Biyomorfik Sürrealizmde Otomatik İmge

Yıl 2022, Sayı: 17, 55 - 72, 31.12.2022

Dilara Ilata Gülderen Görenek

Öz

20. yüzyıl sanat akımları gelenekten gelen sanata tepki duymuş ve bilinen sanat ilkelerini ters yüz ederek resim üzerinde farklı imgeleri bir araya getirmişlerdir. Bu nedenle, dış dünyayı yansıtan mimetik tavır yerine soyutlama eğilimi içinde anti mimetik tavrı ortaya koymuşlardır. Avangard bir akım olan Sürrealizm ise başka bir anti mimetik tavrı benimsenmiştir; geometrik soyutlama reddedilmiş ve Biyomorfizm ortaya konulmuştur. Sürrealistler öze ulaşmak ve kendi soyut formlarını yakalamak amacıyla otomatizm tekniğini geliştirmişlerdir. Otomatizm yöntemi, bilinçdışı imgelerin kâğıda aktarılmasını sağlar. Temel olarak Sigmund Freud’un serbest çağrışım ve rüya üzerine çalışmalarından yola çıkılmış ve Sürrealistler tarafından “ruhsal otomatizm” olarak yeniden yapılandırılmıştır. Bu araştırmada temel mesele olarak ele alınan, otomatizm yönteminin resimlerde hem soyutlama hem de öze ulaşma konusunda nasıl kullanıldığı ve sonuçlarının neler olduğudur. Böylece soyutlamanın farklı bir yönüne ışık tutmak istenmiştir. Bu bağlamda çalışmanın temel amacı, otomatik imgenin nasıl ortaya çıkarıldığı ve eserlerde ne şekilde yer edindiğini saptamaktır. Araştırmanın önemi ise resimsel soyutlama üslubunda geometrik soyutlama karşısında yer alan antromorfik soyutlamanın nasıl ortaya çıktığı ve yöntemlerinin neye dayandığını anlamaktır. Böylece biyomorfik soyutlama anlaşılmış ve tanımlanmış olacaktır. Araştırmada sorunlara yanıt bulabilmek amacıyla eserler ve veriler taranmış özellikle psikolojik veriler ile eserlerdeki imgeler bağdaştırılmaya çalışılmıştır. Elde edilen bulgular yardımıyla otomatizm yönteminin çalışma prensibi ve biyomorfik imgelerin yani otomatik imgenin neye işaret ettiği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sürealizm, otomatizm, soyut, rüya, bilinçaltı, bilinçdışı

Kaynakça

• Artun, A. (2011). Sanat Manifestoları Avangard ve Direniş. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Breton, A. (2009). Sürrealist Manifestolar (1. Baskı b.). (Ayşe Güngör, Dü., Y. Seber Kafa, A. Günebakanlı, & A. Güngör, Çev.) İstanbul: Altı Kırkbeş Yayınevi.
• Breton, A., Rivera, D., & Trotskiy, L. D. (2016, Nisan). Bağımsız Devrimci Bir Sanat İçin Manifesto. Devrimci Marksizm.
• Burns, E. (1992). Marksizm Nedir? İstanbul: Yordam Kitap.
• Dachy, M. (2014). Dada Sanatın Başkaldırısı. (O. Türkay, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dixon, A. G. (2013). Sanat Atlası. (A. Sabuncuoğlu, & B. Kovulmaz, Çev.) İstanbul: Boyut Yayınevi.
• Duplessis, Y. (1991). Gerçeküstücülük. (İ. Y.-E. Çamurdan, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Foster, H. (2011). Zoraki Güzellik. (Ş. Kaplan, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Freud, S. (1996). Düşlerin Yorumu II. (E. Kapkın, Çev.) İstanbul: Payel Yayınevi.
• Freud, S. (2000). Düşlerin Yorumu I (3. Baskı b.). (S. Budak, Çev.) Ankara: Öteki Yayınları.
• Freud, S. (2000). Psikanaliz Üzerine. (K. Şipal, Çev.) İstanbul: Cem Yayınevi.
• Gombrich, E. (2013). Sanatın Öyküsü. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Güneş, D. (2019). Antropomorfizm ve Antropomorfik Karakter Tasarımlarının İnsanlar Üstündeki Etkisi. Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü Sanat Yazıları.
• Harvey, D. (2010). Postmoderliğin Durumu. (S. Savran, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• İpşiroğlu, N., & İpşiroğlu, M. (2002). Sanatta Devrim. İstanbul: Ada Yayınları.
• May, R. (2001). Yaratma Cesareti. (M. G. Sökmen, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Politzer, G. (2003). Felsefenin Başlangıç İlkeleri. (M. Erdost, Çev.) İstanbul: Eriş Yayınları.
• Puchner, M. (2012). Marx ve Avangard Manifestolar Devrimin Şiiri. (Ç. B. Kasap, Çev.) İstanbul: Altı Kırk Beş Yayınevi.
• Ranciere, J. (2008). Görüntülerin Yazgısı. (A. U. Kılıç, Çev.) İstanbul: Versus Yayınları.
• Rubin W.S., Lanchner C. (1976). Andre Masson. New York: Moma.
• Rubin, W. S. (1968). Surrealism and Their Herritage. New York: Moma.
• Sayın, Z. (2013). İmgenin Pornografisi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Sorguç, G. (2017). Sanata Karşı Başkaldırı: Avangard. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi.
• Tunalı, İ. (1976). Marksist Estetik. İstanbul: Altın Kitaplar Baskısı.
• Tunalı, İ. (2008). Felsefenin Işığında Modern Resim. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Turani, A. (2010). Dünya Sanatı Tarihi. İstanbul: Remzi Kitapevi.