Kara Vebanın Batı ve Doğu Toplumlarına Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 78 - 87, 30.06.2020

Güngör Levent Menteşe

Öz

Dünya tarihinin en dehşet verici hastalıklarından biri olan vebanın tarihi oldukça eskilere dayanmaktadır. Ölümcül veba salgınları Milattan öncesinde başlamış ve bugün dahi halen bazı bölgelerde nadiren de olsa görülmektedir. Dünyanın hem Batısını hem de Doğusunu bir kıskaç altına alarak bir çok kişinin ölümüne yol açmış olan bu hastalık toplumların siyasal ve sosyal yapılarının değişmesinde büyük etkisi olmuştur. Yüzyıllar boyunca da tarih sahnesinden silinmeyerek dünyanın kaderine yön vermiştir. İnsanlar savaşlar, doğa olayları, kıtlıklarla uğraşmanın yanı sıra veba salgınlarıyla da sürekli yüz yüze kalmışlar ve mücadele etmişlerdir. Artık insanlık ağır veba salgınlarına dur demek için en büyük silah olarak antibiyotik kullanımı başlanmış ve böylece salgının önüne geçilmeye çalışılmıştır. Çeşitli türleri olan bu hastalığın tam olarak nasıl oluştuğu ve ortaya nasıl çıktığı kesin değildir. Ancak yüzyıllar boyunca insanlar bu hastalığın oluşumunu çeşitli sebeplere dayandırmıştır ve bunu yok etmek için bugünün insanına çözüm yolu olarak kabul edilemeyecek çeşitli tedaviler ve korunma yolları geliştirilmiştir. Ancak yine de bu salgın sebebiyle Avrupa nüfusunun neredeyse yarısına yakınının ölmesi önlenememiştir. Osmanlının da bu hastalığın pençesinde uzun yıllar ağır kayıplar vermiş olduğunu görmekteyiz. Bu makale özellikle bu hastalığın ne zaman başladığı, nasıl yayıldığı ve batı ve doğu toplumlarında nasıl bir iz bıraktığını incelemek maksadıyla hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Veba, kara ölüm, kronoloji, nasıl yayıldı, dünyaya etkisi

Kaynakça

• Akurgal, E. (2005). Anadolu Kültür Tarihi. Ankara: Tübitak.
• Arık, F. Ş. (1991). Selçuklular Zamanında Anadolu'da Veba Salgınları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 15 (26), 27-57.
• Ayar Kılıç, M., & Yunus. (2017). Osmanlı’da Vebanın Sona Erişine Dair Bir Değerlendirme. Türk Dün-yası İncelemeleri Dergisi, 17 (2), s. 163-181.
• Buhârî, "Tıb", 30. (2013). Kütütüb-i Sitte. İstanbul: Nesil
• Çalışkan, Eyicil, A., & Ahmet. (2019). Xvııı. Ve Xıx. Yüzyılda Halep ve Civarında Salgın Hastalıklar. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (18), s. 1289-1319.
• Çelikal, Ş. (2019). Jacob Isıdor Mombert’in “Haçlıların Kısa Tarihi” Adlı Eserindeki Sonraki Haçlı Sefer-lerinin Değerlendirilmesi. Batman: Batman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çolak, K. (2008). Mısır’ın Fransızlar Tarafından İşgali Ve Tahliyesi. Saü Fen Edebiyat Dergisi, 2, 141-183.
• Ferguson, N. (2011). Civilisation The West and the Rest. England: Penguin Group.
• Genç, Ö. (2011). Kara Ölüm:1348 Veba Salgını OrtaÇağ Avrupa'sına Etkileri. Tarih Okulu (10), 123-150.
• Gümüş, T. T. (2011). Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 (1), s. 139-164. https://tr.qwe.wiki/wiki/Waldemar_Haffkine#References. (tarih yok).
• İstek, E. (2017). Avrupa’da Veba Salgını Ve Salgında Din Faktörü (Viyana Örneği). Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 36 (62), 173-204.
• Karaimamoğlu, T. (2016). Kara Ölüm Veba Salgını ve Ortaçağ İngiltere’sineetkileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (37), S. 591-610.
• Gılgamış Destanı. (1973). (Kutlu, S. Duralı, & Teoman, Çev.) İstanbul: Hürriyet.
• Özdemir, H. (2005). Salgın Hastalıktan Ölümler 1914-1918. Ankara: Atatürk Kültür Ve Tarih Yüksek Ku-rumu Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özden, Özmat, K., & Mustafa. (2014). Salgın Ve Kent: 1347 Veba Salgınının Avrupa’da Sosyal, Politik Ve Ekonomik Sonuçları. Dergipark, 5 (12), S. 60-87.
• Reis, M. (2011). yaklaşansaat.com. http://www.yaklasansaat.com/eski_kavimler/yaklasansaat/tarih_boyunca_veba_taun.asp. adre-sinden alınmıştır
• Sarıbaş, S. (2019). Biyolojik Silahlar: Marina Fiorato’nun Şifacı Romanında Veba Hastalığını Biyolojik Ajan Olarak Kurgulaması Üzerine Bir Değerlendirme. Uluslararası Sosyal Ve Beşeri Bilimler Araş-tırma Dergisi (39), S. 1854-1863.
• Sarıbaş, S. (2019). Geçmişten Günümüze Veba Hastalığı Ve Kolektif Bilinç: “Çağımızın Vebası” Söy-leminin Kökenler. Uluslararası Sosyal Ve Beşeri Bilimler Araştırma Dergisi (42), S. 2470-2485.
• Turna, N. (2011). İstanbul Un Veba İle İmtihanı: 1811- 1812 Veba Salgını Bağlamında Toplum Ve Eko-nomi. Studies Of The Ottoman Domain, 1 (1), 1-42.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Veba. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Varlık, N. (2017). Akdeniz Dünyasında Ve Osmanlılarda Veba 1347 - 1600. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Varlık, N. (211). Taun. Tdv İslâm Araştırmaları Merkezi, Xl, S. 175-177.