ANADOLU ROMA İMPARATORLUK DÖNEMİ SÜTUNLU CADDELERİNİN ANTİK ŞEHİRCİLİK KAVRAMI İÇİNDEKİ YERİ

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 10 - 18, 31.12.2019

Ayşe Erol

Öz

Roma İmparatorluğu için M.S. 1. ve 2. yüzyıllar Pax Romana, diğer değişle barış dönemi olarak anılmaktadır. Sözü edi-len yüzyıllarda Roma’nın ele geçirdiği ve eyalet haline dönüştürdüğü coğrafyalarda ekonomik refah seviyesi yükselmiş ve bunun yansımaları kent mimarisinde farklı yapı tiplerinin ortaya çıkmasıyla kanıt bulmuştur. Sütunlu caddelerin inşası da bu dönemde başlamış olup, her iki kenarında sütunlu mimariyle biçimlenen portikoların uzandığı geniş cadde tasarım-ları ortaya çıkmıştır. Sütunlu caddeler anıtsal mimarisi ve bu mimari içinde yer bulan heykellerle, Roma İmparatorluğu’nun propaganda aracı olarak mimari repertuarı kullanarak güç ve kudretini gösteren simgeler haline gelmiştir. Bu tür anıtsal yapılar Roma toplumunun gösteriş ve ihtişama düşkün olan felsefesiyle de örtüşen bir çizgi göstermektedir. Sözü edilen portikoların arkasında belli aralıklarla dizilmiş olan mekânlar hem üretim hem de satış amacına hizmet veren ve bu bağ-lamda caddeye daha işlevsellik kazandıran dükkânları oluşturmaktadır. Portikolarda yer alan sütunlar arasında ise yük-sek kaideler üzerine yerleştirilen, kentin yüksek rütbeli memurlarının ve kentin ileri gelen kişilerinin heykelleri bulunmakta-dır. Bu çalışmayla, Anadolu’nun Akdeniz bölgesi kapsamında kalan antik dönem bölge adlandırmalarıyla Lykia, Pamphylia ve Kilikia bölgesi kentlerinde yer alan sütunlu cadde örnekleri, bulundukları kentlerde antik dönem kent plan-laması bağlamında konumlarıyla ele alınarak, antik şehircilik kavramı içindeki yerlerine ışık tutacak verilerin sunulmasını hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Antik Şehircilik, Anadolu, Roma İmparatorluğu

