AHMET HAMDİ TANPINAR’IN BURSA’DA ZAMAN ŞİİRİNDE ZAMAN VE MEKÂN ALGISI

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 2, 183 - 200, 01.10.2018

Tuba Dalar

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.418347

Cited By: 2

Öz

Ahmet Hamdi Tanpınar, Osmanlı Devleti’nin son zamanlarına ve Cumhuriyet’in kurulup kökleştiği çağa şahit olan çoğu aydın gibi medeniyet krizini ruhunda hisseder. Cumhuriyet’in bu huzursuz aydını, devam ederek değişmek, değişerek devam etmek gibi makul bir sentezle huzura ermeye çalışır. Zaman ve mekânın ruhu, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın kaleminden çıkan her satıra sinmiş durumdadır. Osmanlı hayat tezahürlerini işleyen Bursa’da Zaman şiiri, her bir köşesinde kültür sentezinin izleri görülen ve Tanpınar’ın üzerinde bıraktığı derin etkisiyle bilinen Bursa’ya yazılır. Tanpınar şiirini anlamak için zaman, mekân, bellek, tarih, rüya ve imgelem üzerine düşünmek gerekir. Bu kavramlar, Tanpınar’ın satırlarında, unutulmaya yüz tutan toplumsal kimliğe yapılan birer çağrı olarak yer alır. İmgesel olarak yapılanan belleğin, kolektif bir boyutu olduğu muhakkaktır. Bireysel ömrü aşan ve tarihselleşen kültürel bellek, hatırlama yolu ile geçmişi yeniden kurar. Tam da bu noktada bellek, unutmaya karşı zaman ve mekâna tutunur. Bu nedenle, Ahmet Hamdi Tanpınar zamana ve mekâna başka bir nazarla bakar. Zaman ve mekânın bellek ile olan etkileşiminin farkında olan şair, bu kavramlara simgesel bir değer yükler. Bu çalışmada, Bursa’da Zaman şiirinden yola çıkılarak Ahmet Hamdi Tanpınar’ın zaman ve mekân algısı gözden geçirilecek, eserlerini şekillendiren his ve düşünce dünyası tespit edilmeye çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Tanpınar, Zaman, Mekân, Kültürel Bellek, Tarih, Rüya, İmgelem

Time and Space Perception in Ahmet Hamdi Tanpınar’s Poem ‘Bursa’da Zaman’

Öz

Ahmet Hamdi Tanpınar feels the civilization crisis in his soul like the most of the intellectuals who witnessed the last days of the Ottoman State and the establishment of the Republic. This uneasy intellectual of the Republic tries to find peace with a reasonable synthesis, such as changing to continue and continuing to change. The soul of time and space pervades every line that comes out of Ahmet Hamdi Tanpınar's pen. In his poem Time in Bursa (Bursa’da Zaman), which deals with Ottoman life manifestations, is written to Bursa, known for its profound influence on the Tanpınar, where the synthesis of culture is seen on each corner. To comprehend Tanpınar’s poetry, it is necessary to think about time, space, memory, history, dream and imagination. These concepts take place in the lines of the Tanpınar as a call to the forgotten social identity. It is certain that imaginative memory has a collective dimension. The cultural memory that transcends individual life and becomes historical re-establishes the past by way of recollection. At this point, memory holds on to time and space against forgetting. For this reason, Ahmet Hamdi Tanpınar looks at time and space with another perspective. The poet, aware of the interaction of time and space with memory, attributes a symbolic meaning to these concepts. In this study, time and space perception of Ahmet Hamdi Tanpınar will be sketched out from the poem of Time in Bursa and the world of feeling and thought that shapes his works will be tried to be determined. 

Anahtar Kelimeler

Tanpınar, Time, Space, Cultural Memory, History, Dream, İmagination

Kaynakça

• Ağaoğlu, Adalet (2008), “Tanpınar’da Kent Simgesi” Bir Gül Bu Karanlıklarda /Tanpınar Üzerine Yazılar (haz. Abdullah Uçman-Handan İnci), 3F Yay. İst.
• Bachelard, Gaston (2006), Su ve Düşler / Maddenin İmgelemi Üzerine Deneme, (çev. Olcay Kunay), YKY. İst.
• Bachelard, Gaston (2008), Uzamın Poetikası, (çev. Alp Tümertekin), İthaki Yay. İst.
• Berger, John (2011), Görme Biçimleri, (çev. Yurdanur Salman), Metis Yay. İst.
• Bozkurt, Ahmet (2015), Unutma Zamanı / Yazı, Bellek ve Eleştiri, İnkılap Yay. İst.
• Çolak, Veysel (2011), Şiir Nedir ve Nasıl Yazılır, İkaros Yay. İst.
• Çüçen, A. Kadir (2003), Heidegger’de Varlık ve Zaman, Asa Kitabevi, Bursa
• Gündoğan, Ali Osman (2010), Bergson, Say Yay. İst.
• Kaplan, Mehmet (2006), Tanpınar’ın Şiir Dünyası, Dergâh Yay. İst.
• Kaplan, Mehmet (2008), “Bir Gül Bu Karanlıklarda” Bir Gül Bu Karanlıklarda /Tanpınar Üzerine Yazılar (haz. Abdullah Uçman-Handan İnci), 3F Yay. İst.
• Korkmaz, Ramazan (2008), Aytmatov Anlatılarında Ötekileşme Sorunu ve Dönüş İzlekleri, Grafiker Yay. Ank.
• Levinas, Emmanuel (2006), Ölüm ve Zaman, (çev. Nami Başer), Ayrıntı Yay. İst.
• Okay, Orhan (2015), Sanat ve Edebiyat Yazıları, Dergâh Yay. İst.
• Su, Hüseyin (2017), “Mekân Bilinci”, Mekân Hikâyeleri, İz Yay. İst.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2013), Yaşadığım Gibi, Dergâh Yay. İst.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2011-a), Beş Şehir, Dergâh Yay. İst.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2011-b), Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Dergâh Yay. İst.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2004), Huzur, YKY, İst.