ERMAN, TAHİRE VE ÖZALOĞLU, SERPİL. BİR VARMIŞ BİR YOKMUŞ TOPLUMSAL BELLEK, MEKÂN VE KİMLİK ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 2, 339 - 348, 31.10.2019

Sercan Eklemezler

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.569514

Öz

Mekân çalışmaları ve bellek çalışmaları, 1960’lardan bu yana benzer bir
eğilimle sosyolojiden edebiyata, psikolojiden kent bilimlerine kadar birçok
disipline konu olmuştur. Bu süreçte, çeşitli kuramsal bakış açılarının ilgi
alanına giren bellek ve mekân, kimliği kuran unsurlar olarak birlikte ele
alınmaya başlanmıştır. Erman ve Özaloğlu’nun derledikleri bu çalışma da söz
konusu unsurlara ve bu unsurlar arasındaki ilişkiye odaklanmaktadır. Bellek ve
mekâna dair çalışmaların çok sayıda disiplinin ortak ilgisi olduğu burada da
göze çarpmaktadır, zira yazarlar arasında iki araştırmacı, bir küratör ve üç
doktora öğrencisinin dışında çok sayıda akademisyen yer almaktadır.
Akademisyenlerin alanlarına bakıldığındaysa felsefeden antropolojiye, tarihten
dil ve iletişim bilimlerine, siyaset bilimi ve kamu yönetiminden sosyoloji ve
sosyal hizmete kadar geniş bir çeşitlilik göze çarpmaktadır. Ancak, şehir ve
bölge planlama, iç mimarlık ve çevre tasarımı ile mimarlık gibi mekânı temel
alan disiplinlerden akademisyenler (13 akademisyen) bu çalışmanın yazarları
arasında çoğunluğu oluşturmaktadır.

Bellek ve mekân ilişkisine odaklanan bu derleme kitap,
sekiz bölümden ve 28 makaleden oluşmaktadır. Birinci bölümde genel hatlarıyla
bellek, mekân ve tarih ilişkisiyle ilgili kuramsal tartışmaların yanı sıra
belleğin bir edebi eserdeki yansımasına yer verilmektedir. İkinci bölüm bellek
ve mekân ilişkisini yakın geçmişe ait mekânlar (İkramiye evleri, Büyük Efes Oteli,
Petkim-Aliağa konut yerleşkesi gibi) ve bu mekânlarda gerçekleşen dönüşümler üzerinden
ele almaktadır. Mekânsal değişme ve dönüşüm konularını ele alan çalışmalar,
ikinci bölümden başlayıp, dördüncü bölüme kadar devam etmektedir. Üçüncü ve
dördüncü bölüm özellikle kentsel mekânda gerçekleşen ve gecekondu olgusunu da
içeren dönüşüm projeleri ve toplumsal yansımalarına eğilmektedir. Beşinci
bölüm, özellikle hafıza mekânlarına ayrılmıştır. Altıncı bölüm, toplumsal
çeşitlilik vurgusuyla farklı toplumsal grupların mekâna dair deneyimlerine yer
verirken Neo-liberal Dönüşümler
başlıklı yedinci bölüm, bir anlamda kitabın alt metnini başlığa taşımış
durumdadır. Sonuncu bölüm ise mekân, kimlik ve aidiyet konularına eğilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hafıza, Mekan, Kimlik

Kaynakça

• Dovey, Kimberly. “Home and Homelessness”, Home Environments: Human Behaviour and Environment, haz. I. Altman ve C. Werner (New York: Plenum, 1985).
• Nora, Pierre. Hafıza Mekânları, trc. M. Özcan. (İstanbul: Dost Kitapevi, 2006).
• Öymen Özak, Nilüfer ve Pulat Gökmen, Gülçin. “Bellek ve Mekân İlişkisi Üzerine Bir Model Önerisi”. İtüdergisi/a, (2009): 145-155.
• Ricoeur, Paul. Hafıza, Tarih, Unutuş, trc. M. Emin Özcan. (İstanbul: Metis Yayınları, 2012).