Deleuze ve Guattari’de Öznenin Şizoanalitik Özgürlüğü ve Arkaplanı

Yıl 2017, Cilt: 12 Sayı: 1, 135 - 154, 15.04.2017

Ömer Say

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.286896

Öz

Deleuze ve Guattari öznenin özgürlüğünü, onun
kendisi olarak, hiçbir temsil sistemine boyun eğmeden var olmasıyla açıklar.
Çünkü temsil, kendisi dışında olan bir şeye ihtiyaç duymaktadır. Öznenin
özgürlüğü için insan üzerinde hâkimiyet kuran rejimlere yönelik Marx’ın
kapsamlı eleştirisi Deleuze ve Guattari için bir başlangıç oluşturur. Ancak
Marx’ın Platon’dan beri devam eden kronolojik zaman anlayışı içinde diyalektiği
benimsemiş olması da eleştirilmesi gereken durumdur. Bu bakış açısı aslen
Deleuze’un felsefi yaklaşımında biçimlenmiştir. O, Platon’dan beri devam eden
idealizme karşıt olarak fark kavramını bir kendilik olarak materyalist bir
düşünce içinde tasarlar. Zira pozitif fark, onu düşünülebilir olmasını
sağlayabilecek herhangi bir bağı dışlar. Öznenin varlığını da özgürce kendisinin
oluşturması üzerine kurar. Oysa psikanaliz bu temsilci düşünceyi ailede ödipus
kompleksi aracılıyla yeniden kurmuştur. Psikanalizdeki temsilci yaklaşım yerine
şizofrenik süreç içindeki serbest çağrışımlar Deleuze ve Guattari için insan
özgürlüğü için tercih edilmelidir. 

Anahtar Kelimeler

Deleuze ve Guattari, şizonanaliz, şizoanalitik toplumsallık, fark

Schizoanalytic Liberty of Subject in Deleuze and Guattari and Its Background

Öz

Deleuze and Guattari describe liberty of subject as itself existing to be unsu- bordinated to any representational system. Because representation needs to be related to something else out of itself. For the liberty of subjects, Marx’s extensive criticism of the regimes dominating over human beings gives a base for Deleuze and Guattari in their thoughts. Nevertheless Marx’s adoption of dialectics as part of the chronological time understanding since Plato deserves criticism for them as well. Deleuze contrives “difference” as a term that is itself in the materialistic thought opposing idealism since Plato, as positive difference rejects any linkage that makes it idea. In Deleuze’s viewpoint, identity of being establishes itself on free desire. However, psychoanalysis establishes representational system in family through Oedipus comp- lex. According to Deleuze and Guattari, for human liberty, free associations during schizophrenic processes must be preferred instead of representational approach in psychoanalysis.

Anahtar Kelimeler

Deleuze and Guattari, Psychoanalysis, Psychoanalitic Commu- nity, Difference

Kaynakça

• ALTHUSSER Louis, (2006), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Çev.: Alp Tümertekin, İstanbul, İthaki Yayınları.
• BUCHANAN Ian, (2014), Deleuze ve Guattari’nin Anti-Ödipus’u, Çev. Fahrettin Ege-Hakan Erdoğan, Ankara, Bilim ve Sosyalizm Yayınları.
• BOGUE Ronald, (2013), Deleuze ve Guattari, Çev.: İsmail Öğretir-Ali Utku, İstanbul, Otonom Yayıncılık.
• CHOAT Simon, (2014), Deleuze, Marx ve Felsefenin Politikleşmesi, Özgürleşme Makineleri ve Marx, Der: Dhruz Jain, Çev: Aslı İkizoğlu, İstanbul, Otonom Yayıncılık.
• DELEUZE Gilles, (2015), Anlamın Mantığı, Çev: Hakan Yücefer, İstanbul, Norgunk Yayıncılık.
• DELEUZE Gilles, (2014) Difference and Repetition, Trans: Paul Patton, London, Bloomsbury Academic.
• DELEUZE Gilles, GUATTARİ Félix, (2014a) Anti-Ödipus, Kapitalizm ve Şizofreni 1, Çev: Fahrettin Ege- Hakan Erdoğan-Mustafa Yiğitalp, Ankara, Bilim ve Sosyalizm Yayınları.
• DELEUZE Gilles, GUATTARİ Félix, (2014b) A Thousand Plateaus Capitalism and Schizophrenia, Trans: Brian Massumi, London, Bloomsbury Academic.
• DELEUZE Gilles PARNET Claire, (1990), Diyaloglar, Çev: Ali Akay, İstanbul, Bağlam Yayınları.
• FOUCAULT Michel, (2005), Özne ve İktidar, Çev.: Işık Ergüden- Osman Akınhay, İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• GRAMSCI Antonio, (1986), Hapishane Defterleri: Seçmeler, Çev: Kenan Somer, İstanbul, Onur Yayınları.
• HOLLAND Eugene W. (2013), Deleuze ve Guattari’nin Anti-Oedipus’u Şizoanalize Giriş, Çev: Ali Uku-Mukadder Erkan, İst., Otonom Yayıncılık.
• HORKHEIMER Max, (2005), Geleneksel ve Eleştirel Kuram, Çev. Mustafa Tüzel, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• JAIN Dhruv, (2014), Sermaye, Kriz, Manifestolar ve Son Olarak Devrim, Özgürleşme Makineleri ve Marx, Der: Dhruz Jain, Çev: Aslı İkizoğlu, İstanbul, Otonom Yayıncılık.
• KILIÇ Sinan, (2013), Deleuze-Guattari: Şizoanaliz Yaratıcı Bir Fark ve Arzu Ontolojisi, Ankara, Sentez Yayıncılık.
• TYNAN Aidan, (2014), AntiÖdipus’un Marx’ı, Özgürleşme Makineleri ve Marx, Der: Dhruz Jain, Çev: Aslı İkizoğlu, İstanbul, Otonom Yayıncılık.