Does Railway Freight Transportation Affect Economic Growth? ARDL Boundary Testing Approach

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 2, 384 - 404, 10.10.2024

Onur Yağış

https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.1481633

Öz

Railway freight transportation is of great importance in terms of carrying out domestic and international economic transactions. This type of transportation provides significant contributions to exporters by reducing costs in the supply of intermediate goods and export of finished products, thereby enabling the exports of more goods. These positive contributions can increase economic growth. The most notable advancements in railway transportation in Türkiye occurred during the developmental years following the proclamation of the Republic. The use of railway transportation has historically contributed to the development of the industrial sector as well as, economic and social structure. This study, aims to analyze the effects of railway freight transportation on economic growth in Türkiye using the ARDL boundary testing econometric technique for the period 1960-2021. The results of the study indicate that railway freight transportation has a positive impact on economic growth in both the long and short term. In the long term, a 1% increase in railway freight transportation led to a 1.95% increase in economic growth. From this perspective, it is estimated that potential investments in the railway sector will contribute significantly to the growth and development of the economy.

Anahtar Kelimeler

Railway Freight Transportation, Economic Growth, ARDL Boundary Testing

Demiryolu Yük Taşımacılığı Ekonomik Büyümeyi Etkiler Mi? ARDL Sınır Testi Yaklaşımı

Öz

Demiryolu yük taşımacılığı, yurtiçi ve yurtdışı ekonomik işlemlerin gerçekleştirilmesi bakımından büyük öneme sahiptir. Bu taşımacılık türü ihracatçılara, ara malı tedariki ve tamamlanmış ürünlerin ihraç edilmesinde masrafların azalmasına ve daha fazla mal ihracı sağlaması açısından önemli katkılar sağlamaktadır. Bu olumlu katkılar ise ekonomik büyümenin artmasını sağlayabilmektedir. Türkiye’ de demiryolu taşımacılığında en başarılı gelişmeler Cumhuriyetin ilanından sonraki kalkınma yıllarında yaşanmıştır. Demiryolu taşımacılığının kullanımı, tarihsel süreçte sanayi sektörünün, ekonomik ve sosyal yapının gelişmesine katkı sağlamıştır. Bu çalışmada Türkiye için demiryolu yük taşımacılığının ekonomik büyüme üzerindeki etkileri 1960-2021 dönemi için ARDL sınır testi ekonometrik tekniğiyle analiz edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma sonucuna göre demiryolu yük taşımacılığı hem uzun hem de kısa dönemde ekonomik büyüme üzerinde pozitif etki oluşturmuştur. Buna göre uzun dönemde demiryolu yük taşımacılığındaki %1’lik artış ekonomik büyümenin %1,95 oranında artmasını sağlamıştır. Bu noktadan hareketle demiryolu sektörüne yapılması muhtemel yatırımların ekonominin büyümesine ve gelişmesine katkı sunacağı tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Demiryolu Yük Taşımacılığı, Ekonomik Büyüme, ARDL Sınır Testi

