ÖZTÜRK, K. (2023). Anadolu Kültürünün Dinî Temelleri; Sünnetin Türk-İslam Kültürü Üzerindeki Etkileri. Ensar Neşriyat. 328 Sayfa ISBN:978-625-6506-28-2

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1-2, 228 - 232

Muhammed Özdemir

Öz

Tanıtımı yapılan kitap, İslam dininin ikinci sıradaki kaynağı olan “Sünnet”in, Anadolu coğrafyasında yer alan Türk-İslam kültürü üzerindeki etkilerini araştırmakta olduğu iddiasını taşımaktadır. Kitap, 328 sayfa ve dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde ‘İnançla İlgili Geleneklerde Sünnetin Etkisi’, ikinci bölümde ‘İbadetlerle İlgili Geleneklerde Sünnetin Etkisi’, üçüncü bölümde ‘Bireysel ve Toplumsal Davranış Kuralları ile İlgili Geleneklerde Sünnetin Etkisi’ ve dördüncü bölümde ‘Gündelik Yaşam Örüntülerinde Sünnetin Etkisi’ isimli ana başlıkların olduğu görülmektedir. Kitabın ilk iki bölümünde inanç ve ibadetlerin örf, âdet ve gelenekler üzerindeki tezahürlerine; diğer iki bölümde ise adalet, doğruluk, cesaret, yardımseverlik gibi bireysel ve toplumsal davranış kuralları ile doğum, evlilik ve ölüm gibi insan hayatının önemli evrelerine odaklanılmaktadır. Kitaptaki bölümler içerisinde sünnetin kültürel pratiğine en iyi şekilde uyan bölümlerin üçüncü ve dördüncü bölümler olduğu görülmektedir. Bahsi geçen bölümlerde, inanç veya ibadet ile ilgili uygulamalardan ziyade, gündelik hayatta sıklıkla karşılaşabilecek durumlardan bahsedilmektedir. Anadolu kültürünün içerisinde yer alan sünnetin toplumsal yaşamın merkezindeki varlığını hatırlatan kitapta kullanılan hadislerden 600 kadar rivayete yer verilmiştir. Bu anlamda kitapta yer alan konu başlıklarına bakıldığında dinî referanslı büyük bir kültürün varlığı dikkat çekmektedir. Dolayısıyla, kültürü oluşturan temel dinamikler içerisinde dinî bir kaynak olduğunun gösterilmesi; bireyselleşme, haz ve sınırsız tüketimin kıskacı altında olan, değerler noktasında da bir belirsizlik yaşayan, günümüz bireyleri için önemli bir farkındalık kazandırabilir.

Anahtar Kelimeler

Din, Kültür, Sünnet, Toplum

Kaynakça

• Atar, F. (t.y.). Akika. TDV İslâm Ansiklopedisi. 10.06.2024 tarihinde https://islamansiklopedisi.org.tr/akika adresinden erişildi.
• Albayrak, A. ve Çapcıoğlu, İ. (2006). Ehl-i Sünnet geleneğine bağlı bir Orta Anadolu köyünde halk inançları ve uygulamaları. Dinî Araştırmalar, 8(24), 107-132.
• Bedir, M. (t.y.). Sünnet. TDV İslâm Ansiklopedisi. 19.11.2024 tarihinde https://islamansiklopedisi.org.tr/sunnet--peygamber#1 adresinden erişildi.
• Coşkun, S. (2010). Sünnet ve gelenek. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
• Çetin, A. (t.y.). Tilavet. TDV İslâm Ansiklopedisi. 19.11.2024 tarihinde https://islamansiklopedisi.org.tr/tilavet adresinden erişildi.
• Çolak, A. (2004). Anadolu’da örf ve âdetlerin oluşması ve meşrulaşmasında rivayetlerin rolü: düğün ve nikâh örneği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Tezi).
• Çolak, A. (2013). Anadolu kültürünün temel kaynağı olarak Kur’ân ve sünnet. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(4), 40-50;
• Ebu Zehra Muhammed. (1990). İslam hukuku metodolojisi. (A. Şener, Çev.). Ankara: AÜİF Yayınları.
• Eliade, M. (1990). Dinin anlamı ve sosyal fonksiyonu. (M. Aydın, Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Gencer, B. (2016). Sünnet cemaatinden kültür cemiyetine. Mukaddime, 7(1), 73-113.
• Günay, Ü. (2012). Din sosyolojisi. (E. Güngör, Ed.). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Hazır, M. (2012). Postsekülerliğin gelişi: 21. yüzyılda sekülerliğin sosyolojisini yapmak. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(2), 141-154.
• İbni Manzur. (1988). Lisanul Arab. D. İ. T. A. thk. (A. Şirî, Ed.). Beyrut.
• Keleş, A. (2011). Yaşayan sünnet ve sosyal hayat. Eskiyeni, 23, 53-61.
• Kılıç, R. (2012). Din ve kültür ilişkisi üzerine (1). Ötüken Neşriyat.
• Öncül, K. (2019). Kültürleşme açısından Türk kültüründe sünnet. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(20), 123-129.
• Özlem, D. (2012). Kültür bilimleri ve kültür felsefesi. Notos Kitap.
• Özmen, N. (2018). Kültür ve Din: Türk-İslam örneği. MCBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 673–678.
• Şişman, B. (2001). Samsun yöresinde geçiş dönemleriyle (doğum, sünnet, evlilik ve ölümle) ilgili yaşayan halk inançları ve bunlara ait uygulamalar. Erdem, 13(39), 445-470.
• Tanrıverdi, H. (2018). Din-kültür ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(3), 595-601.
• Tanrikulu, İ. (2017). Diyarbakırın Terkan yöresi geçiş dönemleri (doğum, sünnet, evlenme, ölüm) âdet ve inanışları. Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi).
• Yılmaz, F. M. (2016). Sünnet’te medeniyet inşası. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Tezi).