Ergenlerde Öz Şefkat ve Sevgi Yönelimli Tanrı Algısı Arasındaki İlişki

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 174 - 186, 22.12.2025

Şeyma Nur Dikmen , Fatıma Zeynep Belen

Öz

Bu araştırmanın amacı; ergenlerde öz şefkat ile sevgi yönelimli Tanrı algısı arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada nicel araştırma yöntemi uygulanmıştır. Araştırmanın örneklemi 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Ankara ili Altındağ ilçesinde bulunan ortaöğretim kurumlarından seçilen 12-16 yaş arasındaki 355 erkek, 488 kız olmak üzere toplam 843 ortaokul ve lise öğrencisinden oluşmaktadır. Veri toplama araçları “Kişisel Bilgi Formu”, “Tanrı Algısı Ölçeği” ve “Öz Şefkat Ölçeği”dir. Araştırma verileri SPSS-20 ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucuna göre; öz şefkat ve sevgi yönelimli Tanrı algısı arasında pozitif anlamlı bir ilişki olduğu (r=0,26; p<0,001) bulgulanmıştır. Buna göre öz şefkat arttıkça sevgi yönelimli Tanrı algısı da artmaktadır. Ayrıca, sevgi yönelimli Tanrı algısının öz şefkati yordadığı belirlenmiştir. Ergenlerde öz şefkat ortalamaları cinsiyet açısından incelendiğinde, erkeklerin ortalama puanları, kızların ortalama puanlarından anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Ergenlerin yaş ve aile gelir düzeyine bağlı olarak öz şefkat düzeylerinde ise istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık olduğu bulgulanırken (p<0,05), kardeş sayısı ve doğum sırasına göre öz şefkat düzeylerinde ise istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür. Ergenlerde sevgi yönelimli Tanrı algısı cinsiyet ve babanın hayatta olma durumları incelendiğinde aralarında anlamlı bir farklılık bulunmazken, annenin hayatta olma durumu ve sevgi yönelimli Tanrı algısı arasında anlamlı bir farklılık olduğu görülmüştür (p<0,05). Araştırmaya göre öz şefkat ve Tanrı algısı arasında dikkat çeken bir ilişki olduğu görülmektedir. Bu nedenle ergenlerin öz şefkat ve sevgi yönelimi Tanrı algısı düzeylerini arttıracak etkinlikler, ergen ve veli bilgilendirmeleri yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi , Öz Şefkat , Tanrı Algısı , Ergen , Sevgi , Korku

Etik Beyan

Bu makale Din ve Maneviyat Psikolojisi Sempozyumunda sunulan bildirinin genişletilmiş halidir.

Destekleyen Kurum

Kırıkkale Üniversitesi- MEB

Teşekkür

Araştırma sürecinde desteklerini esirgemeyen aileme, araştırmada yardımcı olan öğretmen arkadaşlarıma, araştırmaya gönüllü katılan sevgili öğrencilere ve kıymetli danışmanım Doç.Dr. Fatıma Zeynep Belen hocama teşekkürü bir borç bilirim.

The Relationship Between Self-Compassion and Love-Oriented Perception of God in Adolescents

Öz

The purpose of this study is to examine the relationship between self-compassion and the perception of God in adolescents aged 12 to 16. A quantitative research method was used in the study. The sample consists of 843 students -355 boys and 488 girls- selected from middle and high schools in the Altındag district of Ankara during the 2023–2024 academic year. The data were collected using “A Personal Information Form”, “The Perception of God Scale” and “The Self-Compassion Scale”. The data were analyzed using SPSS-20. According to the results, there is a significant and positive relationship between self-compassion and a love-oriented perception of God (r=0.26; p<0.001). This means that as self-compassion increases, the perception of God as loving also tends to increase. However, the perception of God as loving predicts self-compassion. The findings also show that male students scored significantly higher in self-compassion compared to female students. In addition, income level was found to have a statistically significant impact on self-compassion (p<0.05), while number of siblings and birth order did not show any meaningful effect. When it comes to the perception of God, no significant differences were found based on gender or whether the father is alive. However, students whose mothers were alive reported a significantly higher love-oriented perception of God (p<0.05). The results suggest that the relationship between self-compassion and the perception of God is not random, but meaningful. Based on these findings, it is recommended to organize activities and awareness programs that support the development of self-compassion and a more loving perception of God in adolescents. These programs can also involve parents to strengthen emotional and spiritual development.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion , Self-Compassion , Perception of God , Adolescent , Love , Fear