Kaynakça

• Açık, A. ve Başer, S. Ö. (2018). Ekonomik aktiviteler ve demiryolu taşımacılığının ilişkisi. https://www.researchgate.net/publication/325644693_EKONOMIK_AKTIVITELER_VE_DEMIRYOLU_TASIMACILIGININ_ILISKISI556-565 adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Adak, M. (2019). Railway vs highway transportation and economic growth: the case of Türkiye. Alphanumeric Journal, 7(3), 1-10. Doi: 10.17093/alphanumeric.505636
• Akdemir, F. (2023). Demiryolu mühendisliği yüksek hızlı demiryolu yatırımlarının bölgesel kalkınma etkisinin ARAS yöntemiyle değerlendirilmesi. Railway Engineering, 18, 14–25. https://doi.org /10.47072/demiryolu.1220471
• Aksoy, E., Gençtürk, M. ve Senal, S. (2023). Makroekonomik değişkenlerinin katılım fonları üzerindeki etkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Fiscaoeconomia, 7(1), 115-135. Doi: 10.25295/fsecon.1079845
• Albayrak, Ö. K. (2021). Türkiye’nin demiryolu yük taşımacılığı talebinin zaman serisi analizi ile tahmini. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 58, 137-154, Doi: 10.18070/erciyesiibd.753557
• Alotaibi, S., Quddus, M., Morton, C. and Imprialou, M. (2022). Transport investment, railway accessibility and their dynamic impacts on regional economic growth. Research in Transportation Business & Management, 43(100702), 1-20. https://doi.org/10.1016/j.rtbm.2021.100702.
• Anonim (2001). Sekizinci beş yıllık kalkınma planı ulaştırma özel ihtisas komisyon raporu, demiryolu ulaştırması alt komisyon raporu. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Sekizinci-Bes-Yillik-Kalkinma-Plani-Ulastirma-OIK-Raporu-Demiryolu-Ulastirmasi-Alt-Komisyon-Raporu.pdf adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Aytekin, İ. (2022). Türkiye’de karayolu ve demiryolu ulaştırma hizmetleri ile kalkınma arasındaki nedensellik ilişkisinin analizi. Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 6(1), 17-35
• Bingöl, K. (2015). Lojistik faaliyetlerde taşımacılık yöntemleri. Tezsiz Yüksek Lisans Projesi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Bozkurt, E., Efeoğlu, R. ve Sevinç, H. (2017). Türkiye ve Avrasya ekonomilerinde taşımacılık sektörünün ekonomik büyümeye etkisi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 173-187.
• Brown, R. L., Durbin, J. and Evans, J. M. (1975). Techniques for testing the constancy of regression relationships over time. Journal of the Royal Statistical Society: Series B (Methodological), 37(2), 149-163. Doi:10.1111/j.2517-6161.1975.tb01532.x
• Buzdağlı, Ö., Özdemir, D. ve Emsen, Ö. S. (2016). Türkiye’de ulaştırma-depolama sektörü ile dış ticarette gelişmeler arasındaki nedensel ilişkiler. https://ulk.ist/media/kitap/II-UKODTLK/turkiyede-ulastirma-depolama-sektoru-ile-dis-ticarette-gelismeler-arasi_hexWuWx.pdf adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Carapetis, S., Beenhakker, H.L. and Howe, J.D.F. (1984). The supply and quality of rural transport services in developing countries. https://documents1.worldbank.org/curated/en/142991468764702629/pdf/multi0page.pdf in 19.08.2023
• Chen, Y. (2018). China’s role in nigerian railway development and implications for security and development. https://www.usip.org/sites/default/files/2018-04/sr_423_chen_final.pdf in 19.08.2023
• Çancı, M. ve Güngören, M. (2013). İktisadi yaşamda taşımacılık sektörü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(45), 198-213.
• Çekerol, G. S. ve Nalçakan, M. (2011). Lojistik sektörü içerisinde Türkiye demiryolu yurtiçi yük taşıma talebinin Ridge regresyonla analizi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 16(2), 321-344.
• Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2022). Data. Retrieved from https://cevreselgostergeler.csb.gov.tr/ulastirma-turlerine-gore-tasinan-yolcu-ve-yuk miktarii85789#:~:text=De%C4%9Ferlendirme%3A,ise%200%2C38%20%25%20olmu%C5%9Ftur. in 19.08.2023.
• Demirelli, L. (2014). 2002 sonrasında Türkiye’de özelleştirme ve demiryolu hizmeti. Mülkiye Dergisi, 38(4), 41-85.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1979). T. C. Başbakanlık dördüncü beş yıllık kalkınma planı (1979-1983). https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1984). T. C. Başbakanlık beşinci beş yıllık kalkınma planı (1985-1989). https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1989). T. C. Başbakanlık altıncı beş yıllık kalkınma planı (1990-1994). https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1995). T. C. Başbakanlık yedinci beş yıllık kalkınma planı (1996-2000). https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (2000). T. C. Başbakanlık uzun vadeli strateji ve sekizinci beş yıllık kalkınma planı (2001-2005). https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (2006). T. C. Başbakanlık dokuzuncu kalkınma planı (2007-2013). https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Dikmen, A. A. (2013). Makine, iş, kapitalizm ve insan (2. Baskı). Ankara: Praktika Kitap.
