A rural nationwide newspaper in Turkish press history: Ülke

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 4, 80 - 93, 31.10.2017

Güney Nair

Öz

The first newspaper published by the Turks in Sivas is the Sivas (1878) provincial newspaper. Vicdan and Kızılırmak newspapers, which started publishing in 1909, are extremely important in terms of locally being among the first private journalism activities in our country. The İrade-i Milliye newspaper, which was the first publication of the national struggle movement, started to be published by Mustafa Kemal Atatürk in 1919 in Sivas. The subject of this study, the Ülke newspaper, is an extraordinary publishing activity. It is a local regional newspaper published with national identity, which is rarely encountered in our country. The newspaper, which started its publication life with the printing machines, equipment and personnel sent by the ruling power itself from Ankara during the single-party regime, published articles of remarkable intellectuals and reported national news. Ülke newspaper, which constantly communicated with and received technical support from the Ulus newspaper in Ankara in its first publication year, is a unique example that has not been studied much. The newspaper, which made twenty thousand print run especially in the first publication year, was distributed to the eastern provinces by trains. Ülke newspaper, which had been published as 4454-330 issues in three publishing periods in Sivas for four years, was analyzed by means of content analysis method. The interviews that were conducted with various names about the subject since 1998 have been classified using the interview technique, and the obtained data were compared. In the light of the information obtained after the necessary literature reviews, 376 issues of the newspaper, which had been published between November 1st, 1945 and November 21st, 1946 under the control of the single party rule in Turkey, were evaluated and interpreted from a general perspective.

Anahtar Kelimeler

Press history, rural newspaper, central newspaper, Sivas press, Ülke newspaper

Türk basın tarihinde taşrada yayınlanan bir merkez gazetesi: Ülke

Öz

Sivas’ta Türkler tarafından çıkarılan ilk gazete Sivas (1878) vilayet gazetesidir. 1909 yılında yayın hayatına başlayan Vicdan ve Kızılırmak gazeteleri yerel anlamda ülkemizdeki ilk özel gazetecilik faaliyetleri arasında yer alması açısından önemlidir. Milli mücadele hareketinin ilk yayın organı İrade-i Milliye gazetesi de Mustafa Kemal tarafından Sivas’ta yayınlanmaya başlanmıştır. Makaleye konu olan Ülke gazetesi sıra dışı bir yayıncılık faaliyetidir. Ülkemizde pek örneğine rastlanmayan, ulusal kimlik ile yayınlanmış yerel bölge gazetesidir. Tek parti döneminde bizzat siyasal iktidar tarafından Ankara’dan gönderilen matbaa makineleri, ekipmanlar ve personel ile yayın hayatına başlayan gazetenin, ulusal haberlere yer verdiği dikkat çekici isimlerin makalelerini yayınladığı görülmektedir. İlk yayın yılında Ankara’da basılan Ulus gazetesi ile sürekli haber iletişimi kuran, teknik destek alan Ülke gazetesi, üzerinde pek çalışılmamış özgün bir örnektir. Özellikle ilk yayın yılında yirmi bin adet basan gazete trenlerle doğu illerine gönderilerek dağıtılmıştır. Sivas’ta on dört yıl yayın hayatında kalan ve üç yayın döneminde 4454-330. sayı yayınlanan Ülke gazetesi içerik analizi yöntemiyle incelenmiş, mülakat tekniği ile 1988 yılından itibaren konu üzerinde çeşitli isimlerle yapılan görüşmeler sınıflandırılmış, elde edilen veriler karşılaştırılmış, gerekli literatür taramaları sonrası elde edilen bilgiler ışığında, gazetenin 1 Kasım 1945 - 21 Kasım 1946 tarihleri arasında tek parti iktidarının kontrolünde yayınlanan 376 sayısı genel bir perspektiften değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Basın tarihi, taşra gazetesi, merkez gazetesi, Sivas basını, Ülke gazetesi

Kaynakça

• Ankara Gazeteciler Cemiyeti (1998) Cumhuriyet Basını. Ankara: Basın-Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü.
• Arı, Kemal (2006) Atatürk’ün Yazarlığı ve Gazeteciliği. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, V-13.
• Aşkun, V. Cem (1963) Sivas Kongresi, 2. Baskı. İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevi.
• Ertuğ, H. Refik (1970) Basın-Yayın Hareketleri Tarihi. İstanbul Üniversitesi, Gazetecilik Enstitüsü Yayınları, No:12. İstanbul: Yenilik Basımevi.
• Ç. G. D. (1984) Basın 80-84. Ankara: Çağdaş Gazeteciler Derneği Yayınları.
• Çakır, Hamza (2007) Gazeteciliğe Giriş. Konya: Tablet Yayınları.
• Çapman, Nedim (1970) Kitle Haberleşmesi. İzmir: Etiket Matbaası.
• Çığ, Ünsal (2007) 19. Yüzyılda Osmanlı’da Gazetecilik Hareketleri: Takvim-i Vekayi’den Vilayet ve Özel Girişim Gazetelerine, Türkiye’de Yerel Basın, Ed. Suat Gezgin. İstanbul: İ.Ü. İletişim Fakültesi Yayınları.
• Duman, Harun, (2007) Osmanlı Döneminde Yerel Basın (1828-1922). Türkiye’de Yerel Basın, Ed. Suat Gezgin. İstanbul: İ. Ü. İletişim Fakültesi Yayınları.
• Girgin, Atilla (2001) Yerel Gazetecilik. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Keskin, M. Gül (2008) İrade-i Milliye Gazetesi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları.
• Koloğlu, Orhan (2010) Osmanlı Dönemi Basınının İçeriği. İstanbul: İ.Ü. İletişim Fakültesi Yayınları.
• Nair, Güney (1999) 1878-1999 Sivas Basını. Sivas: Dilek Matbaası.
• Nair, Güney (2016) Toplumsal açıdan Türk basın tarihi içinde Sivas basınının önemi, İrade-i Milliye ve Mustafa Kemal (Atatürk). 14. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi Bildiriler Kitabı. S:38-48. http://www.turkkongre.com/ public/frontend/ publications/2016/turkdunyasi2016.pdf
• Nair, Güney (2016-b) Kentsel Gelişim Sürecinde Yerel Basının Önemi (Sivas Merkez İlçe Örneği) I. Uluslararası Kent Araştırmaları Kongresi Bildiriler Kitabı, Cilt:4. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Öztoprak, İzzet (1981) Kurtuluş Savaşında Türk Basını. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Sivas Bülteni (1935) Sivas: Kamil Kitab ve Basımevi.
• Tevetoğlu, Fethi (1988) Atatürk ile Okyar’ın Çıkardıkları Gazete: Minber. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. V/13.
• Varlık, Bülent (2000) Sivas Basın Tarihi Üzerine Notlar. Toplumsal Tarih Dergisi, s. 62-63.