Mâni ve Bilmecelerimizde Geçen Meyve Adlarının Türkçe'deki Kullanımları Üzerine Bazı Tespitler

Yıl 2006, Cilt: 1 Sayı: 1, 139 - 168, 29.09.2014

Mehdi Ergüzel

Öz

Bu yazıda mâni ve bilmecelerimizdeki meyve adları Türkçedeki kullanımı bakımından incelenmiştir. Mâniler sözlü edebiyatımızın en güzel örnekleri arasındadır. Bilmeceler de bazı bakımlardan mâniyi andıran nükteli, düşündüren, eğlendiren dörtlüklerdir. Dilin incelikleri araştırılırken sözlü edebiyat ürünlerine de yer verilmelidir. Biz de bu çalışmamızda söz konusu manzumelerin Türkçe bakımından hangi özellikleri taşıdığını araştırdık. Mânilere ve bilmecelere, içlerinde yer alan “meyve” kelimesinin geçiş tarzları açısından yaklaştık. Meyve kavramının tarihi metinlerden günümüze kadar gösterdiği çeşitlilik üzerinde durduk. Sonra yaşayan Türk şivelerindeki meyve adlarına temas ettik.Daha sonra bu manzumelerde geçen meyve ile ilgili kavramların kullanım tarzlarını ele aldık.Meyvelerin renkleri,tatları ,kokuları,şekilleri,yetiştiği yerler ve diğer özellikleri ile ilgili olarak bu şiirlerdeki kullanım tarzlarına dikkat ettik,tasnifler yaptık.Bunların kelime grupları içindeki geçişlerini sunduk.Bu çalışma ile kültürümüzün zenginliklerinden birisinin Türkçede ifade ettiği değer anlaşılmaya çalışıldı.

Anahtar Kelimeler

Mâni ve bilmece, meyve kavramı, Türkçedeki gelişimi, mâni ve bilmecelerde meyve