Anadolu Alevi geleneğinde kutsalların bir derlemesi: Adıyaman örneği

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 5, 139 - 158, 30.04.2018

Ali Tanrıverdi

Öz

Dünyadaki teknolojik gelişmeler, sosyal
iletişim ve ulaşım ağlarının geliştiği 21. yüzyılın küreselleşen dünyasında
kültürel değerleri ve gelenekleri köklü bir değişim sürecine sokmuştur. Bu
bağlamda Anadolu Alevi kültür ve inancının bu değişim karşısında kendi
özelliklerini ne kadar koruduğu önemli bir sorundur. Buna bağlı olarak bu
çalışmanın amacı Anadolu Alevi kültür ve inancının sahip olduğu özgün değerleri
sosyal bilimsel bir bakış açısıyla anlamaya çalışmaktır. Çalışmamız Adıyaman’da
Alevi-Bektaşi inancına ve geleneğine sahip toplumun kutsalları üzerinde
odaklanmaktadır. Çalışmanın görgül verileri, Adıyaman Kureyşan Ocağı mümessili
Garip Bozkurt Dede ile yapılan derinlemesine görüşme ve yarı yapılandırılmış
görüşme vasıtasıyla elde edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Kutsallık, Kültür, Alevilik, Değişim

Kaynakça

• Albayrak, Ali (2015) Alevi-Bektaşi Ritüelleri ve Temel Kurumlarından Hareketle Sosyal Bütünleşme. Sufi Araştırmları, 12: 21-36.
• Azar, Birol (2013) Sözlü Geleneğin Kurumsallaşması: Gelenekten Geleceğe Musahiplik Örneği. Avrasya Uluslararası Araştırma Dergisi, 2(3): 74-87.
• Balcıoğlu, Rıza (2003) Alevilik Üzerine Bir Değerlendirme. Hacı Bektaş Veli Dergisi, 28: 211-214.
• Bulut, Halil İbrahim (2013) Alevi-Bektaşi Türkmen Geleneğinde Sosyal Dayanışma ve Kardeşlik Kurumu Olarak "MUSAHİPLİK". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 65: 101-118.
• Coşan, Esad (1996) Makalat, Çev. Hüseyin Özbay. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Coşkun, Ali (2003) Dine ve Kimlik. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(24): 5-6.
• Çelik, Celaleddin (2005) İsim Kültürü ve Din: Şahıs İsimleri Üzerine Bir Din Sosyolojisi Denemesi. Konya: Çizgi Kitapevi.
• Dalkıran, Sayın (2002) Alevi Kimliği ve Anadolu Aleviliği Üzerine Bir Deneme. Ekev Akademi Dergisi, 6: 96-97.
• Dedekargınoğlu, Hüseyin (2014) Muharrem ve Aşure. Alevilik Bektaşilik Akademik Araştırmalar Dergisi, 54: 32-33.
• Ersal, Mehmet (2011) Alevi İnanç Sistemindeki Ritüellik Özel Terimler: Musahiplik. Turkish Studies, 1(6): 1058-1083.
• Fığlalı, Ethem Ruhi (1990) Türkiye'de Alevilik Bektaşilik. Ankara: Selçuk Yayınları.
• Karahan, Leyla (2008) Türkçede Dini Anlamlı Bazı Kişi Adlarını Ekle Değiştirme Geleneği. The 51st Meeting of the Permanent International, Romanya (Bükreş).
• Keskin, Yahya (2004) Değişim Sürecinde Kırsal Kesim Aleviliği. Ankara: İlahiyat.
• Kılıç, Mustafa Cemil (2006) Laik Türkiye İçin Yükselen Alevilik. İstanbul: Kum Saati Yayıncılık.
• Ocak, Ahmet Yaşar (1990) İslam Türk İnançlarında Hızır Yahut Hızır-İlyas Kültü. Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü.
• Önder, Mehmet Seyman (2014) Alevilik: Alevi Deyişlerinin ve Gülbanglarının Sosyolojik Analizi. (Kitap Tanıtımı - Yazar: Mehmet Yazıcı) Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(3): 257-261.
• Rençber, Fevzi (2010) 40 Soruda Adıyaman'da Geleneksel Alevilik. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi, 56: 396-404.
• Rençber, Fevzi (2012) Alevi Geleneğinde "Cem Evinin" Tarihsel Kökeni. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 12(3): 73-86.
• Rençber, Fevzi (2013) Adıyaman Yöresi Alevi Ocakları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 35: 159-170.
• Sami, Kamuran (2013) Kırsal Alevi Kültüründe Çevre, Mekan ve İnsan Etkileşimi: İki Köy Örneği. Bilig, 67: 169-170.
• Sarıtaş, Süheyla (2009) Balıkesir Üniversitesi Öğrencilerinin Günümüzdeki Adlar ve Ad Verme Hakkındaki Görüşleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21): 422-433.
• Uçar, Ramazan (2004) Bir Fenomen Olarak Ayin-i Cem. Dini Araştırmalar, 7(19): 73-81.
• Uysal, Başak (2012) Alevi İnanç Sisteminde Adlar ve Dil-Kimlik İlişkisi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 62: 237-248.
• Üçer, Cenksu (2015) Alevilikte Musahiplik. Ankara: Araştırma Yayınları.
• Ülken, Hilmi Ziya (1969) Anadolu Örf ve Adetlerinde Eski Kültürlerin İzleri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(1): 1-28.
• Ünlüsoy, Kamile (2009) Alevi-Bektaşi Geleneğinde Kadına Bakış Denemesi. E-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi, (2)2: 55-90.
• Yaman, Ali (2006) Kızılbaş Alevi Ocakları. Ankara: Elips Yayınları.
• Yaman, Ali (2011) Alevilikte Ocak Kavramı: Anlam ve Tarihsel Arka Plan. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 60: 45-48.
• Yaman, Ali (2013) Alevilik, İnanç, Edep, Erkan. İstanbul: Demos Yayınları.
• Yenmiş, Nihad (2010) Arap Aleviliğinde Kutsal Günler ve Bayramlar. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 54: 299-314.
• Yıldırım, Erdal (2010) Tunceli Yöresi Alevilerinde Geçiş Dönemi İnanç Ve Uygulamaları Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma. EKEV Akademi Dergisi, 14(42): 17-32. Yıldız, Harun (2004) Alevi Geleneğinde Ölüm ve Ölüm Sonrası Tören ve Ritüeller. Hacı Bektaş Veli Dergisi, 42: 1-21.
• Yıldız, Harun (2011) Amasya Yöresi Alevi Ocakları. Uluslararası Sosyal Araştırmlar Dergisi, 4(19): 228-242.
• Yıldız, Harun (2014) Anadolu Aleviliği. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Yılmaz, Hulusi (2008) Sosyal Değişme Sürecinde Alevilik: Ankara Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Yılmazçelik, İbrahim (2012) Alevilikte Dedelik Kurumu ve Mustafa Dede Örneği. Alevilik Araştırmaları Dergisi, 4: 15-16.