Tanburi Cemil Bey’in Şarkı Formu Eserlerindeki Makam Kullanımının Rehber-i Mûsıkî ile Mukayesesi

Yıl 2021, Sayı: 14, 103 - 114, 28.12.2021

Vasfi Hatipoğlu

Öz

Tanburi Cemil Bey (1872-1916); genç yaşından itibaren İstanbul’un müzik çevrelerine yeteneği ile temayüz etmiş, kadim geleneğe bağlı kalarak Türk müziğine kazandırdığı yeni yorum ve icra üslubu ile sonraki nesiller için ilham kaynağı olmuş, bulunduğu müzik çevresinde her zaman başat bir aktör olarak kabul edilmiştir. Cemil Bey’in Türk müziği saz icracılığında ortaya koyduğu dahi yeteneği kadar Türk müziğinin nazari anlayışına yaklaşımı ile döneme rehber olması ve içindeki feryadı, dünyaya haykırdığı besteleri ve bestekârlık yönü de büyük önem arz etmektedir. Bu araştırmada; Cemil Bey’in sözlü eserlerindeki makam kullanımı ile müellifi kendisi olduğu Rehber-i Mûsıkî adlı nazariyat eserindeki makam tariflerinin mukayesesinin yapılması amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda böylesine önemli bir şahsiyetin hem kuram hem de uygulama (besteleme) açısından Türk müziği makamlarını kullanış biçimi ile ilgili bulgulara yer verilecektir. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi ve tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Cemil Bey’in bestelemiş olduğu sözlü eserler ve eserlerin bestelenmiş olduğu makamlar, örneklemini ise karşılaştırmaya olanak sağlaması bakımından bestelendiği makamda en az iki sözlü eserin olduğu eserler ve makamları oluşturmaktadır. Araştırmada veriler kaynak tarama, doküman inceleme, arşiv tarama veri toplama teknikleri kullanılarak elde edilmiştir. Sonuç olarak; araştırma kapsamında ele alınan makamlar ve sözlü eserlerdeki makam uygulamalarının genel olarak benzer olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tanburi Cemil Bey, Rehber-i Mûsıkî, Tanburi Cemil Bey’in Söz Eserleri, Makamlar, Mukayese

Kaynakça

• Referans 1 Cevher, H. (1992). Tanburi Cemil Bey ve Rehber-i Mûsıkî. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir
• Referans 2 Kıyak, H. (Ed.). (2017). Yüz Yıllık Metinler Işığında Tanburi Cemil Bey. İstanbul: Ötüken
• Referans 3 Rit, H. (1967). Ölümünün 51. Yıldönümünde Tamburî Cemil Bey, Milliyet Gazetesi, 27 Temmuz