Sinemada şiddetin estetize edilmesi: Zincirsiz ve Birkaç Dolar İçin filmlerinin metinlerarası karşılaştırması

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 5, 21 - 42, 30.04.2018

Mehmet Emre Gül Tülin Sepetci

Öz

Sanat
formlarının hemen hemen her alanında görülebilen “metinlerarasılık”, her sanat yapıtının
farklı disiplinlerde yapılmış eserlerden izler taşıması temeline dayanmaktadır.
Bir film diğer sanat dallarına ait eserlerle örtüşebildiği gibi kendinden
önceki filmlerle de benzerlikler gösterebilir. Bunun yanında sinemada şiddet
artık sadece belge niteliğindeki görüntüler olarak sunulmamakta, sinemanın
dilinin ve estetiğinin bir parçası haline gelmektedir. Seyircinin adrenalinini
yükseltmenin giderek daha zor bir hale geldiği günümüzde, yönetmenin seyirciyi
etkilemek adına şiddetin yoğunluğunu arttırması gerekmektedir. Bu bağlamda çalışmada Sergio Leone’nin yönettiği 1964
yapımı Birkaç Dolar İçin ve Quentin
Tarantino’nun yönettiği 2012 yapımı Django
Unchained (Zincirsiz) filmleri arasındaki metinlerarası ilişki şiddetin
estetikleştirilmesi bağlamında incelenmiştir. Sonuç olarak filmler
arasındaki metinlerarasılığın benzerlik/koşutluk kurma tekniği üzerinden
ilerlediği görülmektedir. Her iki filmde
de uygulanan şiddetin gerekçeleri vardır; bu gerekçeler “iyi insanlar ve
kahramanların intikam alma ve öldürme” eylemlerini haklılaştırır. Leone’nin en
sevdiği yönetmenlerden biri olduğunu her fırsatta vurgulayan Tarantino da onun
izinden gitmekte; iki yönetmen de filmlerinde intikam hikayeleri ve şiddet
öğelerine yer vermektedirler. Her iki filmin de metinlerarasılık açısından pek
çok referans noktaları bulunduğu ortaya konulmuştur. Yalnızca şiddet üzerinden
değil pek çok farklı konunun işlenişi de filmlerde paralellik gösterir. Elbette
benzerlik/koşutluk tekniği ile bir filmden diğerine yapılan aktarım, postmodern
anlamda metinlerin anlamlarının yeniden telaffuzunu beraberinde getirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Metinlerarasılık Kuramı, Sinemada Metinlerarasılık, Şiddetin Estetikleştirilmesi, Quentin Tarantino

