Ulus-Devlet İnşa Sürecinde Kadınların Siyasal Hakları: Türkiye’de Seçme-Seçilme Haklarına İlişkin Tartışmalarda Sömürgecilik Sonrası Söylemin İzleri

Yıl 2015, Cilt: 10 Sayı: 2, 109 - 127, 02.12.2015

Elif Gazioğlu Terzi

https://doi.org/10.17550/aid.28218

Cited By: 2

Öz

Ulus-devlet inşa süreçlerinde kadınların siyasal haklarına yönelik iki temel tutum gözlenir. Bunlardan ilki, kadınların vatandaşlıktan dışlandıkları ve kamusal mevcudiyetlerinin sınırlandırıldığı yaklaşımdan beslenirken; ikincisi, kadınları erkeklerle eşit vatandaşlar olarak kabul eder. Bu çalışma, 1934 yılındaki genç Türkiye siyasetinde egemen olan yaklaşımın, daha çok sömürgecilik sonrası kurulan ulus-devletlerde gözlenen, kadınların eşit vatandaşlar olarak kabul edildiği yaklaşıma yakınlığını ortaya koyarken, bu yaklaşımın çoğunlukla, kadınların hak mücadelelerini görmezden gelen ve onları ulus-devlet inşa sürecinden dışlayan “kadınsız” bir bağlamda gerçekleştiğine işaret etmektedir. Makale, Türkiye’de kadınların seçme ve seçilme haklarının tanındığı tarih olan 5 Aralık 1934’teki meclis tartışmalarını incelemekte ve bu tartışmalara hâkim olan söylemleri mercek altına almaktadır. Nihayetinde çalışma, Türkiye’de ulus-devletin inşa ettiği toplumsal cinsiyet rejimine meşruiyetini sağlayan söylem ile sömürgecilik sonrası söylem arasındaki benzerliklere ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ulus-Devlet , Toplumsal Cinsiyet , Kadınların Siyasal Hakları , Sömürgecilik Sonrası Söylem