• Dinçel İ. Y. (2021). Sanayi üretimi ile yük taşımacılığı arasındaki eş-bütünleşme ve nedensellik ilişkisi. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 153-170. DOI: 10.33399/biibfad.862383, ISSN: 2651-3234/E-ISSN: 2651-3307
• Dinler, Z. (2009). İktisat, Bursa: Ekin Kitabevi.
• Dinler, Z. (2013). İktisada giriş, Bursa: Ekin Kitabevi
• Dönmezer A. (1998). Demiryollarında yeniden yapılanma ve TCDD'nin finansal yapısı. İTÜ Vakıf Dergisi, 25, 1-30.
• DTD (2023). Demiryolu yük taşımacılığı sektör değerlendirme raporu. https://dtd.org.tr/DTD-Sekt%C3%B6r-Raporu-25.08.2023.pdf adresinden 06.06.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Emirkadı, Ö. ve Balcı, H. (2023). Türkiye’ de karayolu ve demiryolu yolcu ve yük taşımacılığı ile ekonomik büyüme ilişkisi: panel veri analizi. KAÜİİBFD, 14(28),977-998.
• Engle, R. and Granger, C. (1987) Cointegration and error correction: representation, estimation and testing. Econometrica, 55, 251-276. http://dx.doi.org/10.2307/1913236
• Erbelet, E. (2016). Ekonomik büyüme ve sanayileşme arası ilişkide Kaldor yasasının Türkiye’de 2004-2015 dönemi ekonometrik analizi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi. 2016 Özel Sayı, 312-328.
• Erkan, B. (2014). Türkiye’de lojistik sektörü ve rekabet gücü. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 1(1), 44-65.
• Gaytancıoğlu, S. (2010). Rasyonel beklentiler teorisi çerçevesinde Türkiye’de 1994 krizi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 139-146.
• Gümüş, S. (2013). Lojistik sektörünün Türk ekonomisine katkıları ve bir araştırma. Uluslararası İşletme ve Yönetim Dergisi, 1(3), 302-324. Doi: 10.15295/bmij.v1i3.47
• Güngör, Ş., Dursun, E. ve Karaoğlan, A. (2019). Lojistik faaliyetlerin Akdeniz ülke ekonomileri ile ilişkisi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 6(2), 91-106.
• Gürak, H. (2016). Ekonomik büyüme ve kalkınma-kuramlar, eleştiriler ve “alternatif ” bir büyüme modeli, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Hilling, D. (1996): Transport and developing countries. Routledge (London and New York) ISBN 0415136547.
• İnan, M. ve Demir, M. (2017). Demiryolu ulaşımı ve Türkiye’de hızlı tren yatırımlarının etkileri: Eskişehir-Konya Örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 99-120. Doi: 10.18069/firatsbed.346415
• Jianbo, F., Ni, G., Wang, X. and Jie, Y. (2020). Cluster analysis on railway infrastructure standards in China and it’s application to railway efficiency improvement. IOP Conference Series Earth and Environmental Science, 467(1), 1-11. Doi: 10.1088/1755-1315/467/1/012191
• Johansen, S. and Juselius, K. (1990) Maximum likelihood estimation and ınference on cointegration with applications to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52, 169-210. http://dx.doi.org/10.1111/j.1468-0084.1990.mp52002003.x
• Kabaklarlı, E., Mangır, F. ve Ayhan, F. (2018). Ulaştırma altyapı yatırımlarının ekonomik büyümeye katkısı: seçilmiş ülkeler için panel eşbütünleşme analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(18), 303-309. e-ISSN: 2149-4622
• Kabasakal, A. ve Solak, A. O. (2009). Demiryolu sektörünün rekabete açılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(12), 27-34.
• Kaynak, M. ve Mert, M. (2009). Türkiye’de ulaştırma hizmetleri endeksi. https://www.mertermert.org/wp-content/uploads/2023/08/1001784.pdf adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Kibritçioğlu, A. (1998). İktisadi büyümenin belirleyicileri ve yeni büyüme modellerinde beşeri sermayenin yeri. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 53(1), 207-230.
• Koç, P. (2021). Demiryolu yatırımlarının kişi başına düşen gelir üzerindeki etkisinin analizi: Türkiye üzerine bir araştırma. Railway Engineering, 14, 77–86. https://doi.org/10.47072/demiryolu.9359 82
• Kolars, J.F. and H.J. Malin (1970): Population and accessibility: an analysis of Turkish railroads. The Geographical Review, 60, 229-246.
• Maparu, T. S. and Mazumder, T. N. (2017) Transport infrastructure, economic development and urbanization in India (1990–2011): Is there any Causal Relationship? Transportation Research Part A, 100(6), 319–336. Doi: 10.1016/j.tra.2017.04.033.
• McCarthy, E.J. and Perreault, W.D. (1993). Basic marketing: a global managerial approach. New York: McGraw Hill Press.
• Mevlana Kalkınma Ajansı (2012). 2011 Yılı MEVKA teknik destek programı. https://www.mevka.org.tr/destekler/gecmis-destek-programlari adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Makine Mühendisleri Odası(MMO) (2016). Ulaşımda demiryolu gerçeği. http://www1.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/622c0b55d796a69_ek.pdf adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Makine Mühendisleri Odası(MMO) (2019). Ulaşımda demiryolu gerçeği. https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/gonderi_dosya_ekleri/demiryolugercegiraporu_1.pd adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Murat, S. ve Şahin, L. (2010). Dünden bugüne İstanbul'da ulaşım. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayıncılık.
