların kendi kendilerini yönetmelerine imkân verilmesi ya da bu imkânın bu unsurlar tarafından elde edilmesiyle mümkün olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kafkasya, Kafkaslar, Sovyet Rusya, Rusya, Rusya Federasyonu, Etnik gruplar, Kimlik

Kaynakça

• ALPARGU, Mehmet, (1998) “İkinci Dünya Savaşı’nda Sovyetlerin Kafkasya’daki Tehcir (Sürgün) Uygulamaları”, Altıncı Askerî Tarih Semineri Bildirileri I, İkinci Dünya Harbi ve Türkiye, Ankara.
• AYDIN, Mustafa, (June 2000) New Geopolitics of Central Asia And the Caucasus, Causes of Instability And Predicamenet, Ankara.
• BAYIR, Emre, (Sonbahar 1999) “Fars Milliyetçiliğinin Gelişimi ve Güney Azerbaycan’da Millî Direniş Hareketi”, Avrasya Dosyası, İran Özel.
• BLACK, Jan Knippers, (May 2000) “Ethnic Conflict and Pipeline Politics in the Caucasus”, USA Today (Periodical), vol. 128/no. 2660.
• BÖLÜKBAŞI, Süha, (2001) “Nation-Building in Azerbaijan: The Soviet Legacy and the İmpact of the Karabakh Conflict”, Identity Politics in Central Asia And the Muslim World, Nationalism, Ethnicity and Labour in the Twentieth Century, Edited by Willem Van Schendel and Erik J. Zürcher, London-Newyork.
• DUGIN, Aleksandr, (2004) Rus Jeopolitiği, Avrasyacı Yaklaşım, İstanbul.
• GÖL, Ayla, (2002) “Azerî Ulusal Kimliğinin Yapılandırılmasındaki Sorunlar”, Bağımsızlıkların 10. Yılında Türk Cumhuriyetleri, Editörler: Emine Gürsoy-Naskali, Erdal Şahin, Haarlem, Hollanda.
• HEWITT, George, (June 2001) “Conflict in the Caucasus”, Asian Affairs, London, vol, 32.
• HUSEYNOV, Rauf A., (1998) “Ethnic Situation in the Caucasus”, Caucasus: War and Peace, The New World Disorder and Caucasia, Edited by Mehmet Tütüncü, Harlem, Nedherlands.
• İBRAHİMLİ, Haleddin, (2001) Değişen Avrasya’da Kafkasya, Ankara.
• İBRAHİMOV, A., ÖZÖZEN, S., (2002) “Sovyet Sonrasında Yeni Bağımsız Türk Cumhuriyetleri: Sorunlar ve Gerçekler”, Bağımsızlıkların 10. Yılında Türk Cumhuriyetleri, Editörler: Emine Gürsoy-Naskali, Erdal Şahin, Harlem, Hollanda.
• Kafkasya Konfederasyonu, Vesikalar ve Materyaller, (1937) Kafkasya Konfederasyonu Neşriyatı, No. 2, Paris.
• KANBOLAT, Hasan, (Temmuz 2000) “Rusya Federasyonu’nun Güney Kafkasya’daki Askerî Varlığı ve Gürcistan Boyutu”, Stratejik Analiz, I/3.
• MATTEEVA, Anna, (1999) The North Caucasus, Russia’s Fragile Borderland, London.
• MATVEEVA, Anna, (2002) The South Caucasus: Nationalism, Conflict and Minorities.
• NESİBLİ, Nesib, (İlkbahar 2001) “Azerbaycan’ın Millî Kimlik Sorunu”, Avrasya Dosyası, Azerbaycan Özel.
• ÖZBEK, Nadir, (Kış 1996) “Rus Dış Politikasında Yeni Yönelimler ve Türk Cumhuriyetleri”, Avrasya Dosyası, Rusya Kafkasya Özel.
• ÖZDAĞ, Muzaffer, (Kış 1996) “Türk-Rus İlişkilerinin Geleceği”, Avrasya Dosyası, Rusya Kafkasya Özel.
• SOLTAN, Elnur, (2003) “Azerbaycan Cumhuriyeti ve Azerbaycan Kimliği Üzerine Düşünceler”, 21. Yüzyılda Türk Dünyası Jeopolitiği, Muzaffer Özdağ’a Armağan, c. III, Ankara.
• SWIETOCHOWSKI, Tadeusz, (2000) Rusiya ve Azerbaycan, Serhadyani Bölge Keçid Dövründe, Bakû.
• TAVKUL, Ufuk, (2002) Etnik Çatışmaların Gölgesinde Kafkasya, İstanbul.
• TISKOV, V. A., FİLİPPOVA, E. İ., (2000) Eski Sovyet Ülkelerinde Etnik İlişkiler ve Sorunlar, Kuzey Kafkasya, Yıllık Rapor 1998, Ankara.
• WALKER, Edward W., (1999-2000) Russia’s Soft Underbelly: The Stability of Instability in Dagestan, Berkeley.