Kaynakça

• Asar, Ç. (2020). Lise öğrencilerinin Tanrı tasavvuru ile değer yönelimleri arasındaki ilişki üzerine bir araştırma: Yalova örneği [Yayımlanmamış doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Atalay, Z. (2023). Şefkat zorlayıcı duygu ve durumlarla yaşayabilme sanatı. İnkılap Kitabevi.
• Akyüz, H. (2025). Ergenlerin öz şefkat düzeyleri ile aile iklimi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Bahadır, A. (1994). Ergenlik döneminde dini şüphe ve tereddütler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Bilge, E. Z. (2024). Tanrı algısı, dini yönelim biçimleri ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkiler (lise ve üniversite örneklemi üzerinde karşılaştırmalı bir alan araştırması) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Yayıncılık.
• Ceylan, E. (2018). Ölümlülük bilincinin dini başa çıkma, Tanrı algısı, ölüm kaygısı ve psikolojik iyi olma ile ilişkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Deniz, M. E., Kesici, Ş. & Sümer, A. S. (2008). The validity and reliability study of the Turkish version of self-compassion scale. Social Behavior and Personality: An International Journal, 36 (9), 1151–1160.
• Demir, Ş. (2023). 10-14 Yaş grubundaki öğrencilerde öz saygı ve Tanrı algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kalemname Dergisi, 8 (13), 60-88.
• Dinvar, P. E. (2011). Travma sonrası stres, Dünya'ya ilişkin varsayımlar ve Tanrı algısı arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Gilbert, P. (2015). The evolution and social dynamics of compassion. Social and Personality Psychology Compass, 10 (1111), 1-16.
• Güler, Ö. (2007). Tanrı'ya yönelik atıflar, benlik algısı ve günahkarlık duygusu (yetişkin örneklem) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Gökalp, Z. Ş. & Koç, H. (2023). Türkiye’de geçmişten günümüze ergenlik araştırmaları: Bibliyometrik bir çalışma. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 11 (30), 1-18.
• Hacıkeleşoğlu, H. & Karaca, F. (2021). Ebeveyn tutumlarının Tanrı tasavvuru ile ilişkisi üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (53), 195-236.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları.
• Kekik, C. (2019). Yatılı bölge ortaokulu öğrencilerinde bağlanma stilleri ve Tanrı algısı ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• Kıraç, F. (2022). Çocukluk çağı travmaları ile Tanrı imajı arasındaki ilişkide öz şefkatin aracı rolü. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 26 (3), 1111-1126.
• Kula, T. (2012). Ergenlerde öfke duygusu; benlik algısı, Tanrı algısı, suçluluk ve utanç duyguları açısından bir değerlendirme (Diyarbakır örneklemi) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Neff, K. D. (2003a). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2, 85-102.
• Neff, K.D. (2003b). The development and validation of a scale to measure self compassion. Self and İdentity, 2 (3), 223-250.
• Neff, K. (2022). Öz şefkat kendine nazik olmanın kanıtlanmış gücü. (E. Güldemler, Çev.). Diyojen Yayıncılık.
• Özdemir, R. (2024). Öz şefkat ile affetme arasındaki ilişkide psikolojik esnekliğin düzenleyici rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Santrock, J. W. (2020). Adolessence. (D. M. Siyez, Çev.). Nobel Yayıncılık.
• Souza, L. K. & Hutz, C. S. (2016). Self-compassion in relation to self-esteem, self-efficacy and demographical aspects. Paidéia, 26 (64), 181-188.
• Şimşek, E. (2004). Çocukluk dönemi dini gelişim özellikleri ve din eğitimi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 4 (4), 207-220.
• Tokur, B. (2020). Klasik ve güncel konularıyla din psikolojisi. Son Çağ Yayıncılık.
• Tuncel, Ü. (2024). Lise öğrencilerinde akran zorbalığı, kendine zarar verme davranışı ve öz şefkat arasındaki ilişki ve bu ilişkide öz şefkatin aracı rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Binali Yıldırım Üniversitesi.
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). Ergenlik. Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 28 Nisan 2025, https://sozluk.gov.tr/
• Türk Dil Kurumu. (t.y.). Tanrı. Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 1 Mart 2025, https:// sozluk.gov.tr/
• Yılmaz, B. (2020). Dini başa çıkma düzeyinin takıntılı davranışlarla başa çıkma ile ilişkisi üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Yıldız, M. (2013). Çocukların Tanrı imgesinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Toplum Bilimleri Dergisi, 7 (13), 45-64.
• Yıldız, M. & Göreğen, F. (2021). Ergenlerde Tanrı algısı, affetme eğilimi ve öfke ilişkisi üzerine bir araştırma. Dini Araştırmalar Dergisi, 24 (61), 427-458.