Kaynakça

• Akurgal, E. (1978), Ancient Civilization and Ruins of Turkey, Phoenix Yay., İstanbul.
• Alkaç, E. ve Kaplan, D.(2017), Bir Başkentin Tarihi ve Anıtları Tarsus, Ege Yayınları, İzmir.
• Anabolu, M. U. (1980), Eskiçağ Anadolusunda Sütunlu Caddeler, E.Ü. Sosyal Bilimler Fakültesi 1/1, 1980’den ayrı basım.
• Aşkın, E. (2012), Korykos (Dağlık Kilikia) Sütunlu Caddesi ve Kuzey Kapısı, OLBA XX, s. 291-321.
• Bean, G. E. (1970), Journeys in Rough Cilicia 1964 – 1968, London.
• Beaufort, F. (1918), Karamania or a Brief Description of the South Coast of Asia Minor, London.
• Bent, J. T. (1981), Recent Discoveries in Eastern Cilicia, JHS 11, s. 231-235.
• Blackman, D. J. (1978), Researches at Phaselis, The Proceeding of the Xth International Congress of the Classical Archaeology, Volume 2, s. 829-839.
• Boethius, A. ve Ward – Perkıns J. B. (1971), Etruscan and Roman Architecture, Canada.
• Boysal, Y. (1963), Uzancaburç ve Ura Kılavuzu, Ankara.
• Coulton, J.J. (1976), The Architectural Development of the Greek Stoa, Oxford.
• Downey, G. (1961), A History of Antioch in Syria, Princeton.
• Erdemgil, S. ve Özoral, F. (1975), Antiochia ad Cragum, TAD 22/2, s. 55-61.
• Gerkan, A. V. (1924), Griechische Staedteanlagen, de Gruyter, Berlin.
• Gough, M. (1952), Anazarbus, AS 2, s. 110-113.
• Gough, M. (1956), Augusta Ciliciae, AS 6, s. 165-177.
• Heberdey, R. ve Wılhelm, A. (1896), Reisen in Kilikien, Wien.
• İnan, J. (1985), Perge Kazısı 1984 Çalışmaları, VII. Kazı Sonuçları Toplantısı, s. 125.
• İplikçioğlu, B. (2007), Hellen ve Roma Tarihinin Anahatları, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Kenfıeld, S. (2014), Antakya Kazılarının Tarihçesi, Antioch On the Orontes/ Asi’deki Antakya, Ed. S. Redford, s. 37-77.
• Konecny, A. (1989), Die römische Strasse beim Ptolemaion, XI Kazı Sonuçları Toplantısı 2, s. 190-191.
• Lanckoronski, K. G. (1890-1892), Stadte Pamphyliens und Pisidiens I-II, Wien.
• Langloıs, V. (1861), Voyage Dans la Cilicie, Paris.
• Machatschek, A. ve Schwarz, M. (1981), Bauforschungen in Selge, Tituli Asiae Minoris 9, Österreic-hische Akademie der Wissenschaften, Wien.
• Mansel, A. M., Bosch, E. ve İnan, J. (1951), Antalya Bölgesinde Araştırmalar, 1947 Side Kazılarına Dair Ön Rapor, Ankara.
• Mansel, A. M. (1958), 1946-1955 Yıllarında Pamphylia’da Yapılan Kazılar ve Araştırmalar, Belleten 22, Sayı 86, s. 211-240.
• Mansel, A. M. (1963), Die Ruinen von Side, Berlin.
• Mansel, A. M. (1967), 1967 Perge Kazılarına Dair Ön Rapor, TAD 16, s. 101-103.
• Mansel, A. M. (1978), Side, 1947-66 Yılları Kazı ve Araştırmaları, Ankara.
• Najbjerg, T. ve -Moss, C. (2014), Antiokheia Orontes’in Greko-Latin Dönem Tarihçesi, Antioch On the Orontes/ Asi’deki Antakya, Ed. S. Redford, s. 23-35.
• Parıbenı, R. ve Romanellı, P. (1914), Studii e ricerche archeologiche nell’ Anatolia Meridionale, Mo-numenti Antichi della Academia dei Lincei 23, s. 5-274.
• Peschlow Bındokat, A. (1975), Zur Saülenstrasse von Pompeiopolis in Kilikien, IstMitt 25, s. 373-391.
• Rostovtzeff, M. I. (1932), Caravan Cites; Petra, Jerash, Palmyra and Dura, Clarendon Press, Oxford.
• Schlager, J., Blackman, D.J., Bremer, H., Christern J., Knoblauch, P. ve Schäfer, J. (1981), Phase-lis, Beitrage Zur Topographie und Geschichte der Stadt und İhrer Hafen, Ed. J. Schäfer, IstMitt Supplement 24, Tubingen.
• Stıllwell, R. (1976), The Princeton Encyclopedia of Classical Sites, New Jersey.
• Tekin, O. (2008), Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Yıldırım, Ş. (2017), Yeni Araştırmaların Işığında Soloi-Pompeiopolis liman Caddesi” Bartın Üniversi-tesi Çeşm-i Cihan: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E-Dergisi, Cilt.4, Sayı 1, 71-95.
• Zoroğlu, L, (1996), Tarsus Cumhuriyet Alanı 1994 Yılı Çalışmaları, XVII. Kazı Sonuçları Toplantısı II, s. 245-262.