SOSYAL KONTROLÜN BAŞKA FENOMENLERİ GRAMATİK YAPILAR

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 1, 403 - 442, 30.04.2019

Nuh Akçakaya

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.474008

Cited By: 3

Öz

Bu çalışma sosyal kontrol
olgusuna farklı bir açıdan bakmak için tasarlanmıştır. Burada daha önce
yapılmış olan bir kısım sosyal kontrol çalışmalarının argümanları göz önünde
bulundurularak, sosyal kontrolün dilsel yönüne dikkat çekilmiştir. Çalışmada üç
başlık açılmıştır. Birinci başlık dilsel yapıların özne üzerinde bir
tahakkümünün olduğu iddiası ile açılmış ve bu başlıkta gramer mantığı olan
fenomenlerin hepsinin özneyi biçimlendirebileceği ve dönüştürebileceği ifade
edilmiştir. Dilsel yapıların sadece söz öbekleri ile alakalı olmadığı,
toplumsal kurumların doğasının da dilsel olduğu ifade edilmiştir. Böylece hem
söz öbeklerinin hem de toplumsal kurumların kendine ait kurallarının olduğu ve
bu kuralları özneye dayatabildiği söylenmiştir. İkinci başlıkta sosyal
kontrolün klasik enstrümanları ele alınmıştır. Burada özel olarak klasik
sosyologların sosyal kontrole nasıl baktığı, genel olarak ise ana eğilimlerin
nasıl olduğu ele alınmıştır. Yüzeysel bir literatür taramasıyla sosyal
kontrolün birey- yapı eksenli incelendiği görülmüştür. Ancak klasik
sosyologların yapı nitelemesi gramatik yapıların tümü için değil, daha çok
toplumsal kurum ve makro yapıları işaret etmek için kullanılmıştır. Yani onlar,
yapı kavramını din, aile, siyaset gibi kurumları ya da toplumsal yapının
bizatihi kendisini işaret etmek için kullanmışlardır. Oysaki özellikle sosyal
felsefe içerisinde dilbilim ve göstergebilim çalışmalarının yapı tanımlamaları,
sosyal kontrole başka bir açıdan bakmak için imkân tanımaktadır. Bu minvalde
üçüncü başlıkta, sosyal kontrol çalışmalarının dilbilim ve göstergebilim
üzerinden nasıl yürütülebileceğinin örnekleri tartışılmıştır. Böylece gramatik
bir kısım mikro yapılar ele alınmış ve sosyal kontrol için yeni bir bakış
açısına ihtiyaç olduğu ifade edilmiştir. Son başlıkta argümanların
desteklenmesi için genel olarak semboller, söylemler ve duygular; özel olarak
da marş, slogan, mahalle baskısı, dedikodu ve beddua incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Kontrol, Toplumsal Denetim, Gramatik Yapılar, Dilsel Yapılar

