AHİLİĞİN TÜRK KALİTE YÖNETİM SİSTEMİNE ETKİSİ

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 1, 351 - 368, 30.04.2018

Buket Karatop , Cemalettin Kubat

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.298871

Öz

Armand Vallin Feigenbaum’un 1957’de yayınladığı makalesinde Toplam Kalite Yönetimi (TKY) dünyada ilk kez duyulmakla birlikte, 1300’lü yıllarda Anadolu’da Türkler tarafından kalite yönetiminin bugün kazandığı anlamdan daha kapsamlı bir şekilde kullanıldığı bilinmektedir. Bu sistemin adı; Ahiliktir. 13-20. yüzyıl arasında Anadolu Türklerine özgü üretim ve ticarette kullanılan, sosyal hayatı düzenleyen sistem olan Ahilik, TKY’nin bir adım ötesine geçerek, meslek etiği konusunda kesin kurallar koymuş; aynı zamanda toplumun huzurunu sağlama konusunda tedbirler almış, toplumu etik davranışa yönlendirmiştir. TKY Ishikawa tarafından “yönetimde bir düşünce devrimi” olarak nitelendirilmekle beraber bu devrimin ilk önce 13. yüzyılda Anadolu’da gerçekleştirildiğini söyleyebiliriz. Hatta TKY de konu edilmeyen, ancak Ahilik Sisteminde kullanılan birçok ilke bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı; kalite yönetimi sisteminin dünyada ilk kez Anadolu’da Türkler tarafından kullanıldığını, geliştirildiğini bilimsel kanıtlarla desteklemek, Ahilik sisteminden hareketle Türk Kalite Yönetim Sisteminin (TrKYS) tanınmasını sağlayarak günümüz kalite yönetim sistemlerinin gelişmesine katkı sağlamak ve TrKYS prensiplerini ortaya koymaktır. 

Anahtar Kelimeler

TKY, Kalite Yönetim Sistemi, Ahilik, Türk Kalite Yönetim Sistem

Akhi Order’s Effect on Turkish Quality Management System

Öz

Although the paper of Armand Vallin Feingenbaum was the first study about Total Quality Management (TQM) in 1957, there were some quality management applications that were more comprehensive than modern TQM at 1300’s years in Anatolia which is known as Akhi orders. Akhi Orders were established by Anatolian Turks between 13th and 20th centuries. It was implemented in manufacturing, trade and social life and going beyond TQM as having strict rules on professional ethics.  At the same time these Akhi orders had precautions about tranquility of the society and directed people to ethical behavior. Although TQM is called “a thought revolution in management” by Ishikawa, it can be argued that this revolution had emerged first back in 13th Century in Anatolia. Yet, in Akhi orders there are several principles that are not encompassed by TQM. The aim of this study is to claim that quality management were used and developed by Anatolian Turks for the first time in the World through scientific methods; to put forward the principles of Turkish Quality Management System(TrQMS), and consequently to contribute to recognition of TrQMS as well as to development of recent quality management systems.

Anahtar Kelimeler

TQM, Quality Management Systems, Turkish QMS, Akhi Order

Kaynakça

• Başer, Said (2011). Kutadgu Bilig’de Kut ve Töre. İstanbul: İrfan Yay.
• Bodur, Hüsnü Ezber (1999). Ahilik ve Türk Girişimcilik Kültürünün Oluşumuna Katkıları, II. Uluslararası Ahilik Kültürü Sempozyumu, 13-15 Ekim 1999, Kırşehir, ISBN – 975-17-2317-5, pp 58-70.
• Ceylan, Kazım (2012). AHİLİK, Türk-İslam Medeniyetinde Dünyevi ve Uhrevi Sistem. Kırşehir: T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kültür Yayınları No:1.
• Çağatay, Neşet (1981). Bir Türk Kurumu Olan AHİLİK. Konya: Selçuk Üniversitesi Yay.
• Çalışkan, Yaşar ve İkiz, M. Lütfi (2001). Kültür, Sanat ve Medeniyetimizde Ahilik. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yay.
• Doğan, Hulusi (2006). Ahilik ve Örtülü Bilgi. Bursa: Ekin Kitabevi.
• EFQM Mükemmellik Modeli Eğitim Notları. (2013). İstanbul: KALDER.
• Ekinci, Yusuf (1993). Ahilik. Ankara: 4. Baskı. Sistem Ofset.
• Ekinci, Yusuf (2001). Ahilik. İstanbul: Talat Matbaası.
• Ekinci, Yusuf (2008). Ahilik. Ankara: Genişletilmiş 10. Baskı. Özgün Matbaacılık.
• Er, Tülay (1988). Simav İlçesi ve Çevresi Yaren Teşkilatı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yay.
• Erarı, Ferhat (1999). Ahilik ve Ahilik Kültürünün İktisadi Hayatımızdaki Anlam ve Önemi, II. Uluslararası Ahilik Kültürü Sempozyumu, 13-15 Ekim 1999, Kırşehir, ISBN – 975-17-2317-5, pp 117-124.
• Erdem, Yasemin Tümer ve Yiğit, Halime (2010). Bacıyân-ı Rum'dan Günümüze Türk Kadınının İktisadî Hayattaki Yeri. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayın No: 2010-69.
• Erik, Nazik (2010). Toplumu Aydınlatanlar İrşad, İstanbul: Esen Ofset.
• Erken Veysel (1999). “Ahi Teşkilatının Vizyonu”, II. Uluslararası Ahilik Kültürü Sempozyumu, 13-15 Ekim 1999, Kırşehir, ISBN – 975-17-2317-5, pp 125-138.
• Günaydın, Y., Turan (2015). “Ahilik Araştırmaları 1913-1932”. Türk Tarih Kurumu Yayınları, Afşaroğlu Matbaası.
• Karatop, Buket vd. (2011). “First application of Total Quality Management in Ottoman Empire: Ahi Organization”. 7th Research/Expert Conference with International Participations “Quality 2011”, Neum B&H, June 01-04 2011.
• Köksal, Fatih (2008). Ahi Evran ve Ahilik. Kırşehir: Kırşehir Valiliği Kültür Hizmeti Yayın No:5.
• Köksal, Mustafa (2007). Ahilik Kültürünün Dünü ve Bugünü. Ankara: Poyraz Matbaası.
• Kuru, Ayşegül ve Akın Besim (2012). “Entegre Yönetim Sistemlerinde Çok Kriterli Karar Verme Tekniklerinin Kullanımına Yönelik Yaklaşımlar ve Uygulamaları”. Öneri Dergisi, 10(38): 129-144.
• Özkan, Yılmaz (2005). Toplam Kalite. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Özveren, Mina (1997). Toplam Kalite Yönetimi Temel Kavramlar ve Uygulamalar. İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Şeker, Mehmet (1993). İbn Batuta'ya Göre Anadolu'nun Sosyal-Kültürel ve İktisadi Hayatı İle Ahilik. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yay.
• Şimşek, Muhittin (2002). AHİLİK: TKY ve Tarihte Bir Uygulaması. İstanbul: Hayat Yay.
• TSE ISO 9001:2015 Eğitim Notları, Ocak 2016.
• Türkdoğan, Orhan (1996). Türk tarihinin Sosyolojisi. İstanbul: Turan Yay.
• Yazıcıoğlu, Önder (y.y.y.) .Türklerin Kültür Tarihi. İstanbul: Kalipso Yay.
• Yenersoy, Gönül (1997). Toplam Kalite Yönetimi. İstanbul: Rota Yay.
• TSE, http://www.tse.org.tr/Turkish/standard/kanunname.asp (Erişim Tarihi: 25.03.2011)