• Nalçakan, M. (2003). Türkiye ekonomisi açısından ulaştırma sektöründe demiryolu taşımacılığının önemi ve ekonometrik model ile Türkiye demiryolu yurtiçi yük taşıma talebinin analizi (1980-2000). Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Nalçakan, M. (2008). Ekonomik gelişmelerin demiryolu taşımacılık sektörüne etkileri. https://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423901759.pdf adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• O’ Connor, A. M. (1965): Railways and development in uganda. a study in economic geography, east African ınstitute of social research. Oxford University Press, Nairobi.
• Özbek, S. ve Oğul, B. (2023). Türkiye’de tarım, orman alanları ve çevre İlişkisi. Tarsus Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 26-35.
• Özcan, E. (2018). Osmanlı Devleti’nde demiryolu politikaları ve istasyon yapıları: İstanbul örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Pata, U. K., Yurtkuran, S. ve Kalça, A. (2016). TÜRKİYE'DE enerji tüketimi ve ekonomik büyüme: ARDL sınır testi yaklaşımı. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(2), 255-271, https://doi.org/10.14780/muiibd.281411
• Pektaş, İ. (2017). Raylı ulaşım sistemleri sektör analizi 2017. Ankara: Anadolu Raylı Ulaşım Sistemleri Kümelenmesi (ARUS).
• Pesaran, M. H., Shin, Y. and Smith, R. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationship. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326. Doi: 10.1002/jae.616
• Pradhan, R. P. and Bagchi, T. P. (2013). Effect of transportation infrastructure on economic growth in India: The VECM approach. Research in Transportation Economics, 38(1), 139-148. Doi: 10.1016/j.retrec.2012.05.008
• Rostow, W. W. (1960): The stages of Economic Growth; A Non-Communist Manifesto. The Five stages of Growth- A Summary. Cambridge University Press, 4-16.
• Saatçioğlu, C. ve Karaca, O. (2011). Ulaştırma altyapısı-ekonomik büyüme ilişkisi: panel veri analizi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 16-31.
• Sonar, Ş. (2015). Türkiye’de uygulanan demiryolu ulaşımı Politikaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Şendağ, V. (2007). Ulaştırma harcamaları ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye ekonomisi üzerine bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Tamçelik, S. (2000). Osmanlı dönemi demiryollarının tarihi gelişimi içerisinde siyasî, iktisadî ve sosyal etkiler. Erdem, 12(35), 535-483.
• Tarla, E. G., ve Boyrazlı, M. A. (2023). Savunma harcamaları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye örneği. Savunma Bilimleri Dergisi, 2(43), 295-312.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Sektör Raporu. (2016). T.C. devlet demiryolları işletmesi genel müdürlüğü. https://www.tcdd.gov.tr/ adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma Bakanlığı (2007). Ulaşımdan iletişime kalkınan türkiye (2003-2007). https://www.uab.gov.tr/ adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı. (2013). Onuncu kalkınma planı (2014-2018). https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı. (2019). Strateji ve bütçe başkanlığı on birinci kalkınma planı (2019-2023). https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları(TCDD) (2023). Ulaştırma ve altyapı bakanlığı ulaştırma hizmetleri düzenleme genel müdürlüğü. https://www.tcdd.gov.tr/ adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). Veri. https://www.tuik.gov.tr/ adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.in 19.08.2023.
• Tolulope, A. O. and Taiwo, A. (2013). Rail transportand economic growthin nige. Australian Journal of Business and Management Research, 3(05), 18–24.
• Topçuoğlu, Ö., Bozkurt, E., Efeoğlu, R. ve Yazıcılar, F. G. (2016). Türkiye'de lojistik sektörünün ekonomiye katkısı: bir etkinlik analizi. https://ulk.ist/media/kitap/II-UKODTLK/turkiyede-lojistik-sektorunun-ekonomiye-katkisi-bir-etkinlik-analizi.pdf adresinden 19.08.2023 tarihinde erişilmiştir.
• World Bank (Dünya Bankası) (2023). World development indicators. Data. Retrieved from Https://Data.Worldbank.Org/ in 19.08.2023.
• Yang, Q., Wang Y., Liu Y., Liu J., Hu X., Ma J., Wang X., Wan Y., Hu J., Zhang Z., Wang X. and Tao S. (2023). The impact of China's high-speed rail investment on regional economy and air pollution emissions. Journal of Environmental Sciences, 131(9), 26-36, https://doi.org/10.1016/j.jes.2022.07.020.
• Yıldırım, İ. (2002). Osmanlı demiryolu politikasına bir bakış. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 311-324.
• Zivot, E. & Andrews, D. W. K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil price shock, and the unit-root hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.