Kaynakça

• Agozino, B. (2014). Revolutionary African women: A review essay of the women’s war of 1929: A history of anti-colonial resistance in Eastern Nigeria. The Journal of Pan African Studies, 7 (3), 282-293.
• Alpaslan, E. (2013). 1923-1950 dönemi Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Maraş milletvekilleri ve siyasi faaliyetleri. Yayın- lanmamış Doktora Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversi- tesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı.
• Anderson, B. (1991). Imagined communities: Reflections on the origin and spread of nationalism. London: Verso.
• Anderson, B. (2007). Hayali cemaaatler. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Bayrak, B. (2007). Meclis tutanakları ışığında Türk Medeni Kanunu değişikliği. Hukuk Gündemi, 8, 53-56.
• Chadya, J. M. (2003). Mother politics: Anti-colonial nationalism and the woman question in Africa. Journal of Women’s History, 15 (3), 153-157.
• Chatterjee, P. (1994). Whose imagined community? Mapping The Na- tion (ss. 214-225). London: Verso.
• Chaudhuri, M. (1999). Gender in the making of the Indian Nation-Sta- te. Sociological Bulletin, 48, 113-133.
• Connell, R. W. (1987). Gender and power: Society, the person and sexual politics. Cambridge: Polity Press.
• Cook, J. A., & Fonow, M. M. (1990). Knowledge and women`s inte- rests: Issues of epistemology and ethodology in feminist rese- arch. Feminist research method: Exemplary reading in the soci- al sciences (ss. 69-93). London: West Press.
• Durakbaşa, A. (2000). Halide Edib, Türk modernleşmesi ve feminizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Enloe, C. (1989). Bananas, beaches and bases - Making feminist sen- se of international politics. Berkeley: University of California Press.
• Gazioğlu, E. (2010). Mobilizing for women’s organizations women activists’ perceptions of and women’s organizations in Turkey. Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of York, Centre For Women’s Studies.
• Enloe, C. (2013). Feminizm, milliyetçilik ve militarizm. Vatan millet kadınlar (ss. 189-212). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kaminsky, A. (2007) Another site of globalization: “Woman” as symbol of nation and diaspora in Martin (Hache). Gender and globalization in Latin America : 10th anniversary of the nordic network haina (1996-2006) (ss. 165-170). Göteborg University Press: Göteborg.
• Jaggar, A. M. (2008). The social sciences. Just methods: An interdis- ciplinary feminist reader (ss. 34-39). London: Paradigm Publis- hers.
• Leonhardt, A. (2013). Between two jailers: Women ‘s experience during colonialism, war, and independence in Algeria. Anthos, 5 (1), 42-54. Erişim tarihi: 12 Haziran 2015, http://pdxscholar.library. pdx.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1031&context=anthos
• Mayer, T. (2000). Gender ironies of nationalism: Setting the stage. Gender ironies of nationalism: Sexing the nation (ss. 1-22). London: Routledge.
• McClintock, A. (1995). Imperial leather: Race, gender and sexuality in the colonial contest. London: Routledge.
• McDowell, L. (1999). Gender, identity and place: Introducing feminist geographies. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• McClintock, A. (1993). Family feuds: Gender, nationalism and the fa- mily. Feminist Review, 44, 61-80.
• Omar, K. (2004). National symbolism in constructions of gender: Transformed symbols in post-conflict states. Seton Hall Journal of Diplomacy and International Relations, 49-67.
• Phillips, A. (1995). Demokrasinin cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Riedner, R. (2013). Lives of in-famous women: Gender, political eco- nomy, nation-state power, and persuasion in a transnational Age. JAC: A Journal of Rhetoric, Culture & Politics, 33, 645-670.
• Sancar, S. (2014). Türk Modernleşmesinin cinsiyeti - Erkekler devlet kadınlar, aile kurar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sezer, A. (1998, Özel sayı). Türkiye’deki ilk kadın milletvekilleri ve meclisteki çalışmaları. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XIV: 42, 889-905.
• Unanimous. (1776) Declaration of Independence. American Cong- ress. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2015, http://www.constitution.org/ us_doi.pdf
• Ünal, S. (2014). Türk kadınının seçme ve seçilme hakkını kazanma- sı ve basın. Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume, 9 (7), 525-559.
• Vickers, J. (2008). Gendering the hyphen: Gender dimensions of mo- dern nation-state formation in Euro-American and Anti- and post-colonial contexts. Gendering the nation-state Canadian and comparative perspectives (ss. 21-45 ). Vancouver: UBC Press.
• Westkott, M. (1990). Feminist criticism of the social sciences. Femi- nist research method: Exemplary reading in the social sciences (ss.58-69). London: West Press.
• Yaramış, F. (2012). Türkiye Büyük Millet Meclisi I. Döneminde (23 Nisan 1920-1 Kasım 1922) çıkarılan adli, sosyal, kültürel ka- nunlar ve bu kanunların müzakerelerinde muhalefet. Yayınlan- mamış Yüksek Lisans Tezi. Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bi- limler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı.
• Zihnioğlu, Y. (2003). Kadınsız inkılap Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası, Kadın birliği. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Zürcher, E. J. (2004). Modernleşen Türkiye’nin tarihi. İstanbul: İleti- şim Yayınları.
• 12.1934 Tarihli Meclis Tutanakları
• TBMM ZC, C. 2, İ. 12, s. 83.
• TBMM ZC, C. 2, İ. 12, s. 82.
• TBMM ZC, C. 2, İ. 12, s. 83.
• TBMM ZC, C. 2, İ. 12, s. 83.
• TBMM ZC, C.1, İ. 7, ss. 322- 344.
• 12.1934 Tarihli Mektup
• TBMM ZC, c.25, İ. 4, s. 90.