SİİRT BATTANİYESİ VE TEKNİK ÖZELLİKLERİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 9, 47 - 60, 28.04.2020

Kemal Şahin Tunçel Hanım Taşkaynatan Demet Erkuzu

Öz

Geleneksel el dokuması ürünlerimizden biri olan Siirt battaniyesi, battaniye olarak kullanılmasının yanı sıra çok farklı alanlarda da kullanılabilmektedir. Tezgâhta çözgü iplikleri bezayağı örgü düzeninde taharlanmaktadır. Genellikle 32 numara tarak kullanılmakta olup her bir tarak dişinden bir çözgü ipliği geçirilmektedir. Siirt battaniyesinin üretiminde en önemli unsur tiftik liflerinin kullanılmasıdır. Kullanılan tiftiğin kalitesi elde edilen ürünün kalitesiyle doğru orantılıdır. Bu nedenle yapılan bu çalışmada, Siirt battaniyesinin üretiminde kullanılan tiftiğin lif uzunluğu, lif kalınlığı, iplik numarası, iplik mukavemeti ve renk ölçümleri gibi bazı teknik özellikleri incelenmiştir. Lif uzunluğu değerleri 87-176 mm arasında değişirken lif kalınlığı değerleri 28,54-33,98 µm aralığında değişmektedir. Diğer yandan tiftik ipliğinin çekme kuvveti 30,45 N olurken kopma uzaması %3,57 olmaktadır. Kullanılan tiftik lifleri herhangi bir şekilde doğal veya sentetik boyalar ile boyanmamıştır. Hepsi tiftik keçilerinin orijinal renkleridir. Bu renklere ait CIE Lab renk değerleri (X, Y, Z, L*, a*, b*) ve bazı dalga boylarındaki K/S renk verimleri incelenmiştir. Bunların yanı sıra üretim sırasında kullanılan bazı dokuma parametreleri de araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Siirt Battaniyesi, Tiftik Lifi, Dokuma, El Sanatları, Teknik Özellikler

Teşekkür

Materyal temini ve çalışma boyunca vermiş oldukları desteklerden ötürü Siirt Üniversitesi El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi çalışanlarına teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Atav, R., Öktem, T. (2006). Tiftik (Ankara Keçisi) Liflerinin Yapısal Özellikleri, Tekstil ve Konfeksiyon, 16(2): 105-109.
• Atav, R. (2013). Tiftik (Ankara Keçisi) Liflerinin Terbiye İşlemlerine Genel Bir Bakış, Electronic Journal of Vocational Colleges, 3(1): 121-129.
• Ayhan, F. (2017). Keçilerden Elde Edilen Alt Liflerin (Kaşmirin) Ürün Olarak Siirt İline ve Ülke Ekonomisine Katkısı, Social Sciences (NWSASOS), 12(3): 154-162.
• Can, Ö., Kaşıkçı, D. (2017). Sürdürülebilirlik Açısından Keçi Lifleri ve Geleceği Üzerine Bazı Değerlendirmeler, Akademia Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 1(3): 184-195.
• Daşkıran, İ., Koluman, N. (2015). Ankara İli Tiftik (Ankara) Keçisi İşletmelerinin Güncel Analizi ve Sürdürülebilir Yetiştiriciliğe İlişkin Yaklaşımlar, Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 30(1): 25-38.
• Daşkıran, İ., Koluman, N., Konyalı, A. http://www.researchgate.net/publication/276920048_Kecicilik (Erişim Tarihi: 15.09.2019).
• Dellal, G. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/33866/mod_resource/content/0/11_Hafta.pdf (Erişim Tarihi: 15.09.2019).
• Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü. (2018). 2017 Yılı Tiftik Raporu, Ankara.
• Harmancıoğlu, M. (1974). Lif teknolojisi (Yün ve Diğer Deri Ürünü Lifler). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, İzmir.
• http://www.tarimkutuphanesi.com/SIIRT_BATTANIYESI_00511.html (Erişim Tarihi: 20.09.2019).
• http://www.siirtbattaniyesi.net/ (Erişim Tarihi: 22.09.2019).
• http://woto.com/siirt-battaniyesi (Erişim Tarihi: 23.09.2019).
• http://www.milliyet.com.tr/dunya-liderlerine-siirt-battaniyesi-siirt-yerelhaber-1046034/ (Erişim Tarihi: 23.09.2019).
• Langley, K.D., Kennedy, T.A. (1981). The Identification of Specialty Fibers, Textile Research Journal, 51(11): 703-709.
• Nakipoğlu, İ. http://www.yazarvizor.com/siirt-battaniyesinin-akrep-kapani-olma-ozelligi/ (Erişim Tarihi: 25.09.2019).
• Siirt ve Yöresi El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi, Siirt Üniversitesi.
• Söylemezoğlu, F., Erdoğan, Z., Dellal, G., Tatar, A.M. (2002). Türkiye Kıl Keçilerinden Elde Edilen Alt ve Üst Liflerde Renklilik ile Fiziksel Özellikler Arasındaki İlişkiler, Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 26(6): 1395-1400.
• Süpüren Mengüç, G. (2012). Bazı Özel Hayvansal Liflerden Elde Edilen İpliklerden Üretilen Kumaşların Özellikleri Üzerine Bir Araştırma. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 268s, İzmir.
• Şen, A. (2015). Genç Ankara Tiftik keçilerinde Bazı Tiftik Kalite Özellikleri. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 37s, Tekirdağ.
• Tiftikbirlik, http://www.tiftikbirlik.com.tr/sayfa.aspx?ID=5 (Erişim Tarihi: 20.09.2019).
• TÜİK. (2018). Hayvancılık İstatistik Veritabanı, Ankara.
• Yanar, A., Akpınarlı, F. (2016). Geleneksel Ankara Sof Dokumaları, Ankara Araştırmaları Dergisi, 4(2): 170-179.
• Yıldız, D., Gültiken, M.E., Bolat, D. (2004). Ankara Keçisi Tiftiğinin Taramalı Elektron Mikroskobu ile İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 51(3): 225-227.