OTHER PHENOMENICS OF SOCIAL CONTROL: GRAMATIC STRUCTURES

Öz

Kaynakça

• Ahmed, S. (2014). Duyguların Kültürel Politikası. (Çev. Sultan Komut) İstanbul: Sel Yayıncılık.Akçakaya, N. (2017). Renklerin Sosyolojisi: Renklerin Toplumsal Mahiyeti Üzerine Bir İnceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.Akın, M. H. (2011). Toplumsallaşma Sözlüğü. Konya: Çizgi Kitapevi.Alkoç, S. (2017). Savaş Propaganda Afişlerinde Renk ve Slogan. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.Alver, K. (2016). Haller Hayeller. İstanbul: İz Yayıncılık.Atilla Demir, S. (2009). Modern Toplumda Kontrol Mekanizmaları: Foucault ve Disiplin Kuşatması. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6: 2, 1-12.Aydemir, Ö. K. (2006). Türkçede Sloganlaştırılan Dil Birliklerinin Toplum Dilbilimsel İşlev Çözümlemesi Üzerine Bir Deneme. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmalar Merkezi, 1-10.Bağrıyanık, M. F. (2018). Dijital Alanın Tipolojileri: Dijital Kültüre Dair Sosyolojik Bir Okuma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Selçuk Üniversitesi, Konya.Baton, E. L. (1999). Informational and Interactional Functions of Slogans and Sayings in the Discourse of a Support Group. Discourse & Society, 4: 10, 461-486.Bernstein, B. (1996). Pedagogy, Symbolic Control and Identity Theory, Research, Critique. Londra: Taylor & Francis.Birekul, M. (2015). Toplumal Hareketler ve Müzik: Söylemden Harekete Marşlar/Ezgiler. Sosyoloji Divanı(5), 87-118.Bottomore, T. (2013). Frankfurt Okulu ve Eleştirisi. (Çev. Ümit Hüsrev Yolsal) İstanbul: Say Yayınları.Chatman, S. (2008). Öykü ve Söylem Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı. (Çev. Özgür Yaren) Ankara: De Ki Basım Yayım.Çakın, A. (2008). Yasa Yapma Süreci ve Sosyal Kontrol (Şeffaflık ve Katılım). Yasama Dergisi(9), 57-73.Çalcı, S. (2012). Deleuze ve Guattari’de Dilin Yersiz-yurtsuzlaşması: Emir-Sözcüklerden Tercihler Mantığına. Düşünme Dergisi, 6-28.Çetin, A. (2010). Bir Kavramın Kısa Tarihi: 'Mahalle Baskısı'. Mukaddime(3), 81-92.Çil, H. (2017). Bedeni Kurgulamak İslami Romanlarda Beden ve Kimlik. Konya: Çizgi KitabeviDanış, M. S. (2015). Dedikodunun Sosyolojisi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Demir Güneş, C. (2013). Michel Foucault’da Söylem ve İktidar. Kaygı Uludağ Üniversistesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi(21), 55-70.Derrida, J. (1994). Göstergebilim ve Gramatoloji Jacques Derrida ile Julia Kristeva Arasındaki Söyleşi. (Çev. Tülin Akşin) İstanbul: Afa Yayıncılık.Durkheim, E. (2013). Ahlak Eğitimi. (Çev. Hüseyin Portakal) İstanbul: Cem Yayınları.Eduardo, B. (2016). The sociology of emotions: Four decades of progress. Current Sociology, 64: 3, 491-513.Ersoy, M. (2014). Türkiye'de Yayımlanan 1980 Sonrası Reklem Sloganlarında Duygusal Pazarlama. İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Foucault, M. (1987). Söylemin Düzeni. (Çev. Turhan Ilgaz) İstanbul: Hil Yayın.Foucault, M. (2001). Kelimeler ve Şeyler İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi. (Çev. Mehmet Ali Kılçbay) Ankara: İmge Kitabevi.Goffman, E. (2014). Damga Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar. (Çev. Şerife Geniş, Levent Ünsaldı & Suphi Nejat Ağırnaslı) Ankara: Heretik Yayıncılık.Grup, S. (2018, 09 10). http://tubeilahi.net/26934-ilahi-grup-selika-imam-hatip-marsi-indir. http://tubeilahi.net/26934-ilahi-grup-selika-imam-hatip-marsi-indir. adresinden alındıGünşen İçli, T., & Burcu, E. (1993). İnformal Sosyal Kontrolün Sağlanmasında Ailelerin Gelir ve Eğitim Düzeyinin Önemi: Ankara'da Uygulamalı Bir Çalışma. