MÖ 1. binde cam kase üretimi

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 5, 159 - 168, 30.04.2018

Emre Taştemür

Öz

Cam bir kap formu olarak karşımıza çıkmadan önce pişmiş
toprak kapların üzerinde sırlaşmış bir madde olarak görülmekteydi. MÖ 3.
binlerin ortalarından sonra ise renkli boncuklar şeklinde cam sanatında yerini
almıştır. MÖ 2. binin ilk yarısından itibaren ise cam yapımı ve işlemesinin
önemli bir sanat dalı olduğunu ele geçen yazıtlar doğrultusunda anlamaktayız.
Camın kase biçimini alması ise MÖ 15. yüzyılın ikinci yarısından sonra
gerçekleşmiş ve bu tarihten sonra cam oldukça kontrollü ve düzenli bir
endüstrinin parçası olarak günümüze değin varlığını sürdürmüştür. Bu zaman
diliminde sığ, derin formlarda bezemeli veya bezemesiz gibi farklı biçimlerde
karşımıza çıkmıştır. Ancak özellikle MÖ7. ve 4. yüzyıllar arasında, çok özel
bir kimliğe bürünerek, renksiz camdan, süsleme olarak da tipik taç yaprak,
badem motifleri ile tanınan farklı bir anlam kazanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Cam, Kaseler, Gordion Kasesi, Assur, Akhaemenid