Kaynakça

• Abisel, Nilgün (1999) Popüler Sinema ve Türler. İstanbul: Alan Yayınevi.
• Akbulut, Hasan (2005) Cennetten Çok Uzakta: Metinlerarası Bir Yolculuk. Selçuk İletişim, 4(1): 42-57.
• Aktulum, Kubilay (2011) Metinlerarasılık / Göstergelerarasılık. Ankara: Kanguru Yayınları.
• Bakhtin, Mihail Mihayloviç (1981) The Dialogic Imagination. Teksas Üniversitesi Yayınları: Austin.
• Barthes, Roland (1990) From Word to Text. Image-Music-Text, Tr. by Stephen Heath. Londra: Fontana.
• Bazerman, Charles (2004) Intertextualities: Volosinov, Bakhtin, Literary Theory, and Literacy Studies. Bakhtian Perspectives on Language, Literacy, and Learning, Ed. Arnetha F. Ball and Sarah W. Freedman, pp. 53-65, Cambridge University Press.
• Brunette, Peter (2010) Karakterlerin Doğaçlama Yapmasına İzin Veririm!. Quentin Tarantino, Der. Gerald Peary, ss. 36-42. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Chong, Slyvia (2004) From ‘Blood Auteurism’ to the Violence of Pornography: Sam Peckinpah and Oliver Stone. New Hollywood Violence, Ed. Steven Jay Schneider, pp. 249-269, Manchester University Press: Manchester and New York.
• Çakır, Süreyya (2009) Toplumsal Tarih Ekseninde Metinlerarasılık: Yılanların Öcü. Dil ve Edebiyat Dergisi, 6(2): 31-52.
• Denby, David (2013) Django Unchained: Put-on, Revenge and The Aesthetics of Trash. Culture Desk, https://www.newyorker.com/culture/culture-desk/django-unchained-put-on-revenge-and-the-aesthetics-of-trash, Erişim tarihi: 26 Eylül 2017.
• Fagan, Abigal (2016) Interpellating Django: The Functions of the Gaze in Tarantino’s Django Unchained. International Journal of Zizek Studies, Cilt: 7, Sayı: 3. http://zizekstudies.org/index.php/IJZS/article/view/723, Erişim tarihi: 10 Ekim 2017.
• Fuller, Graham (2010) Önce Cevaplar, Sonra Sorular. Quentin Tarantino, Der. Gerald Peary, ss. 62-83. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Grønstad, Asbjørn (2008) Trans-Figurations Violence, Death, and Masculanity in American Cinema. Holland: Amsterdam University Press.
• Gül, Mehmet Emre (2017) Zeki Demirkubuz Sinemasında Dostoyevski’nin İzleri: Yeraltı Filmi Örneği. Innovation and Global Issues in Social Sciences Bildiri Kitabı, Der. N. Bilici, R. Pehlivanlı, K. Ashırkanova, ss. 914-928.
• Kendrick, James (2006) The Many Shades of Red, Review of Steven Jay Schneider (2004). Film-Philosophy,10(3): 104-108.
• King, Geoff (2004) ‘Killingly Funny’: Mixing Modalities in New Hollywood’s Comedy-With-Violence. New Hollywood Violence, Ed. Steven Jay Schneider, pp. 126-144, Manchester and New York: Manchester University Press.
• Kristeva, Julia (1980) Desire in Language: A Semiotic Approach to Language and Art. New York: Columbia University Press.
• McFarlane, Brian (1996) Novel to Film: An Introduction to The Theory of Adaptation. seas3.elte.hu/coursematerial/BulgozdiImola/NoveltoFilm.doc., Erişim Tarihi: 10 Eylül 2017.
• Peary, Gerald (2010) Quentin Tarantino. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Pomerance, Murray (2004) Hitchcock and the Dramaturgy of Screen Violence. New Hollywood Violence, Ed. Steven Jay Schneider, pp. 34-57. Manchester and New York: Manchester University Press.
• De Quincey, Christian (2000) Intersubjectivity: Exploring Consciousness From The Second-Person Perspective. The Journal of Transpersonal Psychology, 32(2): 135-155.
• Raj, Elmo (2015) Text/Texts: Interrogating Julia Kristeva’s Concept of Intertextuality. Research Journal of Humanities and Social Sciences, 3: 77-80.
• Rifat, Mehmet (2013) XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları: 1. Tarihçe ve Eleştirel Düşünceler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Stam, Robert (2014) Sinema Teorisine Giriş, Çev. Selda Salman, Çiğdem Asatekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Tarantino, Quentin (2011) Django Unchained Script. http://www.alwaysontherun.net/script-djangounchained.pdf., Erişim tarihi: 29 Eylül 2017.
• Tatlı, Osman (t.y.) Postmodernizmde Metinlerarasılık ve Pastiş. http://www.fakirane.org/postmodernizmde-metinlerarasilik-ve-pastis-osman-tatli, Erişim tarihi: 30.09.2017.
• Taylor, Ella (2010) Quentin Tarantino’nun Rezervuar Köpekleri ve Abartının Heyecanı. Quentin Tarantino, Der. Gerald Peary, ss. 51-62. İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Webb, Theresa and Browne, Nickolas (2004) The Big Impossible: Action-Adventure’s Appeal to Adolescent Boys. New Hollywood Violence, Ed. Steven Jay Schneider, pp. 80-101. Manchester and New York: Manchester University Press.