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10: 1, 43-56.http://www.internethaber.com/gecmisten-gunumuze-parti-sloganlari-271409h.htm. (20. 09. 2018). https://maksatgelisim.blogspot.com/2016/11/slogan-ornekleri.html. (20. 09. 2018). Hume, D. (2017). An Enquiry into the Sources of Morals. Jonathan Bennett.Karakuş, Ö. (2013). Suç Korkusunun Sosyolojik Belirleyenleri: Sosyal sermaye mi? Sosyal Kontrol mü? Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1: 14, 1-19.Kocaer, S. (2007). Bir Sosyal Kontrol Aracı Olarak Beddualar ve İnternet. Millî Folklor(75), 29-33.Levi-Strauss, C. (1994). Yaban Düşünce. (T. Yücel, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Lyotard, J. F. (1994). Postmodern Durum Bilgi Üzerine Bir Rapor. (Çev. Ahmet Çiğdem) Ankara: Vadi Yayınları.Maıgret, E. (2016). Medya ve İletişim Sosyolojisi. (Çev. Halime Yücel) İstanbul: İletişim Yayınları.Marx, K. (2011). Kapital (Cilt 1). (Çev. Mehmet Selik, & Nail Satlıgan) İstanbul: Yordam Kitap.Meriç, C. (2005). Bu Ülke. İstanbul: İletişim Yayınları.Nietzsche, F. (2014). Gezgin ve Gölgesi İnsanca, Pek İnsanca -2. (Çev. Mustafa Tüzel) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.Öğütle, V. S. (2013). Metodolojik Bireyciliğin Eleştirisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.Önderman, M. (2009). Sosyo-Kültürel Bir Fenomen Olarak Utanç . İstanbul: Filiz Kitabevi.Özel, C. (2016). 1980'lerden Günümüze İslamcı Müziğin Sosyolojik Analizi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(57), 145-174.Park, R. E., & Burgess, E. W. (2017). Asimilasyon ve Sosyal Kontrol Sosyoloji Bilimine Giriş II. (Çev. Pınar Sayar Kızılçalı) İstanbul: Pinhan Yayıncılık.Poloma, M. M. (1993). Çağdaş Sosyoloji Kuramları. (Çev. Hayriye Erbaş) Ankara: Gündoğan Yayınları.Rifat, M. (1998). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Rıtzer, G. (2013). Modern Sosyoloji Kuramları. (Çev. Himmet Hülür) Ankara: De Ki Basım Yayım.Rıtzer, G., & Stepnısky, J. (2014). Sosyoloji Kuramları. (Çev. Himmet Hülür) Ankara: De Ki Basım Yayım.Saygın, T. (2010). Yapısalcılıktan Postyapısalcılığa. A. Öztürk içinde, Postyapısalcılık (s. 7-34). Ankara: Phoenix Yayınevi.Simmel, G. (2009). Bireysellik ve Kültür. (Çev. Tuncay Birkan) İstanbul: Metis Yayınları.Simmel, G. (2014). Paranın Felsefesi. (Çev. Yavuz Alogan, & Öykü Didem Aydın) İstanbul: İthaki Yayınları.Stets, J. E., & Turner, J. H. (2006). Handbook of the Sociology of Emotions. United States of America: Springer.Stevens, J. (1999). Devletin Yeniden Üretimi. (Çev. Abdullah Yılmaz) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.Uçan, H. (2002). Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim. İstanbul: Perşembe Kitapları.Ülgener, S. F. (2006). Makaleler. İstanbul: Derin Yayınları.Weber, M. (1999). Kapitalizmin Ruhu ve Protestan Ahlakı. (Çev. Zeynep Gürata) Ankara: Ayraç Yayınevi.Yaman, Ö. M. (2013). Apaçi Gençlik. İstanbul: Açılım Kitap.Yazıcı, M. (2014). Değerler ve Toplumsal Yapıda Sosyal Değerlerin Yeri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 209-223.Yüncüoğlu, T. (2018). https://ilahisozleri.net/taner-yuncuoglu/imam-hatip-marsi.html. adresinden alındı (10. 09. 2018)Zijderveld, A. C. (2010). Klişelerin Diktatörlüğü. (Çev. Kadir Canatan) İstanbul: Açılım Kitap.