Kaynakça

• Akkaya, Mustafa (1997) Mezardaki Pontos Hazinesi. Atlas, Sayı 48: 130-133.
• Atik, Şeniz (1997) İstanbul Arkeoloji Müzelerinde Bulunan İ.Ö. II.- İ.Ö.I. Bin yıllarına ait Mezopotamya Cam Eserleri. XXXIV. Uluslararası Assiriyoloji Kongresi, 365-376.
• Atik, Şeniz (2004) MÖ I. Bin’de Anadolu’da Cam Üretimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Barag, Dan (2006) Socio-Economic Obeservaions on The History of Ancient Glass. Annales of the 17 th. Congress of the International Associations for the History of Glass, Antwerp, 3-6.
• Beretta, Marco (2009) The Alchemy of Glass: Counterfeit, Imitation, and Transmutation in Ancient Glassmaking, USA: Science History Publications.
• Cahill, N-Brill R.H. (1988) A Red Opaque Glass from Sardis and Some Thoughts on Red Opaques in General. JGS, 30: 16-27.
• Çakmaklı, Ömür Dünya (2017) Opifices Arti Vitri: Roma İmparatorluğu’nda Cam Ustaları Opifices Arti Vitri: Glass Masters in The Roman Empire. Cedrus (5): 325-336.
• Dönmez, Şevket (2005) The Achaemenid Impact on Local Populations and Cultures in Anatolia (Sixth-Fourth Centuries). The Achaemenid Impact on the Central Black Sea Region, Ed. İnci Delemen, İstanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
• Dönmez, Şevket (2012) Oluz, Höyük, Karadeniz’de Persler. Aktüel Arkeoloji, 25: 140-145.
• Erten, Emel (2002) Glass in Hittites. V. International Congress of Hittitology, Çorum.
• Erten, Emel (2012) Akhaemenid Egemenliği Döneminde Doğu Yunan Bölgesinde Cam. Türkiye’de Arkeometrenin Ulu Çınarları, Prof. Dr. Ay Melek Özer ve Prof. Dr. Şahinde Demirciye Armağan, Ed. Ali Akın Akyol, Kameray Özdemir, ss. 183-194. İstanbul: Homer Kitabevi.
• Fossing, Poul (1940) Glass Vessels Before Glass-Blowing. Copenhagen: Ejnar Munksgaard.
• Grose, David F. (1989) The Toledo Museum Of Art Early Ancient Glass Core Formed, Rod-Formed, and Cast Vessels and Objects from the Late Bronze Age to the Early Roman Empire, 1600 Bcto Ad 50. New York: Hudson Hills Press.
• Harden, Donald B. (1968) The Canosa Group of The Hellenistic Glasses in The British Museum. JGS, Vol.10: 21-47.
• Ignatidou, Despina (2003) Colourless glass vessels from the Maussoleion at Halikarnassos. Annales de l'Association International epourl'Histoiredu Verre, 64-67.
• Ignatidou, Despina (2002) Colorless Glass in Late Classical and Early Hellenistic Macedonia. JGS, 44: 11-24.
• Ignatidou, Despina vd. (2003) Nitrum Chalestricum. The natron of Macedonia. Annalesdu 16e Congrès de l'Association International epourl'Histoiredu Verre, London, 39-44.
• Ignatidou, Despina (2004) Glassvessels, The Maussolleion at Halikarnassos, Subterranean and Pre-Maussollan Structures on the Site of the Maussolleion, the Finds from the Tomb Chamber of Maussollos, Reports of the Danish Archaeological Expedition to Bodrum, 181–202.
• Ignatidou, Despina (2005) The World of Achaemenid Persia: History, Art and Society in Iran and the Ancient Near East, Achaemenid and Greek Colourless Glass, Ed. Jurtis John and Simpson John S., pp. 419-426. New York: I.B. TAURIS.
• Knauss, Florian (2006) Ancient Persia and The Caucasus. Iranica Antiqva, XLI: 79-107.
• Jones, Janet, D. (2005) The Archaeology of Midas and The Phrygians, Recent Work at Gordion. Glass Vessels from Gordion Trade and Influence Along the Royal Road, Ed. Lisa Kealhofer, ss. 101-116. Philadelphia : University of Pennsylvania Press.
• Jones, Janet, D. (2006) Did You Phrygians Make Glass? Sources of Moulded Glass at Iron Age and Hellenistic Gordion. Annales of the 17 th. Congress of the İnternational Associations for the History of Glass, Antwerp, 21-26.
• Makharadze, George ve Saginashvli, Mariam (1999) An Achaemenian Glass Bowl From Sairkhe, Georgia. JGS, 41: 11-17.
• Oates, Joan-David (2001) Nimrud An Assyrian Imperial City Revealed. London : British School of Archaeology in Iraq.
• Oppenheim, A. Leo; Brill, Robert H.; Barag, Dan; Von Saldern, Axel (1970) Glass and Glassmaking in Ancient Mesopotamia. N.Y: Corning Museum of Glass Monographs.
• Özgümüş, Üzlifat (2010) Nif (Olympos) Dağı Camları. Şişecam Topluluğu Dergisi, Sayı: 276: 16-17.f.
• Peter, G. Van Alfen (2002) Pant'agatha: Commodities in Levantine-Aegeantrade During the Persian Period, 6-4th c. B.C.. Unpublished PhD Thesis University of Texas.
• Reade, Wendy; Jones, Jane Duncan; Privat Karen (2009) Iron Age and Hellenistic Monochrome Glasses from Gordion. AIHV Annales of the Thessaloniki Congress, 1-18.
• Rehren, Thilo; Spencer, Lindsay; Triantafyllidis, Pavlos (2003) The Primary Production of Glass at Hellenistic Rhodes. Annalesdu 16e Congrès de l'Association International epourl'Histoiredu Verre, London, 39-44.
• Roos, Paavo (1974) The Rock Tombs of Caunus. The Finds (Studies in Mediterranean Archaeology, XXXIV 2). Göteborg: Paul Åströms Förlag.
• Schmidt, Erich F. (1957) Persepolis II Contents of the Treasury and Other Discoveries. Chicago: The Oriental Institute Publications. Stern, Marianne. (1999) Ancient Glass in Athenian Temple Treasures. JGS, 41: 19-50.
• Taştemür, Emre (2013) Klaros Kasesi ve Anadolu’da Pers Egemenlik Döneminde Cam Kase Üretimi Konusunda Düşünceler. Seleucia ad Calycadnum, 3: 65-79.
• Triantafyllidis, Pavlos (2011) A Unique Glass Psykter from Lithovouni in Aetolia, Greece. JGS, 53: 45-57.
• Triantafyllidis, Pavlos (2000) Ροδιακή Υα- λουργία Ι. Τα ενθερμώ διαμορφωμένα διαφανή αγγεία πολυτελείας. Οικλασικοί και οι πρώιμοιελληνιστικοί χρόνοι, Athens.
• Triantafyllidis, Pavlos (2003) Achaemenian Glass Production. Annales du 15e Congrès de l'Association International epour l'Histoiredu Verre, New York, 13-17.
• Triantafyllidis, Pavlos (1998) New Evidence of the Glass Manufacture in Classical and Hellenistic Rhodes. Annalesdu 14e Congres de l’Association International pour l’ Histoiredu Verre, Venezia-Milano, 30-34.
• Tulunay, Elif Tül, (2008) Nif (Olympos) Dağı Kazı ve Araştırma Projesi: 2006 Yılı Kazısı. KST, XXIX, 3: 79-98.
• Vickers, Micheal (1972) An Achaemenid Glass Bowl in a Dated Context. JGS, 14: 15-16.
• von Saldern, Axel (1959) Glass Finds at Gordion. JGS, 1: 22-49.
• von Saldern, Axel (1975) Two Achaemenid Glass Bowlsand a Hoard of Hellenistic Glass Vessels. JGS, 17: 37-46.
• von Saldern, Axel (2004) Antikes Glas, München: Handbuch der Archäologie.
• Weinberg, Grose David (1961) Hellenistic Glass Vessels from the Athenian Agora. Hesperia, 380-392.
• Wedepohl, Karl Hans (2003) Glas in Antikeund Mittelalter, Geschichteeines Werkstoffes. Stuttgart: Schweizerbart Science Publishers.
• Yağcı, Emel Erten (1996) Akhamenid Cam Kaseleri ve Milas Müzesinden Yayınlanmamış İki Örnek. TC. Kültür Bakanlığı, Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Ankara: 1995 Yıllığı, 312-317.