CENGİZ ONURAL’IN EVCÂR ŞARKISI “TEREDDÜT”ÜN MAKAM ANLAYIŞINA EDVÂR GELENEĞİ ÜZERİNDEN BİR BAKIŞ

Yıl 2025, Sayı: 25, 25 - 36, 31.08.2025

Emrah Tuncel

Öz

Cengiz Onural, son dönem Klasik Türk Müziği bestecileri arasında özgün yaklaşımı ve gelenekle kurduğu derin ilişkiyle öne çıkan önemli bir figürdür. Onural, üretim sürecinde, kadim mirasa hem teknik hem de estetik bir şekilde yaklaşarak, bestecilikte zengin ve sade bir anlayışı tercih etmektedir. Onural’ın “Tereddüt” isimli eseri, edvâr geleneği makam anlayışına bağlılığının yanında, söz konusu makamda klasik formlarda eserler ile de teorik anlamda muntazam bir uyum göstermesi, önemli bir bulgu olarak çalışmada yer almaktadır. Sayısı şimdilik az olsa dahi yakın dönemde yapılan bilimsel araştırmalar da bu saptamayı desteklemekte, bestecinin eskiyle bağını ortaya koymaktadır. Bu çalışmada analizi yapılan eser, Onural’ın söz konusu yaklaşımının somut bir örneği olarak incelenmiştir. Eserde, son dönem ortaya konulmuş teori sistemlerinden ziyade klasik edvâr geleneği temel alınmış ve eserin bu tarihsel anlayışla uyum içinde bestelenmiş olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cengiz Onural , evcârâ , edvâr , makam

A study of the Maqam understanding of Cengiz Onural's "Tereddüt" song through the Edvâr tradition.

Öz

Cengiz Onural is an important figure among the composers of Classical Turkish Music of the last period, who stands out with his unique approach and deep relationship with tradition. The fact that Onural's Evcârâ song titled “Tereddüt” not only adheres to the maqam conceptions in the edvâr tradition, but also shows a theoretical harmony with the works in classical forms written in the maqam in question is included in the study as an important finding. The song “Tereddüt” composed in Evcârâ makam, which is analyzed in this study, is analyzed as a concrete example of Onural's approach. The analysis of the piece is based on the classical edvâr tradition rather than recent theoretical systems, and it is concluded that the piece was composed in harmony with this historical understanding.

Anahtar Kelimeler

Cengiz Onural, evcara, edvâr, maqam.

Kaynakça

• Akdoğu, O. (1993). Türk Musikisi Nazariyatı Dersleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Aksoy, B. (2003). Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlılarda Musıki. İstanbul: Pan Yayıncılık
• Behar, C (2010). Şeyhülislâm’ın Müziği – 18. Yüzyılda Osmanlı/Türk Muskıkisi ve Şeyhülislâm Es’ad Efendi’nin Atrabü’i Âsar’ı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cevher, M.H. (1992). Tanbûri Cemil Bey ve Rehber-i Mûsikî, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Ergur, A. (2024). Yeni Bir Dünyanın Eşiğinde Öncü Bir Figür Olarak Dede Efendi. Sosyoloji Dergisi, 48, 215-229.
• Ezgi, S. (1935). Nazari Ameli Türk Musikisi (Cilt 1). İstanbul Konservatuvarı Neşriyatı, İstanbul.
• Güray, C. (2011). Bin Yılın Mirası. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• İncesaz, (2022). İncesaz Nota Albümü 1 şarkılar. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Karadeniz, M.E. (2013). Türk Musikîsinin Nazariye ve Esasları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık, Ankara
• Özcan, N. (2009), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Cilt 36). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Özcan, N. (2012), Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Cilt 41). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Özkan İ.H. (2006). Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usulleri, Kudüm Velveleleri, Ötüken Neşriyat A.Ş., İstanbul.
• Tırışkan, A.G. (2000). Haşim Bey’in Edvârı, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tuncel, E. (2023), İncesaz Müzik Grubunun Makam Anlayışı (Yayımlanmış doktora tezi), Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ankara.
• Tura, Y. (2006). Nâsır Abdülbâki Dede İnceleme ve Gerçeği Araştırma (Tedkîk ü Tahîk). İstanbul: Pan Yayıncılık.
• URL 1: https://youtu.be/qDG25-xv97M?si=z-tmBLl9wek4ZhhY
• Yekta, R. (1986). Türk Musiki Rauf Yekta Bey. (Çev. O. Nasuhioğlu). İstanbul: Pan Yayıncılık.